Bakterie w moczu: przyczyny, objawy, interpretacja wyników i sposoby leczenia zakażeń układu moczowego

Bakterie w moczu: przyczyny, objawy, interpretacja wyników i sposoby leczenia zakażeń układu moczowego - zdjęcie
W prawidłowo funkcjonującym układzie moczowym nie występują bakterie, dlatego ich obecność świadczy o rozwoju stanu patologicznego. W medycynie ten stan określa się jako bakteriomocz. Wyodrębnione zostały dwa stany bakteriomoczu. Mowa o bakteriomoczu znamiennym, który jest symptomem zakażenia, i o bakteriomoczu bezobjawowym, który nie przyczynia się do rozwoju innych dolegliwości. Bakteriomocz częściej dotyka kobiety niż mężczyzn.

Z tego artykułu dowiesz się:

  • na jakiej podstawie rozpoznawany jest bakteriomocz,
  • co powoduje, czym się objawia i jakie skutki niesie za sobą bakteriomocz,
  • jak można zapobiec bakteriomoczowi,
  • jakie konsekwencje powodują bakterie w moczu u kobiet w ciąży,
  • jak przebiega leczenie.

Zachęcamy do zapoznania się z artykułem: o czym świadczy obecność ketonów w moczu.

Kryteria rozpoznawania bakteriomoczu i normy liczbowe

W oparciu o rodzaje zakażenia układu moczowego zostały wyodrębnione różne kryteria mikrobiologiczne, które umożliwiają postawienie rozpoznania. Ich ujednolicenie nie jest możliwe ze względu na różnice w odniesieniu do czynników ryzyka, przebiegu choroby, czy też rokowania wynikające z rodzaju zakażenia układu moczowego (ZUM). W rezultacie zdecydowano się na przyjęcie różnych kryteriów mikrobiologicznych. Pozwalają określić wielkość tzw. bakteriomoczu znamiennego, czyli ilości żywych bakterii (CFU- jednostek tworzących kolonię) danego szczepu znajdujących się w 1 ml moczu, a jednostką wykorzystywaną do opisywania wyniku jest CFU/ml. Nowe wartości umożliwiające rozpoznanie ZUM kształtują się następująco:

  • posiew moczu wyniki 10^3 co oznacza, że w moczu znajduje się ponad 1000 jednostek bakterii tworzących kolonię w 1 ml moczu, a mocz do badania pobrany jest ze środkowego strumienia, a u pacjenta występują objawy pęcherza moczowego.
  • posiew moczu wyniki 10^4 co oznacza, że w moczu znajduje się ponad 10000 jednostek bakterii tworzących kolonię w 1 ml moczu w próbce pobranej ze środkowego strumienia. Wynik ten interpretowany jest w przypadku wystąpienia objawów ostrego odmiedniczkowego zapalenia.
  • ≥105 CFU/ml - w trakcie powikłanego ZUM w próbce pochodzącej ze środkowego strumienia,
  • ≥102 CFU/ml w próbce moczu pozyskanej podczas jednorazowego wprowadzenia cewnika do pęcherza moczowego,
  • każda wartość CFU, która została ujawniona poprzez nadłonowe nakłucie pęcherza moczowego.

Ponadto występuje także definicja bakteriomoczu bezobjawowego, czyli braku objawów klinicznych zakażenia układu moczowego. Nie jest to powód do wdrożenia leczenia ZUM, poza kobietami w ciąży i osobami przed interwencjami urologicznymi.

Mocz u zdrowego człowieka powinien pozostawać jałowy, dlatego przyjmuje się, że posiadana przez bakterie w moczu norma wynosi 0. Równocześnie pojedyncze bakterie w moczu czy nieliczne bakterie w moczu nie są powodem do obaw, ale wymuszają konieczność ponownego przeprowadzenia badania w okresie wskazanym przez lekarza. Ewentualnie może być zlecone badanie moczu z posiewem. Wówczas lekarz z dużą łatwością dokonuje interpretacji i dostosowuje leczenie. Przykładowo, klebsiella pneumoniae w moczu świadczy o infekcji układu moczowego. A citrobacter koseri w posiewie moczu oznacza zakażenie dróg moczowych bakteriami z jelita grubego. Z kolei bakterie ziarniaki w moczu świadczą o niewłaściwym pobraniu próbki do pojemnika i zanieczyszczeniu za pomocą bakterii bytujących na skórze.

