Podwyższone stężenie glukozy w surowicy krwi to inaczej hiperglikemia, czyli przecukrzenie. Jest to stan równie niebezpieczny jak niedocukrzenie, choć jego objawy nie zawsze są charakterystyczne. Czasami pacjenci mają również do czynienia z przewlekłą hiperglikemią, która powoduje liczne zmiany w organizmie, wpływając na pracę narządów wewnętrznych.
Z artykułu dowiesz się:
- czym jest hiperglikemia,
- jak rozpoznać pierwsze objawy hiperglikemii,
- jakie są przyczyny hiperglikemii,
- co się dzieje w organizmie, gdy poziom cukru we krwi jest zbyt wysoki,
- jak leczyć hiperglikemię,
- jak pomóc osobie z atakiem hiperglikemii.
Czytaj także: Hipoglikemia - jak leczyć? Przyczyny i objawy niedocukrzenia
Co to jest hiperglikemia (przecukrzenie)?
Hiperglikemia - inaczej przecukrzenie - to stan, w którym stężenie glukozy w surowicy krwi jest podwyższone. Może występować u diabetyków w przypadku niepodjęcia leczenia bądź nieprawidłowego jego przebiegu. U osób zdrowych prawidłowy poziom cukru we krwi wynosi:
- do 99 mg/dl na czczo,
- do 140 mg/dl 2 godziny po posiłku.
Tymczasem w przypadku hiperglikemii pomiary przyjmują inne wartości - na czczo poziom cukru we krwi wynosi bowiem 100-125 gm/dl, tymczasem 2 godziny po posiłku - 140-199 mg/dl.
Sygnały, które daje ci organizm - jak rozpoznać pierwsze oznaki hiperglikemii?
Objawy i postępowanie w hiperglikemii nie są tożsame u każdego pacjenta. Pierwsze symptomy przecukrzenia najczęściej nie są zauważalne, a dodatkowo rozwijają się bardzo wolno. Nie są też charakterystyczne - jeśli pojawią się u osób w starszym wieku, często bywają błędnie korelowane z innymi dolegliwościami. Niemniej jednak, w przypadku przedłużającej się hiperglikemii możemy mieć do czynienia z:
- suchością skóry,
- powolnym gojeniem się ran,
- nadmierną utratą włosów,
- nawracającymi infekcjami dróg rodnych,
- problemami natury żołądkowo-jelitowej,
- problemami z widzeniem.
Nieco inaczej objawia się nagłe przecukrzenie - objawy, które są widoczne, gdy poziom cukru we krwi przekroczy 180 mg/dl, to między innymi zmęczenie, niewyraźne widzenie czy ból głowy.
Jakie są przyczyny hiperglikemii?
Przyczyny hiperglikemii u diabetyków to najczęściej źle leczona cukrzyca oraz zaniedbania ze strony pacjenta w kontekście utrzymywania prawidłowej diety. Chory nie przyjmuje leków przeciwcukrzycowych bądź ich dawka jest nieodpowiednio dobrana. Jednocześnie przyczyną hiperglikemii może być użycie insuliny nieaktywnej. Cukrzycy powinni unikać spożywania nadmiernej ilości węglowodanów, zwłaszcza prostych, o niskim indeksie glikemicznym. Ryzyko przecukrzenia zwiększa przyjmowanie niektórych leków, na przykład działających moczopędnie. Podwyższony poziom cukru we krwi może nastąpić na skutek nadmiernego przeforsowania organizmu - mowa tutaj zwłaszcza o intensywnym wysiłku fizycznym, do którego chory nie przygotował się odpowiednio, uprzednio spożywając pełnowartościowy posiłek. Tymczasem u osób zdrowych hiperglikemia najczęściej jest pierwszym objawem rozwijającej się cukrzycy. Warto mieć na uwadze, że problem ten dotyczy osób w każdym wieku, a nie jak się powszechnie uważa - wyłącznie seniorów. Ponadto na występowanie cukrzycy bardziej narażone są kobiety w ciąży - mówimy wtedy o tak zwanej cukrzycy ciążowej.
Objawy hiperglikemii, czyli co dzieje się z organizmem, kiedy cukier jest za wysoki?
