Niedobór jodu – przyczyny, objawy i leczenie. Jakie badania wykonać na tarczycę?

Niedobór jodu – przyczyny, objawy i leczenie. Jakie badania wykonać na tarczycę? - zdjęcie

Obecność jodu w organizmie posiada ogromne przełożenie na jakość jego funkcjonowania. Ludzkie ciało jest szczególnie wyczulone na odstępstwa od normy. Zarówno nadmiar jak i niedobór jodu jest bardzo niebezpieczny. Jod największy wpływ ma na pracę tarczycy, a hormony produkowane przez ten narząd odpowiadają za funkcjonowanie niemal całego organizmu. Co więcej, przekłada się to również na kondycję psychiczną. Przedstawiamy dlaczego jod jest tak ważny dla zdrowia oraz kiedy i jak należy go uzupełnić.

Z naszego artykułu dowiesz się o:

  • wpływie jodu na organizm, 
  • funkcjach tarczycy i czym skutkują zaburzenia jej pracy, 
  • sposobie określenia poziomu jodu w organizmie, 
  • metodach uzupełnienia niedoboru jodu, 
  • przebiegu leczenia niedoczynności tarczycy spowodowanej niedoborem jodu. 

Zobacz także artykuł: Wpływ tarczycy na poziom libido i potencję u mężczyzn.

Jod - gdzie występuje i na co pomaga?

Jod to bardzo istotny pierwiastek, który rzutuje na przebieg procesów produkowania hormonów tarczycy. Przy jego uczestnictwie wytwarzana jest tyroksyna (T4) i trójjodotyronina (T3). Prawidłowe wytwarzanie tych hormonów jest kluczowe dla pracy całego organizmu ze względu na szeroki obszar oddziaływania. Zapewniają m.in. właściwy przebieg przemiany materii, termogenezę, a także przekładają się na jakość rozwoju mózgu i zapewniają prawidłową pracę całego układu nerwowego. 

Hormony tarczycy - co wydziela przysadka i jak stymuluje organizm?

Praca tarczycy posiada przełożenie na funkcjonowanie całego organizmu, choć sama waży ok. 30 gramów. Produkowane przez nią hormony posiadają zdolność regulowania prawie każdego układu w ludzkim ciele. Dodatkowo hormony produkowane przez tarczycę przekładają się na metabolizm białek, węglowodanów i tłuszczów, a także oddziałują na gospodarkę wodno-elektrolitową i wapniowo-fosforanową. 

Tarczyca jest odpowiedzialna za produkowanie hormonów tj.:

  • Tyroksyna (T4);
  • Trójjodotyronina (T3);
  • Kalcytonina.

W produkowaniu hormonów tarczycy kluczowa jest rola przysadki mózgowej. Stymuluje ona organizm do produkcji hormonów z uwagi na zdolność do określenia potrzeb organizmu i rozsyłania sygnałów do poszczególnych narządów i gruczołów, aby uregulować pełnione przez nie funkcje, co w konsekwencji pozwala na stworzenie odpowiedniego środowiska. 

Zaburzenia funkcji tarczycy - czym jest TSH, FT4 i FT3

Do najczęściej występujących zaburzeń funkcji tarczycy można zaliczyć:

Zarówno niedoczynność jak i nadczynność tarczycy uznawane są za najczęstsze zaburzenia hormonalne. Szacunkowo schorzenia i zaburzenia tarczycy występują u 20% Polaków.

Do zdiagnozowania tych zaburzeń konieczne jest określenie poziomu hormonów, tj.:

  • TSH - hormon produkowany przez przysadkę mózgową, który stymuluje tarczycę do produkowania i wydzielania hormonów,
  • FT4 - wolna tyroksyna - hormon produkowany przez tarczycę,
  • FT3 - trijodotyroniny - hormon produkowany przez tarczycę.

Oznaczenie poziomu jodu w moczu - ocena stanu tarczycy

Badanie, które wskazuje jak sprawdzić poziom jodu w organizmie to określenie jego stężenia w moczu. Jest to metoda, która pozwala na dokładne określenie stanu tarczycy. Stężenie jodu w moczu pozwala na określenie jakości pracy. Obecność jodu w organizmie pozwala na przeprowadzenie syntezy tyroksyny, jak i również odbywa się to na aktywne formy trójjodotyroniny. Główną przesłanką do przeprowadzenia tego badania jest występowanie wola, czyli powiększonej tarczycy. Na to badanie można się także zdecydować w przypadku nadmiernej ospałości, spowolnienia procesów myślowych i zaburzeń koncentracji. Dostrzegalne mogą być również zmiany na skórze, która zaczyna się łuszczyć i wysuszać. 

Czym jest wola endemiczna?

