Węzły chłonne to rozproszony po całym ciele system, połączony naczyniami chłonnymi. Są one odpowiedzialne za prawidłowe funkcjonowanie układu immunologicznego, a ich powiększenie może świadczyć o rozwoju wielu zróżnicowanych dolegliwości. Jakie są funkcje i rodzaje węzłów chłonnych, kiedy nie należy bagatelizować zmian w ich obrębie oraz jak leczyć powiększone węzły chłonne?

Z naszego artykułu dowiesz się:

• jak zbudowane i rozmieszczone są węzły chłonne,
• jakie są funkcje i rodzaje węzłów chłonnych,
• kiedy węzły chłonne powiększają się,
• jakie choroby objawiają się występowaniem powiększonych węzłów chłonnych,
• jak leczyć powiększone węzły chłonne.

Zobacz także artykuł: Chłoniak. Czym jest ta choroba? Jakie są rodzaje, objawy i jak leczyć chłoniaki?

Co to są węzły chłonne?

Węzły chłonne są zlokalizowane w wielu obszarach ludzkiego ciała. Ich największa ilość występuje w okolicy pachwin, pod pachami, na szyi, za uszami oraz pod żuchwą. Zadaniem węzłów chłonnych jest zbieranie limfy, która może zawierać chorobotwórcze patogeny.

Powiększenie węzłów chłonnych – czyli limfadenopatia – świadczy o wychwyceniu przez chłonkę szkodliwych drobnoustrojów oraz obecnym w organizmie stanie chorobowym. Wtedy dochodzi również do namnożenia limfocytów i makrofagów, odpowiedzialnych za zwalczanie wykrytych patogenów.

Węzły chłonne: budowa, rozmieszczenie i rola węzłów

Węzły chłonne, których wielkość wynosi od 1 do 25 mm, są otoczone torebką łącznotkankową, wewnątrz której znajdują się przegrody rozdzielające miąższ. W miąższu obecne są dwie części – korowa, czyli grudki chłonne oraz rdzenna, czyli pasma lub włókna rdzenne. W strefie korowej powstają limfocyty, odpowiedzialne za produkcję przeciwciał, które następnie są przechowywane na pasmach w części rdzennej.

Węzły chłonne są rozmieszczone pojedynczo lub w skupiskach. Największa ich ilość znajduje się na szyi, w dołach nadobojczykowych, w pachwinach, pod żuchwą, kolanami i pachami. Mogą one być zlokalizowane płytko pod skórą (jak węzły chłonne szyi) lub w okolicy narządów wewnętrznych (w klatce piersiowej i jamie brzusznej).

Węzły chłonne pełnią ważną rolę w funkcjonowaniu systemu odpornościowego organizmu. Ich zadaniem jest rozpoznawanie i usuwanie patogenów poprzez filtrację limfy oraz produkcję limfocytów.

Funkcje węzłów chłonnych

Funkcją węzłów chłonnych jest wytwarzanie limfocytów, czyli komórek produkujących przeciwciała. Ponadto są one odpowiedzialne za filtrowanie chłonki i oczyszczanie jej z patogenów – bakterii, wirusów, grzybów i komórek nowotworowych oraz eliminowanie innych groźnych drobnoustrojów, które mogłyby przeniknąć do układu krwionośnego.

Rodzaje węzłów chłonnych

Węzły chłonne dzielimy ze względu na ich lokalizację na obwodowe i głębokie. Pierwsze z nich – między innymi węzły chłonne na szyi – są zlokalizowane tuż pod skórą, dzięki czemu mogą być łatwo skontrolowane przez lekarza. Drugie, głębokie, są umiejscowione wewnątrz ciała, w pobliżu narządów wewnętrznych. Węzły wątrobowe, pęcherzowe czy podłopatkowe mogą być zbadane jedynie za pomocą specjalistycznych technik, takich jak tomografia czy USG.

Powiększone węzły chłonne – dolegliwość, której nie wolno bagatelizować

Powiększone węzły chłonne są częstym objawem chorób, zarówno tych mniej groźnych – jak infekcja bakteryjna i wirusowa, jak i poważniejszych – między innymi nowotworów. Jeżeli taki stan utrzymuje się powyżej dwóch tygodni, wskazana jest pilna konsultacja z lekarzem, który zleci odpowiednią diagnostykę i wdroży dopasowaną terapię. Symptomem jakich chorób mogą być odczynowe węzły chłonne?

Ziarnica – objawy choroby

Ziarnica jest chorobą rozwijającą się w węzłach chłonnych oraz pozawęzłowej tkance limfatycznej. Znana także jako choroba Hodgkina, przez długi czas nie daje żadnych objawów. Zazwyczaj w jej przebiegu można zaobserwować powiększenie węzłów chłonnych na szyi, pod pachami, nad obojczykami i w pachwinach. Wśród dodatkowych objawów wyróżniamy podwyższoną temperaturę, kaszel, osłabienie, łamanie w kościach, silne pocenie w porze nocnej, utratę apetytu i wagi oraz nasilone swędzenie skóry. Nawet w przypadku późnego rozpoznania, ziarnica jest dość łatwa do wyleczenia za pomocą chemio- i radioterapii.