Objawy i skutki bakteryjnego zakażenia układu moczowego

Bakterie w moczu mogą, lecz nie muszą być powodem odczuwanych dolegliwości przez pacjenta. Jeżeli są one odczuwalne, to najczęściej objawy przybierają postać:

  • bólu brzucha,
  • bólu i pieczenia podczas oddawania moczu,
  • trudność w oddawaniu moczu (dyzuria),
  • częstomocz,
  • uczucie pieczenia w okolicy cewki moczowej,
  • posiadanie uciążliwego uczucia parcia na pęcherz,
  • ból głowy, gorączka,
  • nudności i wymioty,
  • spadek samopoczucia, rozdrażnienia.

W przypadku małych dzieci nie zawsze są obserwowane objawy związane z oddawaniem moczu. Najczęściej występuje u nich gorączka, wymioty, nudności, biegunka, senność, utrata apetytu. Jednocześnie zmianie ulega kolor i zapach moczu, które wskazują na konieczność przeprowadzania badania moczu z posiewem.

Jakie czynniki sprzyjają zakażeniom bakteryjnym w układzie moczowym?

Wykrycie bakterii w moczu jest dowodem na zakażenie układu moczowego. Bakterie docierają do dróg moczowych, a następnie dochodzi do ich namnażania, co skutkuje rozwojem stanu zapalnego. Zakażenie bakteriami może doprowadzić do zapalenia pęcherza lub nerek. Bakterie w moczu mogą wystąpić w konsekwencji wielu różnych czynników. Wśród najczęściej występujących zalicza się:

  • wyższy wiek,
  • okres menopauzy,
  • cukrzycę,
  • ciążę,
  • przyjmowanie niektórych leków, np. immunosupresyjnych, steroidowych,
  • zbyt rzadkie oddawanie moczu,
  • upośledzona praca układu immunologicznego,
  • występowanie innych stanów zapalnych w organizmie,
  • cewnikowanie,
  • utrzymywanie niewłaściwej higieny,
  • kąpanie się w zakażonych zbiornikach wodnych,
  • występowanie wad anatomicznych,
  • zaparcia.

Bakterie w moczu - jakie badanie należy wykonać?

Obecność bakterii w moczu diagnozowana jest w oparciu o dwa rodzaje testów. Najczęściej lekarze decydują się na zlecenie analizowania uryny. W trakcie diagnostyki określana jest także obecność białych i czerwonych krwinek w moczu, co może wskazywać na infekcję. Drugim rodzajem przeprowadzanego badania jest przesiew uryny. Umożliwia określenie rodzaju bakterii występujących w moczu. Poznanie, jakie bakterie bytują w moczu, umożliwia dopasowanie leczenia. Przykładowo, Enterococcus spp w moczu wskazuje na prawdopodobne zakażenie pęcherza moczowego i zapalenie cewki moczowej, a wynik enterococcus spp w moczu 10^2 oznacza konieczność zastosowania antybiotykoterapia.

Zapobieganie bakteryjnym zakażeniom układu moczowego

Osoby zastanawiające się jak zapobiegać bakteryjnemu zakażeniu układu moczowego i jak wypłukać bakterie z moczu, powinny skoncentrować się na codziennym wypijaniu odpowiedniej ilości wody. U osób mających zdiagnozowane zakażenia, rekomendowane jest wypijanie nawet 1-1,5 litra wody więcej niż zazwyczaj. W profilaktyce ZUM rekomendowane jest spożywanie naturalnych soków, które zawierają bardzo duże ilości witaminy C. Skuteczne są również herbatki ziołowe. Kluczowe jest przestrzeganie zasad prawidłowej higieny okolic intymnych, a szczególnie po wypróżnieniu czy po stosunku. Istotne jest, aby regularnie opróżniać pęcherz moczowy.