Wola endemiczna to stan, w którym doszło do powiększenia tarczycy. Przypadłość ta jest charakterystyczna dla społeczeństwa, które mieszka w okolicach ubogich w jod w pożywieniu. O woli endemicznej można mówić, jeżeli dotyka ona 10% dorosłych mieszkańców danego terenu. 

Niedobór jodu a problemy z tarczycą

Niedobór jodu w organizmie powoduje powiększenie tarczycy. Powstaje wówczas tzw. wola. Równolegle w organizmie mogą rozwijać się także inne choroby tego narządu.  Niedobór jodu przynosi bardzo dotkliwe skutki. Zaburzone są procesy wytwarzania hormonów tarczycy, tj. tyroksyna i trijodotyronina, które rzutują na pracę mózgu, układu nerwowego i kostnego. Należy pamiętać, że u kobiet w ciąży niedobór jodu prowadzi do poważnych zaburzeń rozwoju mózgu płodu i kretynizmu. 

Badanie poziomu jodu w moczu – na czym polega?

Osoby, które zastanawiają się jak sprawdzić poziom jodu w organizmie, mogą udać się na badanie moczu. Pozwala określić jakość pracy tarczycy. Badanie jest bardzo proste w przeprowadzeniu. Opiera się na zebraniu próbki moczu pochodzącego z dobowej zbiórki, a następnie należy przekazać je do laboratorium. 

Domowy test na poziom jodu w organizmie z wykorzystaniem jodyny nie jest respektowany jako element diagnostyki przez specjalistów. Konieczne jest przeprowadzenie profesjonalnych badań. 

Poziom jodu w moczu – normy

Światowa Organizacja Zdrowia wskazuje, że prawidłowy poziom stężenia jodu w moczu powinno wynosić co najmniej 100 µg/l. Z kolei ta wartość nie powinna przekroczyć 250 µg/l. Natomiast Międzynarodowa Komisja ds. Zaburzeń z Niedoboru Jodu przedstawia, że minimalna wartość stężenia jodu w moczu powinna wynosić od 0,79 μmol/dm3. 

Łagodny niedobór jodu występuje przy stężeniu wynoszącym od 50 do 99 µg/l. O umiarkowanym niedoborze mówi się, gdy poziom jodu wynosi od 20 do 49 µg/l. Z kolei ciężki niedobór oznacza stężenie jodu w moczu poniżej 20 µg/l.

Niedoczynność tarczycy: ciężka, umiarkowana, subkliniczna

Niedoczynność tarczycy posiada kilka następujących po sobie faz. Rozpoczyna się od fazy łagodnej. Następnie przechodzi w fazę umiarkowaną. Wówczas dostrzegalne są pierwsze objawy (arytmia serca, zaburzenie zdolności poznawczych). Nieleczona niedoczynność tarczycy przekształca się w ciężką postać. Ciężka niedoczynność tarczycy objawia się już występowaniem przełomu metabolicznego, czyli dochodzi do spowolnienia metabolizmu. Jednocześnie występuje wolna akcja serca i utrata świadomości. Ten stan wymaga leczenia szpitalnego. 

Wyodrębniono również subkliniczną niedoczynność tarczycy, która nie stanowi zagrożenia dla osoby dotychczas zdrowej. Pierwsze objawy są bardzo skąpe, co utrudnia wczesną diagnostykę. Jest to szczególnie ryzykowne dla osób starszych. U mężczyzn są one bardziej charakterystyczne. Ten stan zdrowia może doprowadzić do zaburzeń metabolicznych (hipercholesterolemia, zaburzenia gospodarki węglowodanowej). Wraz z biegiem czasu przekształca się w pełnoobjawową niedoczynność tarczycy.

Jak uzupełnić niedobór jodu w organizmie?

Brak jodu w organizmie powinien być jak najszybciej uzupełniony. Proces ten powinien opierać się na włączeniu do diety produktów, w których odnotowano wysoką zawartość tego pierwiastka. Przyjmowanie leków powinno odbywać się zgodnie z zaleceniem lekarza na podstawie wyników badań, ponieważ bardzo łatwo można przedawkować jod. Wówczas może dojść do rozwoju choroby Hashimoto lub zaostrzenia jej przebiegu. 

Jak wygląda leczenie niedoczynności tarczycy jodem?

Jod w leczeniu niedoczynności tarczycy jest stosowany wyłącznie w momencie, gdy zaburzenie pracy narządu następuje na skutek niedoboru tego pierwiastka. Sam wzrost stężenia TSH w surowicy krwi wraz z równoległym spadkiem hormonów tarczycy stanowi oznakę niedoczynności tarczycy, jednak niekoniecznie jest to związane z niedoborem jodu. Dopiero wykonanie badania moczu na obecność jodu pozwala to określić. Uzyskanie dodatniego wyniku z badania moczu wskazuje na konieczność leczenia jodem tej przypadłości. 

