Natłok obowiązków dnia codziennego, ciągły stres i przewlekłe zmęczenie znacznie obniżają jakość życia. Nie tylko zmniejszają naszą produktywność w pracy, ale także zaburzają prawidłowe relacje z rodziną i przyjaciółmi. Podwyższony kortyzol może prowadzić przy tym do szeregu powikłań zdrowotnych, m.in. sprzyja rozwinięciu się cukrzycy oraz nadciśnienia tętniczego. Jak zatem zadbać o wyciszenie układu nerwowego?
Z artykułu dowiesz się:
- jakie funkcje w organizmie pełni kortyzol,
- jakie są objawy przewlekłego stresu,
- czym jest CRH i ACTH,
- kiedy warto sprawdzić poziom kortyzolu,
- jakie suplementy diety obniżają kortyzol,
- jak działają adaptogeny,
- które adaptogeny zmniejszają stres.
Zobacz także artykuł: Kortyzol, czyli hormon stresu – objawy, badanie i normy
Kortyzol - funkcje i role w organizmie hormonu stresu
Kortyzol, czyli tzw. hormon stresu, produkowany jest w korze nadnerczy w sytuacjach stresowych. Jego głównym zadaniem jest podnoszenie poziomy glukozy we krwi, w momentach zwiększonego zapotrzebowania. Dodatkowo słynie ze swoich właściwości przeciwzapalnych, odpowiadając za reakcję układu immunologicznego. Innymi słowy, pozwala na dostarczenie wystarczającej ilości energii w chwilach szczególnego zapotrzebowania fizycznego i emocjonalnego.
Jednocześnie pozwala na zachowanie odpowiedniej równowagi organizmu. Reguluje siłę tkanki łącznej oraz poziom sodu we krwi. Wpływa na rozpad trójglicerydów oraz produkcję wapnia w kościach. Pełni tym samym kluczową rolę w prawidłowej pracy całego organizmu. Wzrost kortyzolu może prowadzić jednak do licznych powikłań zdrowotnych. Dlatego tak ważne jest wyciszenie układu nerwowego.
Jakie są objawy wysokiego poziomu kortyzolu i przewlekłego stresu?
Chroniczny stres jest powszechnie występującą dolegliwością. Brak relaksu i odpoczynku, zarówno fizycznego, jak i psychicznego, może prowadzić do pojawienia się uciążliwych objawów, wśród których możemy wymienić m.in. sztywnienie mięśni, spadek odporności oraz suchość w ustach. Ponadto osoby cierpiące na przewlekły stres mogą cierpieć na zaburzenia koncentracji i pamięci.
Wysoki poziom kortyzolu wieczorem może objawiać się także zmianami w reakcjach emocjonalnych i zachowaniu. Osoby zestresowane nadmiernie reagują na sytuacje dnia codziennego. Często towarzyszy im przy tym rozdrażnienie oraz spadek nastroju. W zależności od osoby mogą unikać kontaktów z ludźmi lub przeciwnie prowokować kłótnie i tworzyć sytuacje konfliktowe. Wysoki poziom kortyzolu objawia się przy tym nadmiernym apetytem i pragnieniem oraz zwiększoną potrzebą oddawania moczu.
Wydzielanie kortyzolu w odpowiedzi na czynniki psychiczne, fizyczne lub fizjologiczne - CRH i ACTH jako sprzężenie zwrotne
Występowanie niepokojących objawów ze strony układu nerwowego sprawia, iż konieczne jest przeprowadzenie odpowiednich testów diagnostycznych, które pozwolą oznaczyć niewłaściwy poziom kortyzolu. Konsekwencje zdrowotne wymagają dodatkowego zbadania stężenia hormonu adrenokortykotropowego (ACTH) produkowanego przez przysadkę mózgową. Jego głównym zadaniem jest kontrolowanie ilości wydzielania hormonów przez nadnercza.
ACHT jest z kolei kontrolowany przez czynnik uwalniający CRH produkowany przez podwzgórze mózgowe. Opisywany system połączonych zależności określany jest jako sprzężenie zwrotne i stanowi podstawowe narzędzie diagnostyczne w przypadku występowania niepokojących objawów. Warto przy tym zaznaczyć, iż nadmiar kortyzolu hamuje zwrotnie wydzielanie CRH i ACTH.
Zaburzenia hormonalne kortyzolu - kiedy badamy kortyzol?