Ryzyko i konsekwencje bakteriomoczu u kobiet w ciąży

Wśród praktykowanych Standardów Opieki Okołoporodowej, rekomendowane jest, aby każda kobieta w ciąży, raz w miesiącu miała przeprowadzone badanie ogólne moczu. Pozwala to na szybkie wykrycie zakażenia i zastosowanie leczenia. W okresie ciąży dostrzegalne jest większe narażenie na zakażenie dróg moczowych z powodu zastoju moczu w pęcherzu moczowym, zmiany pH czy też wyższego stężenia glukozy. Symptomy są tożsame jak w przypadku osób niebędących w ciąży. Bakteriomocz u kobiet w ciąży wymaga bezzwłocznego wdrożenia leczenia, nawet przy braku objawów. Pozwala to uniknąć powikłań groźnych dla kobiety i dziecka. Wśród nich znajduje się ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek, które może być powodem porodu przedwczesnego i niską masą urodzeniową dziecka. Nieleczony bakteriomocz może doprowadzić do niewydolności nerek. W leczeniu stosowana jest najczęściej penicylina, celfalosporyna, a po 12 tygodniu ciąży dopuszczalne jest zastosowanie nitrofuratoniny.

Antybiotykoterapia i inne zalecenia lecznicze oraz suplementacja wspomagająca leczenie

Obecność bakterii w moczu wymaga wdrożenia odpowiedniego leczenia, które umożliwi zabicie bakterii i zwalczenie infekcji. W tym celu stosowane są antybiotyki, które przepisywane są na receptę przez lekarza. Najczęściej stosowane są lekarstwa zawierające: nitrofurantoinę, sulfonamidy, amoksycylinę, cefalosporyny, trimetoprim/sulfametoksazol, doksycyklinę i chinolony. W niektórych przypadkach, np. enterococcus faecalis w moczu 10^5, konieczne jest zastosowanie terapii skojarzonej, ponieważ sam antybiotyk może nie podołać zabiciu wszystkich bakterii.

Przyjmowanie antybiotyku powinno odbywać się ściśle z zaleceniami lekarza. Nie należy przerywać terapii po ustąpieniu objawów i po poprawie samopoczucia. Podjęcie decyzji o przedwczesnym zakończeniu kuracji może skutkować niecałkowitym wyleczeniem i późniejszym nawrotem infekcji.

W sprzedaży dostępny jest cały szereg leków rekomendowanych jako środki na zakażenie dróg moczowych. Występują w formie tabletek, płynów czy saszetek do rozpuszczenia w wodzie. Rekomendowane jest również przyjmowanie suplementów zawierających w składzie żurawinę, która jest nieoceniona w kontekście zdrowego funkcjonowania układu moczowego. Korzystne działanie wykazują także nasiadówki, czyli ciepłe i ziołowe kąpiele przygotowane z naparu z liści brzozy, pokrzywy, skrzypu czy korzenia lubczyku.

Profilaktyka - jak uniknąć bakteryjnego zakażenia układu moczowego?

W wielu przypadkach można uniknąć zakażeniom układu moczowego poprzez wdrożenie zasad dobrej higieny, co ma szczególne znaczenie w przypadku kobiet. U pań cewka moczowa jest krótsza i znajduje się bliżej odbytu. Przede wszystkim kluczowe jest, aby po wypróżnieniu wycierać się od przodu do tyłu, aby nie przenosić bakterii. Ważne jest także, aby w trakcie cyklu menstruacyjnego często zmieniać podpaski i tampony. Elementem profilaktyki jest także codzienne picie wody. Docelowa ilość powinna oscylować pomiędzy 1,5 a 3 litrami każdego dnia, a ostateczna ilość uzależniona jest od wagi i aktywności fizycznej. Po każdym stosunku seksualnym należy oddać mocz, aby usunąć z dróg moczowych wprowadzone bakterie.