Konieczne jest wówczas przyjmowanie tabletek z jodem. Leki na niedobór jodu sprzedawane są wyłącznie na receptę. Nie są one tożsame z suplementami diety. Sam nadmiar jodu w organizmie stanowi zagrożenie dla zdrowia. 

Popularnym lekarstwem stosowanym przy leczeniu niedoczynności tarczycy jest Euthyrox, jednak nie jest zalecany w przypadku niedoboru jodu. 

W jakich produktach spożywczych znajdziemy największą ilość tego pierwiastka

W grupie produktów, które posiadają wysokie stężenie jodu, znajdują się przede wszystkim świeże ryby, tj.: dorsz, halibut, mintaj. Inne, łatwo dostępne źródła jodu to m.in.: ser gouda, wędzony łosoś, a także kefiry i maślanki. Warto włączyć do diety brązowy ryż i chleb żytni. Jednocześnie warto pić wodę leczniczą, która posiada wysokie stężenie jodu. 

Osoby, które dążą do uzupełnienia jodu przy pomocy diety, powinny wiedzieć co wypłukuje jod z organizmu. Łączenie ich z produktami posiadającymi chlor i sód może nasilić utratę tego pierwiastka. 

Nie bez znaczenia pozostaje lokalizacja uprawy. W przypadku upraw położonych blisko Morza Bałtyckiego dostrzegalna jest podwyższona zawartość jodu. 

Dlaczego warto wdychać jod nad morzem - kiedy jest go najwięcej?

Na niedobór jodu szczególnie narażona jest południowa i wschodnia Polska. Z pewnością minimalne ryzyko niedoboru występuje w przypadku osób mieszkających nad Bałtykiem, ponieważ stężenie jodu na tym obszarze jest największe niemalże na całym świecie. Wysokie stężenie jodu jest w wodzie, z której uwalnia się do powietrza, a następnie opada na ziemię. Warto spacerować po plaży, ale także pozytywne rezultaty przynoszą kąpiele morskie, ponieważ jod przenika przez skórę. 

Dużo jodu nad morzem jest przy wietrznej pogodzie. Wzburzone morze wytwarza przyjemny jodowy aerozol. Co więcej, największe stężenie ma miejsce w trakcie sztormów, dlatego zalecane są wyjazdy poza sezonem letnim. 

Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.

Wybrane grupy produktowe:

Przeziębienie i grypa

Grypa typu A – objawy, przebieg, leczenie i możliwe powikłania
Grypa należy do najczęściej występujących chorób wirusowych układu oddechowego. Szczególne wyzwanie epidemiologiczne stanowi przy tym grypa typu A, wywołująca infekcje u ludzi oraz innych gatunków ssaków i ptaków....

Choroby zakaźne i pasożytnicze

Wirus RSV - objawy, przyczyny, leczenie. Lawinowo rośnie liczba zakażeń, jak się chronić?
Zachorowania na wirus RSV dostrzegalne są w okresie jesienno-zimowym, choć szczególny wzrost przypada zazwyczaj na styczeń i luty. Wirus RSV stanowi główną przyczynę zachorowania na choroby dróg oddechowych u dzieci....

Serce i układ krążenia

Niskie ciśnienie: czy wymaga leczenia? – przyczyny, objawy, leczenie
Niskie ciśnienie tętnicze (hipotonia, niedociśnienie, hipotensja) może wystąpić u każdej osoby, nawet małych dzieci i sportowców. Chociaż nie jest tak częste i tak niebezpieczne, jak nadciśnienie tętnicze i przeważnie nie utrudnia...

Odporność, wzmocnienie organizmu

Jakie witaminy i suplementy zażywać po 65. roku życia? Ranking najlepszych produktów dla seniora na 2025 rok
Z wiekiem organizm zmienia swoje potrzeby żywieniowe i może mieć trudności z przyswajaniem niektórych składników odżywczych. Właściwie dobrana suplementacja może znacząco wpłynąć na jakość życia seniorów, wspierając ich zdrowie i d...

Serce i układ krążenia

Dieta na obniżenie cholesterolu - 10 produktów, które pomagają zbić cholesterol
Obecność zbyt wysokiego poziomu cholesterolu LDL we krwi jest zjawiskiem cywilizacyjnym. Z hipercholesterolemią zmaga się coraz większa część społeczeństwa, a do rozwoju problemu przyczyniają się czynniki zewnętrzne, jak nisko odżywcza dieta oraz mało...

Układ oddechowy

Wirus RSV u dzieci – objawy, badania, leczenie. Jak skutecznie ochronić dziecko przed zachorowaniem?
W okresie zwiększonego zachorowania dzieci są narażone na różnego typu choroby. Czasami zwykłe przeziębienie może się okazać czymś więcej np. wirusem RSV. Wirus RSV u dzieci w niektórych przypadkach prowadzi do niebezpiecznych powikłań.&n...

