Homeostaza – czym jest i jakie ma znaczenie? Zaburzenia homeostazy

Homeostaza – czym jest i jakie ma znaczenie? Zaburzenia homeostazy - zdjęcie

Prawidłowe funkcjonowanie organizmu opiera się na przebiegu niezwykle licznych szlaków metabolicznych: anabolicznych oraz katabolicznych. Stan równowagi, w którym organizm się znajduje, nazywany jest homeostazą. Ma ona niebagatelny wpływ na zdrowie człowieka, a jej zaburzenie lub utrata może doprowadzić do szeregu problemów, a nawet chorób.

Z tego artykułu dowiesz się:

  • czym dokładnie jest homeostaza i czy w jakiś sposób może zostać zaburzona;
  • jak homeostaza wpływa na Twoje zdrowie i jakie są objawy jej zaburzenia;
  • jak utrzymać homeostazę, a także jak ją przywrócić, jeśli została zaburzona;
  • czy istnieją choroby, które może wywołać brak homeostazy.

Przeczytaj również: "Czym są adaptogeny? Lista adaptogenów, korzyści zdrowotne, badania naukowe i ciekawostki".

Czym jest homeostaza? W jaki sposób wpływa na nasze zdrowie?

Homeostaza - co to słowo dokładnie oznacza w odniesieniu do naszego zdrowia? Najogólniej mówiąc, homeostaza jest stanem równowagi organizmu. Bardziej naukowe wyjaśnienie tego pojęcia zakłada, że jest to zachowanie optymalnych parametrów wszystkich płynów wewnątrz organizmu i naturalna samoregulacja. Nie ma więc homeostazy nieprawidłowej - ponieważ zakłada ona stan, w którym wszystko jest pod kontrolą, stałe i przebiegające w sposób prawidłowy, co oznacza, że organizm jest zdrowy i funkcjonalny. Homeostaza może być jednak zaburzona, a więc tym samym utracona. Nie pozostaje to obojętne dla ludzkiego zdrowia. Trudno jest określić wprost wszystkie skutki braku homeostazy, ponieważ zależy to również od tego, czy jej brak był chwilowy czy trwał dłuższy czas. W drugim przypadku konsekwencją mogą być liczne choroby somatyczne oraz psychiczne, wywołane na przykład przez czynniki środowiskowe. Warto zrozumieć, jak organizm zachowuje homeostazę, aby przeciwdziałać jej potencjalnym zachwianiom w przyszłości.

Homeostaza a sprzężenie zwrotne - jak zachować równowagę organizmu w zmiennych warunkach?

Sprzężenie zwrotne polega na regulacji danego procesu poprzez oddziaływanie jego produktu wyjściowego na początek wspomnianego procesu. Przykładem może być reakcja, w której produkowany jest jakiś hormon: jego wystarczająca ilość sprawi, że jego produkcja zostanie tymczasowo zahamowana, aż do momentu, kiedy znów będzie potrzebny, bo jego stężenie spadnie. Homeostaza organizmu jest regulowana właśnie przez mechanizmy, które działają dzięki sprzężeniom zwrotnym.

Czynniki, które najbardziej oddziałują na homeostazę to: pH płynów ustrojowych, temperatura ciała, ciśnienie krwi, ciśnienie osmotyczne, pH krwi, a także stosunek ilości związków chemicznych rozpuszczonych w płynach ustrojowych do ich ogólnej objętości. Równowaga wewnętrzna organizmu, czyli homeostaza, w zmiennych warunkach może być zachowana między innymi wskutek wspierania swojego układu nerwowego i hormonalnego.

Jak to zrobić? Przede wszystkim starając się unikać stresu, alkoholu, papierosów, nadmiaru kawy i innych używek, a także dbać o sen, ruch i zbilansowaną dietę. Taki proces, w którym organizm stara się zaadaptować do nowych warunków, na przykład środowiskowych, to allostaza.