Źródła:

  • Czajkowski, K., Broś-Konopielko, M., & Teliga-Czajkowska, J. Zakażenie dróg moczowych u kobiet. Lekarz POZ, 7(2).
  • Murray P. i in., Mikrobiologia, Edra Urban & Partner, Wrocław 2018, s. 207–228
  • Okrągła, E., Szychowska, K., & Wolska, L. (2014). Mechanizmy utrzymania sterylności układu moczowego. Advances in Hygiene & Experimental Medicine/Postepy Higieny i Medycyny Doswiadczalnej, 68.
  • Warzecha, D., Pietrzak, B., Urban, A., & Wielgoś, M. (2021). Problem lekooporności bakterii podczas leczenia oraz profilaktyki zakażeń układu moczowego–czy można jej zapobiec?. Lekarz POZ, 7(6).

Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.

Przeziębienie i grypa

Grypa typu A – objawy, przebieg, leczenie i możliwe powikłania
Grypa należy do najczęściej występujących chorób wirusowych układu oddechowego. Szczególne wyzwanie epidemiologiczne stanowi przy tym grypa typu A, wywołująca infekcje u ludzi oraz innych gatunków ssaków i ptaków....

Odporność, wzmocnienie organizmu

Jakie witaminy i suplementy zażywać po 65. roku życia? Ranking najlepszych produktów dla seniora na 2025 rok
Z wiekiem organizm zmienia swoje potrzeby żywieniowe i może mieć trudności z przyswajaniem niektórych składników odżywczych. Właściwie dobrana suplementacja może znacząco wpłynąć na jakość życia seniorów, wspierając ich zdrowie i d...

Choroby zakaźne i pasożytnicze

Wirus RSV - objawy, przyczyny, leczenie. Lawinowo rośnie liczba zakażeń, jak się chronić?
Zachorowania na wirus RSV dostrzegalne są w okresie jesienno-zimowym, choć szczególny wzrost przypada zazwyczaj na styczeń i luty. Wirus RSV stanowi główną przyczynę zachorowania na choroby dróg oddechowych u dzieci....

Serce i układ krążenia

Niskie ciśnienie: czy wymaga leczenia? – przyczyny, objawy, leczenie
Niskie ciśnienie tętnicze (hipotonia, niedociśnienie, hipotensja) może wystąpić u każdej osoby, nawet małych dzieci i sportowców. Chociaż nie jest tak częste i tak niebezpieczne, jak nadciśnienie tętnicze i przeważnie nie utrudnia...

Serce i układ krążenia

Dieta na obniżenie cholesterolu - 10 produktów, które pomagają zbić cholesterol
Obecność zbyt wysokiego poziomu cholesterolu LDL we krwi jest zjawiskiem cywilizacyjnym. Z hipercholesterolemią zmaga się coraz większa część społeczeństwa, a do rozwoju problemu przyczyniają się czynniki zewnętrzne, jak nisko odżywcza dieta oraz mało...

Układ oddechowy

Wirus RSV u dzieci – objawy, badania, leczenie. Jak skutecznie ochronić dziecko przed zachorowaniem?
W okresie zwiększonego zachorowania dzieci są narażone na różnego typu choroby. Czasami zwykłe przeziębienie może się okazać czymś więcej np. wirusem RSV. Wirus RSV u dzieci w niektórych przypadkach prowadzi do niebezpiecznych powikłań.&n...

Układ pokarmowy

Bulgotanie w brzuchu i przelewanie w jelitach – objawy, przyczyny, leczenie
Bulgotanie, przelewanie się, dziwne, głośne burczenie i przewracanie w brzuchu to nie tylko kłopotliwe i krępujące, ale również niepokojące objawy. Mogą wystąpić zarówno w dzień, jak i w nocy. Zazwyczaj stanowią całkowicie niegroźny ...

Informacje dla pacjenta

Monocyty – o czym świadczą podwyższone monocyty?
Monocyty to komórki, które wchodzą w skład białych krwinek (leukocytów). Krążą one we krwi i w razie potrzeby wydostają się z naczyń krwionośnych do tkanek otaczających dane naczynie. W trakcie tego procesu przeistaczają się w makrofa...