Układ pokarmowy

Bulgotanie w brzuchu i przelewanie w jelitach – objawy, przyczyny, leczenie
Bulgotanie, przelewanie się, dziwne, głośne burczenie i przewracanie w brzuchu to nie tylko kłopotliwe i krępujące, ale również niepokojące objawy. Mogą wystąpić zarówno w dzień, jak i w nocy. Zazwyczaj stanowią całkowicie niegroźny ...

Informacje dla pacjenta

Monocyty – o czym świadczą podwyższone monocyty?
Monocyty to komórki, które wchodzą w skład białych krwinek (leukocytów). Krążą one we krwi i w razie potrzeby wydostają się z naczyń krwionośnych do tkanek otaczających dane naczynie. W trakcie tego procesu przeistaczają się w makrofa...

Układ rozrodczy i moczowy

Ulubione pozycje seksualne kobiet - 10 pozycji seksualnych, które dają niezapomniane doznania
Seks odgrywa bardzo ważną rolę w życiu zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Umacnia związek, pozwala lepiej poznać swoje ciało i zaspokoić skrywane pragnienia....

Choroby skóry

Blizny po trądziku – jak się ich pozbyć? Skuteczne zabiegi i polecane produkty
Blizny potrądzikowe to problem, z którym boryka się wiele osób, niezależnie od wieku. Choć trądzik sam w sobie może być uciążliwy, to często jego skutki w postaci blizn są jeszc...

Choroby i dolegliwości

Nietrzymanie moczu w nocy – jak odzyskać spokojny sen?
Nietrzymanie moczu to dolegliwość, która może dotknąć każdego, niezależnie od wieku i płci. Statystycznie, zmagają się z nią częściej kobiety, przede wszystkim ze względu na anatomię u...

Odporność, wzmocnienie organizmu

Jakie witaminy i suplementy zażywać po 65. roku życia? Ranking najlepszych produktów dla seniora na 2025 rok
Z wiekiem organizm zmienia swoje potrzeby żywieniowe i może mieć trudności z przyswajaniem niektórych składników odżywczych. Właściwie dobrana suplementacja może znacząco wpłynąć na jakość życia seniorów, wspierając ich zdrowie i d...

Układ nerwowy

Jak zwiększyć poziom testosteronu? Naturalne metody i najlepsze boostery testosteronu
Testosteron to kluczowy hormon występujący zarówno u mężczyzn, jak i kobiet, który wpływa nie tylko na libido i samopoczucie, ale ma znacznie szersze spektrum działania na organizm. Utrzymanie jego prawidłowego poziomu jest możliwe dzięki...

Układ rozrodczy i moczowy

Dieta przy dnie moczanowej – co jeść, a czego unikać, aby złagodzić objawy choroby?
Dna moczanowa, znana również jako artretyzm lub podagra, to przewlekła choroba zapalna dotykająca około 1% populacji. Charakteryzuje się stanami zapalnymi stawów i nerek, spowodowanymi nadmiernym gromadzeniem się kwasu moczowego w organiz...

Pierwsza pomoc

Zawał serca – objawy, przyczyny i rozpoznanie na wczesnym etapie
Współczesny styl życia - ciągły pośpiech, stres i niezdrowe nawyki - może mieć poważny wpływ na zdrowie, szczególnie na nasze serce. Zawał mięśnia sercowego pozostaje jedną z głównych przyczyn zgonów w Polsce i na świecie....

Oczy, wady wzroku

Jak łagodzić objawy infekcyjnego zapalenia spojówek? Domowe sposoby na piekące i czerwone oczy
Infekcyjne zapalenie spojówek to częsty problem zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym. Wdrożenie odpowiedniego postępowania już przy pierwszych objawach choroby pozwoli na złagodzenie nieprzyjemnych dolegliwo...

Kosmetyki i uroda

Niacynamid – czy Twoja skóra go pokocha? Działanie i polecane kosmetyki
Niacynamid, znany również jako witamina B3, zdobywa coraz większą popularność w świecie pielęgnacji skóry. Ten wszechstronny składnik jest ceniony za swoje działanie na r&oa...

Dieta i odchudzanie

Dieta w SIBO i IMO – jak radzić sobie z zespołem rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego?
SIBO oraz IMO to coraz częściej diagnozowane schorzenia, które mogą powodować szereg uciążliwych i nie zawsze specyficznych objawów. W poniższym artykule przedstawiamy najczęstsze symptomy, przyczyny oraz czynniki ryzyka rozwoju SIBO i IM...

Dlaczego my?
why-us-img

Odbiór osobisty w aptece

why-us-img

Profesjonalna obsługa

why-us-img

Szybka wysyłka

why-us-img

Legalnie działająca apteka

why-us-img

Płatność online lub za pobraniem