O swoje zdrowie powinien dbać każdy. Wczesne wykrycie nieprawidłowości i skuteczna diagnoza bardzo często pozwalają uniknąć poważnych problemów zdrowotnych. Nie wolno lekceważyć nawet błahych objawów. Takie symptomy jak osłabienie, senność, przyspieszenie rytmu serca, częstsze oddawanie moczu, wzrost masy ciała czy nawracające infekcje mogą wskazywać na rozwijającą się cukrzycę, która jest bardzo poważnym schorzeniem.
Poziom cukru we krwi
Poziom cukru we krwi u zdrowej osoby może ulegać niewielkim wahaniom, nie powinien jednak przekraczać pewnych granic, ustalonych przez specjalistów. Jeśli tak się dzieje, organizm przestaje funkcjonować prawidłowo i dochodzi do różnych komplikacji zdrowotnych. Do najbardziej poważnych chorób wywołanych nieprawidłowym stężeniem glukozy we krwi należy cukrzyca i hipoglikemia. Ryzyko wystąpienia tych schorzeń wzrasta z wiekiem, dlatego każdy, kto dba o swoje zdrowie (w szczególności dotyczy to osób z grupy ryzyka), powinien po przekroczeniu 45. roku życia wykonywać badania stężenia cukru we krwi przynajmniej raz na trzy lata. Do czynników ryzyka specjaliści zaliczają nadwagę i otyłość (zwłaszcza brzuszną), nadciśnienie tętnicze, choroby układu sercowo-naczyniowego oraz małą aktywność fizyczną. Norma cukru we krwi wynosi: na czczo 70-99 mg/dl, a w ciągu dnia poniżej 150 mg/dl.
Jak przygotować się do badania cukru?
Do oznaczenia stężenia glukozy potrzebna jest niewielka ilość krwi, dlatego nie ma przeciwwskazań do wykonania tego badania. Zaleca się, aby przed testem pacjenci unikali intensywnego wysiłku fizycznego.
Pomiar stężenia glukozy wykonuje się rano, po wypoczynku nocnym, na czczo (co najmniej po 12 godzinach od ostatniego posiłku). Aby otrzymane wyniki były jak najbardziej miarodajne, zaleca się przed badaniem stosowanie kilkudniowej diety o umiarkowanej zawartości węglowodanów.
Badanie glukozy na czczo oraz 2 godziny po śniadaniu: należy zgłosić się rano na czczo z przygotowanym śniadaniem. Po wykonaniu pomiaru stężenia glukozy należy spożyć posiłek i odczekać 2 godziny. Po tym czasie wykonuje się ponowny pomiar badania cukru we krwi.
Doustny test tolerancji glukozy – OGGT (krzywa cukrzycowa) wykonuje się u pacjentów zdrowych, którzy nie mają stanu podgorączkowego. Przez 3 dni przed badaniem należy stosować dietę o normalnej zawartości węglowodanów oraz zakupić w aptece 75 g glukozy. Pierwsze pobranie krwi wykonuje się rano, na czczo, po 8 godzinach od ostatniego posiłku, po przespanej nocy. Następnie w ciągu 5 minut należy wypić sporządzony przez pracownika laboratorium roztwór glukozy i odczekać 2 godziny w pozycji siedzącej (nie wolno podejmować żadnego wysiłku fizycznego ani przyjmować dodatkowych posiłków, napojów, ani palić tytoniu). Po tym czasie wykonuje się ponowne badanie glukozy we krwi.
Glukoza – do czego jest potrzebna?
Glukoza jest cukrem prostym i należy do węglowodanów, które stanowią główne źródło energii dla organizmu człowieka. Jej obecność jest niezbędna przede wszystkim do prawidłowego funkcjonowania mózgu i układu nerwowego oraz pracy mięśni szkieletowych.
Zapotrzebowanie każdego organizmu na węglowodany jest inne. Zależy ono głównie od stanu zdrowia, wieku oraz aktywności fizycznej. Z całą pewnością zapotrzebowanie na cukier u sportowców będzie znacznie większe niż u osób spędzających 8 godzin w pracy za biurkiem. Nadmiar cukru, który nie zostanie spalony przez organizm, odkłada się w postaci tkanki tłuszczowej. Z tego też powodu metabolizm węglowodanów podlega ścisłej kontroli, aby glukoza we krwi miała właściwe stężenie. Najważniejszym organem kontrolującym jej poziom jest trzustka, która produkuje insulinę. Hormon ten reguluje stężenie glukozy, nie dopuszczając do niebezpiecznych dla zdrowia odchyleń od normy.
Jak obniżyć poziom cukru we krwi?
Aby obniżyć i utrzymać prawidłowy poziom cukru we krwi należy stosować odpowiednio zbilansowaną dietę oraz regularny wysiłek fizyczny, dzięki któremu szybciej spala się cukier. Posiłki powinny być spożywane częściej (ok. 5 razy dziennie), ale w mniejszych ilościach. Lekarze zalecają przede wszystkim ograniczenie spożycia cukru, poprzez picie niesłodzonych napojów oraz zmniejszenie spożywania owoców (nie więcej, niż 200-300 g dziennie). Dieta powinna być oparta o produkty z niskim indeksem glikemicznym i dużą zawartością błonnika. Należy ograniczyć spożycie białego pieczywa, na korzyść wyrobów z mąki pełnoziarnistej, a ponadto warto unikać ciast i słodyczy. Dietetycy zalecają, aby produkty mączne łączyć z dużą ilością warzyw, ponieważ spowalnia to wchłanianie glukozy (a więc nie zwiększa gwałtownie jej stężenia we krwi). Należy także unikać produktów smażonych, ponieważ ich spożycie podnosi poziom cukru nawet do pięciu godzin po posiłku. Istotne jest dostarczanie organizmowi niezbędnej ilości witamin i minerałów, a przede wszystkim witaminy A oraz magnezu. Witaminę A znaleźć można np. w marchwi, dyni, brokułach i kabaczkach, a magnez w pełnoziarnistych kaszach, makaronach, ciemnym pieczywie, kakao, siemieniu lnianym, soi i pestkach dyni. W menu diabetyka powinny znaleźć się również brokuły, jęczmień, rabarbar i czerwone wino, ponieważ produkty te zawierają chrom, który reguluje stężenie insuliny.
Poziom cukru we krwi – tabela. Jak interpretować wyniki?
Poziom glukozy we krwi u zdrowego człowieka powinien mieścić się w granicach 70-99 mg/dl. Tabela zamieszczona poniżej wskazuje, w jaki sposób interpretować wyniki badania.
Tabela 1. Poziom glukozy we krwi
Wyniki testu doustnego obciążenia glukozą OGGT i ich interpretacja:
Tabela 2. Test doustnego obciążenia glukozą
Dzięki stosowaniu właściwej diety można osiągnąć prawidłową masę ciała. Odpowiednie odżywianie pozwala utrzymać stężenie glukozy we krwi na odpowiednim poziomie. Spożywanie konkretnych produktów wpływa również pozytywnie na obniżenie poziomu cholesterolu i trójglicerydów oraz utrzymanie prawidłowego ciśnienia tętniczego krwi.