Układ rozrodczy i moczowy

Ulubione pozycje seksualne kobiet - 10 pozycji seksualnych, które dają niezapomniane doznania
Seks odgrywa bardzo ważną rolę w życiu zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Umacnia związek, pozwala lepiej poznać swoje ciało i zaspokoić skrywane pragnienia....

Choroby skóry

Blizny po trądziku – jak się ich pozbyć? Skuteczne zabiegi i polecane produkty
Blizny potrądzikowe to problem, z którym boryka się wiele osób, niezależnie od wieku. Choć trądzik sam w sobie może być uciążliwy, to często jego skutki w postaci blizn są jeszc...

Choroby i dolegliwości

Nietrzymanie moczu w nocy – jak odzyskać spokojny sen?
Nietrzymanie moczu to dolegliwość, która może dotknąć każdego, niezależnie od wieku i płci. Statystycznie, zmagają się z nią częściej kobiety, przede wszystkim ze względu na anatomię u...

Odporność, wzmocnienie organizmu

Jakie witaminy i suplementy zażywać po 65. roku życia? Ranking najlepszych produktów dla seniora na 2025 rok
Z wiekiem organizm zmienia swoje potrzeby żywieniowe i może mieć trudności z przyswajaniem niektórych składników odżywczych. Właściwie dobrana suplementacja może znacząco wpłynąć na jakość życia seniorów, wspierając ich zdrowie i d...

Układ nerwowy

Jak zwiększyć poziom testosteronu? Naturalne metody i najlepsze boostery testosteronu
Testosteron to kluczowy hormon występujący zarówno u mężczyzn, jak i kobiet, który wpływa nie tylko na libido i samopoczucie, ale ma znacznie szersze spektrum działania na organizm. Utrzymanie jego prawidłowego poziomu jest możliwe dzięki...

Układ rozrodczy i moczowy

Dieta przy dnie moczanowej – co jeść, a czego unikać, aby złagodzić objawy choroby?
Dna moczanowa, znana również jako artretyzm lub podagra, to przewlekła choroba zapalna dotykająca około 1% populacji. Charakteryzuje się stanami zapalnymi stawów i nerek, spowodowanymi nadmiernym gromadzeniem się kwasu moczowego w organiz...

Pierwsza pomoc

Zawał serca – objawy, przyczyny i rozpoznanie na wczesnym etapie
Współczesny styl życia - ciągły pośpiech, stres i niezdrowe nawyki - może mieć poważny wpływ na zdrowie, szczególnie na nasze serce. Zawał mięśnia sercowego pozostaje jedną z głównych przyczyn zgonów w Polsce i na świecie....

Oczy, wady wzroku

Jak łagodzić objawy infekcyjnego zapalenia spojówek? Domowe sposoby na piekące i czerwone oczy
Infekcyjne zapalenie spojówek to częsty problem zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym. Wdrożenie odpowiedniego postępowania już przy pierwszych objawach choroby pozwoli na złagodzenie nieprzyjemnych dolegliwo...

Kosmetyki i uroda

Niacynamid – czy Twoja skóra go pokocha? Działanie i polecane kosmetyki
Niacynamid, znany również jako witamina B3, zdobywa coraz większą popularność w świecie pielęgnacji skóry. Ten wszechstronny składnik jest ceniony za swoje działanie na r&oa...

Dieta i odchudzanie

Dieta w SIBO i IMO – jak radzić sobie z zespołem rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego?
SIBO oraz IMO to coraz częściej diagnozowane schorzenia, które mogą powodować szereg uciążliwych i nie zawsze specyficznych objawów. W poniższym artykule przedstawiamy najczęstsze symptomy, przyczyny oraz czynniki ryzyka rozwoju SIBO i IM...

Dlaczego my?
why-us-img

Odbiór osobisty w aptece

why-us-img

Profesjonalna obsługa

why-us-img

Szybka wysyłka

why-us-img

Legalnie działająca apteka

why-us-img

Płatność online lub za pobraniem