Powiększone węzły chłonne pachwinowe i ich przyczyny

Węzły chłonne pachwinowe znajdują się w tak zwanym trójkącie udowym, pod powięzią sitową. Odczynowe węzły chłonne w pachwinach mogą być symptomem infekcji typowych dla wieku dziecięcego – ospy wietrznej, odry i różyczki, a także mononukleozy czy wirusowego zapalenia wątroby. Ich powiększenie może świadczyć o zakażeniu wirusowym (AIDS, cytomegalii, rumieniu nagłym) lub bakteryjnym (między innymi szkarlatynie, anginie czy zarażeniu gronkowcem). Zapalenie węzłów chłonnych będzie miało miejsce także przy chorobach nowotworowych układu chłonnego oraz przerzutach zlokalizowanych na drodze spływu limfy.

Powiększone węzły chłonne po infekcji intymnej

Węzły chłonne mogą powiększyć się przy infekcjach intymnych. Jest to spowodowane stanem zapalnym okolicznych narządów, wywołanym bateriami lub grzybami. Powiększony węzeł chłonny może wiązać się również z wystąpieniem choroby przenoszonej drogą płciową – rzęsistkowicy lub opryszczki narządów rodnych. Każdorazowo taki objaw wymaga konsultacji z ginekologiem.

Zęby a powiększone węzły chłonne

Odczynowe węzły chłonne mogą wiązać się z próchnicą zębów, paradontozą, wystąpieniem ropnia okołozębowego lub przewlekłego stanu zapalnego dziąseł. W przypadku poważnych dolegliwości w jamie ustnej, węzły chłonne szyjne stają się duże i bolesne, nierzadko prowadząc również do miejscowej opuchlizny.

Powiększone węzły chłonne i choroby wirusowe, bakteryjne oraz autoimmunologiczne

Powiększone węzły chłonne bardzo często współwystępują z chorobami wirusowymi, bakteryjnymi oraz autoimmunologicznymi. W większości przypadków świadczą one o uogólnionej infekcji wirusowej. Zapalenie węzłów chłonnych może wiązać się także z chorobą z autoagresji (taką, jak toczeń rumieniowaty czy reumatoidalne zapalenie stawów), alergią i pojawieniem się komórek nowotworowych.

Powiększone węzły chłonne u dzieci - objawy i leczenie

Dzieci każdego roku przechodzą wiele infekcji, takich jak przeziębienie czy choroba bostońska. U często chorujących kilkulatków i młodzieży, węzły chłonne mogą być przez długi czas nieco większe i łatwo wyczuwalne. Objaw w postaci bólu węzła może wskazywać na toczący się stan zapalny, natomiast niebolesny węzeł sugeruje przyczyny rozrostowe. W większości wypadków powiększone węzły chłonne samoczynnie zmniejszą się po ustąpieniu infekcji wirusowej. W przypadku dolegliwości bakteryjnej, konieczne może okazać się przyjmowanie doustnego antybiotyku.

Powiększone węzły chłonne a nowotwory

Węzły chłonne w przebiegu choroby nowotworowej najczęściej nie są tkliwe ani bolesne. Gdy stają się one twarde, możemy podejrzewać raka układu limfatycznego – chłoniaka bądź przewlekłą białaczkę. Miękkie węzły chłonne są natomiast charakterystyczne dla ostrej białaczki, gruźlicy i innych stanów zapalnych.

Leczenie powiększonych węzłów chłonnych

W przypadku powiększenia węzłów chłonnych, należy każdorazowo skonsultować się z lekarzem, który wykluczy ewentualne poważniejsze schorzenia. W chwili wystąpienia znacznego stanu zapalnego węzłów, może on przepisać leki na receptę. Jeżeli doskwierają Ci powiększone węzły chłonne szyi – leczenie domowe może także przynieść pewną ulgę. W tym celu warto stosować okłady ze świeżych ziół, nacierać chorą okolicę olejkiem majerankowym lub spożywać herbaty z szałwii, kłącza tataraku bądź przytulii.

Powiększone węzły chłonne pod pachami, na szyi czy w pachwinach mogą świadczyć o mniej lub bardziej groźnej chorobie, która zaatakowała organizm. Ich stan zapalny rozwija się w zarówno w trakcie przeziębień, jak i groźniejszych nowotworów czy chorób autoimmunologicznych, takich jak chociażby sarkoidoza. Jeżeli zauważysz utrzymujący się przez dłuższy czas, bolesny lub powiększony węzeł chłonny - udaj się na konsultację lekarską. Specjalista zleci kompleksową diagnostykę, która pomoże potwierdzić lub wykluczyć inne dolegliwości, a zarazem ułatwi wyleczenie tkliwych i sprawiających dyskomfort węzłów chłonnych na szyi, pod pachami, nad obojczykami czy w pachwinach.