Nadczynność tarczycy: co to za choroba? Jakie są objawy, przyczyny i leczenie?

Nadczynność tarczycy: co to za choroba? Jakie są objawy, przyczyny i leczenie? - zdjęcie

Tarczyca to niewielki gruczoł, przypominający skrzydła motyla, znajdujący się z przodu szyi, u jej podstawy. Składa się z dwóch, połączonych ze sobą płatów. Komórki pęcherzykowate tarczycy produkują tyroksynę oraz trijodotyroninę, a okołopęcherzykowe wytwarzają kalcytoninę, która reguluje pracę nerek i wpływa na gospodarkę wapniowo-fosforową. Tarczyca pełni wiele ważnych funkcji w organizmie. Między innymi wpływa na jego prawidłowy rozwój i stymuluje jego wzrost, odpowiada za właściwy przebieg procesu dojrzewania. Ponadto reguluje pracą układu nerwowego, kostnego i pokarmowego. Wpływa na gospodarkę wapniowo-fosforową, wodną i lipidową. Reguluje także tempo przemian metabolicznych.

Czym jest nadczynność tarczycy?

Nadczynność tarczycy należy do bardzo poważnych chorób endokrynologicznych. Polega na nadmiernej produkcji hormonów – trijodotyroniny (T3) oraz tyroksyny (T4). Hormony te odpowiedzialne są za funkcjonowanie większości narządów w organizmie, wpływają na metabolizm oraz wytwarzanie energii. Praca tarczycy kontrolowana jest przez hormon tyreotropowy (TSH), wydzielany przez przysadkę mózgową. Nadczynności tarczycy towarzyszy przerost gruczołu (powiększona tarczyca) i przyspieszenie akcji serca. Co ciekawe, nadczynność tarczycy u mężczyzn występuje rzadziej niż u kobiet.

Jakie są rodzaje nadczynności tarczycy?

Wyróżnia się nadczynność pierwotną oraz wtórną. Jeśli choroba rozwija się bez wcześniejszych zmian w gruczole tarczowym tarczycy, mamy do czynienia z nadczynnością pierwotną, jeśli natomiast pojawia się na skutek powstania wola prostego, mówimy o wtórnej. Przykładem nadczynności pierwotnej jest choroba Gravesa-Basedowa, w której produkowane są przeciwciała, pobudzające tarczycę do zwiększonej produkcji hormonów. Lekarze wyróżniają także tzw. postaci poronne nadczynności tarczycy, w których wydzielanie hormonów przebiega w zmiennym nasileniu.

Jakie są przyczyny nadczynności tarczycy?

Przyczyn nadczynności gruczołu może być wiele. Do najczęstszych z nich należą guzki tarczycy i choroba Gravesa-Basedowa. Choroba może być wywołana również przez zaburzenia hormonalne w wieku dojrzewania, powikłania po ostrej lub przewlekłej chorobie zakaźnej oraz ciążę. Nadmierne wydzielanie hormonów przez tarczycę może być ponadto spowodowane zaburzeniami w pożyciu seksualnym oraz silnym urazem psychicznym (np. gniew, strach, zmartwienie, wstrząs itp.). Dzieje się tak na skutek pobudzenia przysadki mózgowej na osi: kora mózgu-podwzgórze-przedni płat przysadki mózgowej. Do rzadszych przyczyn wywołujących nadczynność tarczycy zaliczają się takie choroby tarczycy jak np. poporodowe zapalenie tarczycy oraz podostre zapalenie tarczycy, wywołane infekcją wirusową.

Objawy nadczynności tarczycy: jakie są?

Chora tarczyca może wywoływać zaburzenia naczyniowe w postaci uczucia gorąca, zaczerwienienia twarzy i szyi oraz dermografizmu, czyli występowania wzmożonego zaczerwienienia skóry w miejscu jej potarcia. Pozostałe wymienione poniżej objawy nadczynności tarczycy są odmienne u różnych osób. Mogą wystąpić wszystkie lub tylko niektóre z nich. Są to: zwiększona potliwość, chudnięcie, uczucie kołatania serca, drżenie rąk, nadmierna ruchliwość i wzmożona pobudliwość nerwowa, bezsenność, częste biegunki oraz zaburzenie miesiączkowania u kobiet.