Wiadomo już, co to jest hiperglikemia, jednak warto także poznać jej objawy. Te, niestety, nie są charakterystyczne, chyba że mamy do czynienia z atakiem hiperglikemii, który wymaga podjęcia odpowiednich kroków. Gdy poziom cukru we krwi jest za wysoki, organizm zaczyna wysyłać nam konkretne sygnały, jednak często błędnie je interpretujemy. Czujemy się przemęczeni, chce nam się pić, częściej boli nas głowa, częściej oddajemy mocz. Jednocześnie nasza skóra staje się sucha, zaczynają wypadać nam włosy. Po posiłku zazwyczaj czujemy się ospali, nie mamy na nic siły - wtedy też dopada nas hiperglikemia posiłkowa. Tymczasem w przypadku ataku hiperglikemii objawy są nieco inne, jednak wciąż niecharakterystyczne - z tego powodu trudno odróżnić hiperglikemię od hipoglikemii, czyli nadmiernego spadku poziomu cukru we krwi. Symptomy, jakie mogą wskazywać na hiperglikemię, to:
- zapach acetonu wydobywający się z ust,
- sucha skóra,
- przyspieszone tętno.
Chory ma trudności z poruszaniem się, zaczyna bełkotać. Może się wydawać, że jest po wpływem alkoholu bądź środków odurzających.
Jak leczyć hiperglikemię? Czy wystarczy zbilansowana dieta?
Hiperglikemia w pierwszej kolejności wymaga odpowiedniego zdiagnozowania. W tym celu pacjent powinien udać się na badanie OGTT, nazywane potocznie krzywą cukrową. Jego celem jest oznaczenie poziomu cukru we krwi na czczo, godzinę oraz dwie godziny po spożyciu roztworu glukozy. Wynik badania podlega ocenie lekarza rodzinnego, który może skierować pacjenta do diabetologa. Ten natomiast podejmuje decyzję odnośnie dalszego postępowania. Najczęściej leczenie hiperglikemii zależy od stopnia zaawansowania choroby. W przypadku kobiet ciężarnych zwykle wystarczy stosowanie odpowiedniej diety i kontrolowanie poziomu cukru we krwi po posiłkach. Dieta powinna bazować na węglowodanach złożonych, białku i zdrowych tłuszczach. Należy natomiast unikać słodyczy, owoców w nadmiernej ilości czy produktów przetworzonych zawierających spore ilości cukru. Dieta może okazać się wystarczająca także w przypadku, gdy wyniki chorego nie odbiegają znacząco od normy, a odpowiednie odżywianie pozwala zachować poziom cukru w ryzach. Niemniej jednak w niektórych przypadkach konieczne może być włączenie leczenia specjalistycznego polegającego na zażywaniu leków przeciwcukrzycowych bądź wstrzykiwaniu insuliny. Decyzję w tym zakresie zawsze podejmuje lekarz. On również dobiera dawki leku. Należy jednak pamiętać, że samo zażywanie preparatów nie spowoduje regresu choroby - bardzo istotne jest stosowanie się do zaleceń dietetycznych, a także prowadzenie zdrowego trybu życia, pamiętając jednocześnie o umiarkowanej aktywności fizycznej.
Pierwsza pomoc - jak wygląda atak hipoglikemii? Jak pomóc osobie chorej?
W kontekście tego, jak wygląda atak hiperglikemii, warto uświadomić sobie, że przypomina on atak hipoglikemii - chory ma problemy z utrzymaniem równowagi, bełkocze, często traci przytomność. Co zrobić przy ataku hiperglikemii? Jeśli nie mamy możliwości dokonania pomiaru poziomu cukru we krwi, lepiej nie podawać pacjentowi żadnych napojów ani przekąsek. Należy wezwać pomoc medyczną, gdyż konieczne jest jak najszybsze podanie kroplówki z insuliną. Układamy chorego w pozycji bocznej bezpiecznej i dbamy o to, aby nie doszło do wychłodzenia organizmu. Pewne symptomy, takie jak zapach acetonu z ust czy sucha skóra, mogą wskazywać na to, że mamy do czynienia z hiperglikemią, a nie hipoglikemią. Niemniej jednak przecukrzenie w momencie ataku powinno być odpowiednio zdiagnozowane oraz leczone przez specjalistów - samodzielnie nie podejmujemy żadnych kroków, tak aby nie zaszkodzić choremu. Jednocześnie pamiętajmy, że naszym prawnym obowiązkiem jest udzielenie pierwszej pomocy i wezwanie pogotowia ratunkowego.