Homeostaza – warunek zdrowia. Co może wpłynąć na zaburzenie homeostazy?

Zaburzenia homeostazy mogą być spowodowane przez stres, nałogi, nadużywanie używek, niewysypianie się, brak ruchu i aktywności fizycznej. To jednak nie wszystko: brak homeostazy mógł zostać wywołany także pewnymi składnikami pochodzącymi z żywności, jak na przykład alergeny, a także niektórymi lekami. Wśród leków szczególnie wyróżnia się antybiotyki oraz kurację hormonalną. Warto także mieć świadomość, że zaburzenia homeostazy wynikają często z czynników środowiskowych, takich jak zanieczyszczenia. Zachwianie homeostazy może jednak doprowadzić do wielu chorób i problemów związanych z funkcjonowaniem organizmu.

Jakie są objawy zaburzeń homeostazy?

Czy zaburzenia homeostazy są widoczne gołym okiem? Nie zawsze od razu, jednak długotrwały brak równowagi organizmu może doprowadzić do wielu chorób somatycznych i psychicznych. Objawy, na które należy zwrócić uwagę, to między innymi:

  • nieprawidłowy poziom parametrów krwi, np. glukozy
  • nadmierna potliwość
  • zaburzenia rytmu serca
  • rozszerzone źrenice
  • nadciśnienie
  • zaburzenia pracy mięśni i stawów.

Do objawów świadczących o braku homeostazy należą wszystkie te objawy, które wskazują na nieprawidłowe działanie organizmu - to oznacza, że mogą być one bardzo różne.

Mechanizmy utrzymania homeostazy i sposoby kontroli składu płynów wewnątrz i zewnątrzkomórkowych

Jak już zostało wcześniej wspomniane, homeostaza opiera się na działaniu sprzężenia zwrotnego. Kiedy organizm znajduje się w nowej sytuacji, na przykład środowiskowej, jego układ nerwowy oraz hormonalny stara się przystosować do tych warunków. Ten proces to allostaza - działają tutaj między innymi cytokiny i hormony, między innymi hormony stresu, ale nie tylko. Dużą rolę odgrywa przede wszystkim autonomiczny układ nerwowy. Celem tego procesu aktywnego jest powrót do homeostazy. Czy skład płynów wewnątrz i zewnątrzkomórkowych można kontrolować? Do najprostszych badań tego typu należy morfologia krwi i badanie ogólne moczu, ale zbadać można poziom wielu hormonów oraz mikro i makroelementów, a także innych związków obecnych we krwi, takich jak aminokwasy. Warto co jakiś czas kontrolować także poziom witamin.

Jakie choroby mogą wywołać zaburzenia homeostazy?

Przykłady chorób wywołanych przez brak homeostazy:

  • choroby sercowo - naczyniowe
  • nowotwory
  • choroby o charakterze autoimmunologicznym
  • zaburzenia neurologiczne
  • zaburzenia metabolizmu.

Są to dosyć ogólne kategorie chorób i zaburzeń, do których brak homeostazy może doprowadzić. Trudno byłoby wymienić wszystkie - nawet wzrost glukozy we krwi jest zaburzeniem homeostazy, który może skutkować hiperglikemią, a w konsekwencji chorobami nerek, zawałem, utratą wzroku czy udarem. Jeśli zatem wystąpi choroba, zaburzenie homeostazy jest prawdopodobne i warto to skontrolować.

Jakie są sposoby na przywrócenie i utrzymanie homeostazy?

Homeostazę można przywrócić na wiele sposobów. Skoro może występować bardzo wiele czynników i różnorakich objawów jej zaburzenia, to istnieje także cała gama produktów, które mogą być brane pod uwagę w procesie jej przywracania i utrzymywania - wszystko zależy, na jaki parametr chcemy wpłynąć, aby poprawić jego wynik. To mogą być leki, suplementy diety, a także zioła czy włączenie aktywności fizycznej i poprawa stylu i trybu życia. Można skorzystać także z komory hiperbarycznej, jednak wyłącznie pod opieką lekarza.