Badanie diagnostyczne przeważnie jest przeprowadzane na zlecenie lekarza, który podejrzewa zaburzenia wydzielania hormonu. Co oznacza podwyższony poziom kortyzolu? Podwyższone stężenie w surowicy krwi może oznaczać m.in. chorobę lub zespół Cushinga. Diagnostyka przeprowadzana jest także w przypadku występowania nadczynności tarczycy oraz zaburzenia pracy przysadki mózgowej.
Co oznacza obniżony kortyzol? Zbyt niskie stężenie może sugerować niedoczynność przysadki mózgowej lub nadnerczy. Odpowiedzmy teraz na pytanie, jaka jest cena badania poziomu kortyzolu. Test z surowicy krwi kosztuje około 30 zł, natomiast badanie ACTH ok. 50 zł w zależności od placówki.
Normy i zagrożenia wynikające z wysokiego poziomu kortyzolu
Stężenie kortyzolu zmienia się naturalnie w zależności od pory dnia. W godzinach porannych powinno wynosić od 5 do 25 µg/dl. W późniejszych godzinach norma wynosi od 4 do 20 µg/dl, a o północy od 0 do 5 µg/dl. Wielu pacjentów zastanawia się, jak aktywność fizyczna wpływa na kortyzol. Podczas pierwszych kilku minut intensywnego treningu poziom hormonu może wzrosnąć nawet do 60 jednostek.
Nadprodukcja hormonu stresu może prowadzić do licznych powikłań zdrowotnych, takich jak: zatrzymanie sodu w organizmie, przyrost masy ciała, cukrzycy, nadciśnienia oraz utraty wapnia z kości. Jeśli zależy Ci na obniżeniu poziomu kortyzolu, postaw na ćwiczenia o umiarkowanej intensywności. Odpowiedzmy teraz na pytanie, jak wyciszyć układ współczulny.
Jak obniżyć kortyzol? Suplementacja na obniżenie hormonu stresu
Zastanawiasz się, jakie suplementy na obniżenie kortyzolu wybrać? Postaw na substancje nootropowe, czyli tzw. inteligentne leki. Są to substancje chemiczne, które pozwalają na skuteczne wzmocnienie funkcji poznawczych. Ułatwiają tym samym naukę oraz poprawiają zdolność koncentracji, co pozytywnie przekłada się na wyniki w pracy. W aptekach znajdziesz zarówno leki na receptę, jak i roślinne suplementy diety, które ułatwiają relaks oraz zmniejszają napięcie nerwowe. Przyczyniają się do redukcji zmęczenia oraz ułatwiają zasypianie, stając się doskonałym narzędziem profilaktycznym w walce z przewlekłym stresem, zapobiegając nadmiernemu wydzielaniu się kortyzolu.
Adaptogeny i ich działanie na układ nerwowy - właściwości lecznicze oraz wpływ na samopoczucie
Zastanawiasz się, jak obniżyć kortyzol naturalnie? Postaw na adaptogeny na stres! Adaptogenami nazywamy substancje, które wspierają organizm w radzeniu sobie ze szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi. Ich pozytywne oddziaływanie wpływa zarówno na aspekty fizyczne, jak i psychiczne oraz emocjonalne, kompleksowo podnosząc jakość życia. Do najważniejszych funkcji adaptogenów należy m.in. wspomaganie układu immunologicznego, podnoszenie nastroju, poprawa koncentracji oraz regulacja napięcia mięśniowego.
Wyciszenie układu nerwowego za pomocą adaptogenów: różeniec górski, gotu kola i panax ginseng
Wymieniając adaptogeny na stres, nie należy zapominać o rożeńcu górskim, który w naturalny sposób podnosi odporność organizmu na działanie stresu. Dodatkowo wspomaga produkcję endorfin, przez co świetnie sprawdza się w stanach obniżonego nastroju. Wspiera pracę serca, stanowiąc świetną profilaktykę arytmii. Ciekawą rośliną jest także gotu kola, która wykazuje działanie antydepresyjne, przeciwbólowe i uspokajające. Działa przy tym na niewydolność żylną oraz problemy z krążeniem. Jeśli nie radzisz sobie z codziennym stresem, sięgnij po panax ginseng, czyli żeń-szeń. Roślina nie tylko skutecznie złagodzi napięcie nerwowe i poprawi nastrój, ale także doda energii oraz wzmocni nasze funkcje poznawcze.
Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.