Utrzymanie homeostazy powinno być uwzględnione na wielu płaszczyznach - należy zadbać o zbilansowaną, wartościową dietę, sen, niekorzystanie z używek, mniejszą ilość stresu. Warto spojrzeć na swoje ciało całościowo i zadbać o każdy jego układ, ponieważ one wszystkie, działające razem, pozwalają zachować homeostazę. Przykładowo, skóra pozwala zachować odpowiednią temperaturę ciała, a układ oddechowy nasyca krew tlenem, co z kolei ma wpływ na wiele procesów metabolicznych wewnątrz organizmu. Dlatego warto regularnie sprawdzać poziom najważniejszych parametrów krwi oraz osocza, a każde niepokojące objawy zgłaszać lekarzowi.

Jeśli zainteresował Cię ten temat, przeczytaj również: Elektrolity w diecie sportowca – dlaczego są tak ważne dla homeostazy organizmu?

Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.

Serce i układ krążenia

Niskie ciśnienie: czy wymaga leczenia? – przyczyny, objawy, leczenie
Niskie ciśnienie tętnicze (hipotonia, niedociśnienie, hipotensja) może wystąpić u każdej osoby, nawet małych dzieci i sportowców. Chociaż nie jest tak częste i tak niebezpieczne, jak nadciśnienie tętnicze i przeważnie nie utrudnia...

Układ rozrodczy i moczowy

Ulubione pozycje seksualne kobiet - 10 pozycji seksualnych, które dają niezapomniane doznania
Seks odgrywa bardzo ważną rolę w życiu zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Umacnia związek, pozwala lepiej poznać swoje ciało i zaspokoić skrywane pragnienia....

Dieta i odchudzanie

Owoc kaki (persymona): wartości odżywcze, prozdrowotne i składniki aktywne
Owoc kaki, czyli persymona, to niesamowity produkt spożywczy, który wciąż bardzo rzadko gości na europejskich talerzach. To egzotyczny owoc o charakterystycznym smaku, który stale zyskuje na popularności wśród dietetyków ora...

Serce i układ krążenia

Dieta na obniżenie cholesterolu - 10 produktów, które pomagają zbić cholesterol
Obecność zbyt wysokiego poziomu cholesterolu LDL we krwi jest zjawiskiem cywilizacyjnym. Z hipercholesterolemią zmaga się coraz większa część społeczeństwa, a do rozwoju problemu przyczyniają się czynniki zewnętrzne, jak nisko odżywcza dieta oraz mało...

Układ pokarmowy

Bulgotanie w brzuchu i przelewanie w jelitach – objawy, przyczyny, leczenie
Bulgotanie, przelewanie się, dziwne, głośne burczenie i przewracanie w brzuchu to nie tylko kłopotliwe i krępujące, ale również niepokojące objawy. Mogą wystąpić zarówno w dzień, jak i w nocy. Zazwyczaj stanowią całkowicie niegroźny ...

Odporność, wzmocnienie organizmu

Eozynofilia: o czym świadczą podwyższone eozynofile? Objawy, przyczyny, normy
Badanie krwi to jedno z podstawowych metod diagnostycznych wielu chorób. Za jego pomocą możliwe jest oznaczenie wielu parametrów, w tym eozynofilów. To jeden z rodzajów białych krwinek, które pełnią istotną funkcję w układzie odpornościowym człowieka, ...

Informacje dla pacjenta

Czym jest hydroksyzyna (hydroxyzinum) na uspokojenie? Dawkowanie i przeciwwskazania
Gdy leki dostępne bez recepty oraz naturalne specyfiki przestają być skuteczne, zazwyczaj poszukiwane są nowe rozwiązania problemu związanego ze stresem. Jeśli mowa o preparatach na uspokojenie to jednym z popularniejszych, wydawanych z przepi...

Informacje dla pacjenta

Monocyty – o czym świadczą podwyższone monocyty?
Monocyty to komórki, które wchodzą w skład białych krwinek (leukocytów). Krążą one we krwi i w razie potrzeby wydostają się z naczyń krwionośnych do tkanek otaczających dane naczynie. W trakcie tego procesu przeistaczają się w makrofa...

Informacje dla pacjenta

Wysoki puls – przyczyny, objawy jak prawidłowo zmierzyć?
Puls, inaczej tętno, określa ilość uderzeń serca na minutę, czyli częstotliwość bicia serca. Jego wartość jest dla człowieka zdrowego ściśle określana i nie powinna być ani za niska, ani zbyt wysoka. Każde odchylenie od normy wymaga ...

Kosmetyki i uroda

Sucha skóra w zimę? Razem sobie poradzimy!
Gdy przychodzą chłodne dni, skóra szczególnie na naszych buziach zaczyna być nieprzyjemnie ściągnięta, szczypie i piecze. Na dworze mróz i zimny w...

Choroby wieku dziecięcego

Skąd się bierze katar u małego dziecka i jak sobie z nim radzić?
Katar u maluchów praktycznie całkowicie uniemożliwia oddychanie, gdyż w pierwszym roku życia oddychają one wyłącznie przez nosek. Sprawdź, w jaki sposób można sobie z nim poradzić....

Ciąża i dziecko

Rozstępy, jak skutecznie z nimi walczyć?
Rozstępy to popularny problem skórny, który dotyka zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Powstają wskutek gwałtownych zmian masy ciała, ciąży czy intensywnego wzrostu. Choć nie stanowią zagrożenia dla zdrowia...

Choroby zakaźne i pasożytnicze

Rotawirusy to trudny przeciwnik - jak z nim walczyć?
Rotawirusy to drobnoustroje, które prowadzą do ostrej biegunki u noworodków, niemowląt, dzieci i dorosłych. Są one tak silnie zakaźn...

Kosmetyki i uroda

Pora jesienno-zimowa - najlepszy czas na terapię kwasami
Kwasy pomogą naszej skórze w walce z przebarwieniami, trądzikiem, pierwszymi zmarszczkami i oznakami starzenia. Najlepszym okresem na przeprowadzenie kuracji jest jesień i zima, ponieważ jest to okres, gdy nasza sk&a...

Choroby wieku dziecięcego

Odparzenia pupy - jak sobie z nimi radzić?
Odparzenie pupy to temat „drażliwy” zarówno dla rodziców, jak i dziecka. Statystycznie odparzenia pupy czy pieluszkowe zapalenie skóry u niemowląt z...

Kosmetyki i uroda

Nadwrażliwość zębów - jak z nią postępować?
Nadwrażliwość zębów to bardzo częsty problem i nie powinno się go lekceważyć.  Powodem nadwrażliwości zębów  w wielu przypadkach jest niewłaściwa higiena jamy ustnej....

Kosmetyki i uroda

Nadmierne pocenie się - wstydliwy problem
To naturalne, że organizm wydziela pot, jest to bardzo potrzebna i ważna funkcja organizmu.  Dzięki niej organizm może utrzymać odpowiednią temperaturę. Każdy poci się, kiedy jest mu ...

Alergia

Alergia na kurz - na czym polega? Objawy, rozpoznanie i leczenie
Kichasz lub kaszlesz w pomieszczeniach, rano budzisz się z zatkanym nosem i opuchniętymi powiekami? To może być alergia na kurz i roztocza. Z tego artykułu dowiesz się, jak skutecznie poradzić sobie z alergenami w&...

Dlaczego my?
why-us-img

Odbiór osobisty w aptece

why-us-img

Profesjonalna obsługa

why-us-img

Szybka wysyłka

why-us-img

Legalnie działająca apteka

why-us-img

Płatność online lub za pobraniem