Gdzie się udać z objawami tarczycy?

Zwiększona potliwość, częste napady uczucia gorąca, zaczerwienienia twarzy i tym podobne dolegliwości mogą wskazywać na nadczynność tarczycy. Objawy te powinny skłonić do wizyty u lekarza pierwszego kontaktu, który przeprowadzi wywiad z pacjentem i zleci wykonanie dodatkowych badań, takich jak np. badanie poziomu stężenia hormonów T3 oraz T4 we krwi. Dodatkowo wykonuje się badanie poziomu TSH – wyniki poniżej 0,32 mj/l mogą sugerować nadczynność tarczycy (w przypadku TSH norma wynosi od 0,32 do 5,0 mj/l). Jeśli wyniki wykażą jednoznacznie ciężką nadczynność tarczycy, pacjent zostaje natychmiast skierowany do szpitala. W celu postawienia prawidłowej diagnozy i ustalenia przyczyny wywołującej nadczynność tarczycy bardzo często zleca się wykonanie dodatkowych badań, np. USG tarczycy, które pomaga zdiagnozować chorobę Gravesa-Basedowa na podstawie przeciwciał anty-TSHR, a ponadto biopsję aspiracyjną cienkoigłową (BACC) w przypadku guzków tarczycy. Scyntygrafia tarczycy jest badaniem wykonywanym tylko w uzasadnionych wypadkach, z uwagi na jej inwazyjność.

Zobacz także: Testy ciążowe, diagnostyczne i owulacyjne

Jak leczyć nadczynność tarczycy?

Leczenie jest długotrwałe i wymaga systematyczności. Podstawowym warunkiem uzyskania pozytywnych efektów jest ścisłe stosowanie się do zaleceń specjalisty. Sposób leczenia nadczynności tarczycy uzależniony jest od stopnia jej nasilenia, przyczyn wywołujących chorobę, wieku i kondycji pacjenta oraz chorób towarzyszących. Najlepiej, jeśli leczeniem zajmuje się doświadczony endokrynolog. Przepisuje on odpowiednie środki farmakologiczne, które blokują lub hamują czynność wydzielniczą tarczycy (tyreostatyki). Najczęściej stosuje się tiamazol oraz propylotiouracyl. Rodzaj stosowanych preparatów, ich dawkę oraz czas leczenia lekarz dobiera indywidualnie dla każdego pacjenta, ponieważ leki na tarczycę wywołują skutki uboczne oraz stwarzają możliwość wystąpienia powikłań. W przypadkach występowania guzków często stosuje się leczenie izotopowe. Polega ono na przyjmowaniu preparatów zawierających izotopy jodu, dzięki czemu następuje powolne i nieodwracalne niszczenie komórek. Terapia trwa kilka miesięcy. Nie wolno jej stosować u kobiet w ciąży ani u matek karmiących. Kobiety poddane leczeniu jodem promieniotwórczym nie powinny planować ciąży wcześniej niż po upływie pół roku po ukończeniu terapii. Jeśli guzek na tarczycy jest zbyt duży i nadmiernie ją uciska lub występuje nowotwór tarczycy, wykonuje się operację (strumektomia, tyreoidektomia). W jej następstwie tarczyca będzie wytwarzać zbyt małą ilość hormonów, dlatego pacjent musi przyjmować tyroksyny (leki na niedoczynność tarczycy). Po operacji chirurgicznej mogą wystąpić powikłania w postaci porażenia strun głosowych oraz nieodwracalnej niedoczynności przytarczyc. Po zakończeniu terapii pacjenci powinni pozostawać nadal pod opieką specjalisty i monitorować stężenie hormonów TSH, T3 i T4 oraz wykonywać okresowo USG tarczycy, ponieważ choroba może powrócić (nawet po kilku miesiącach od zakończenia leczenia).

Zobacz także: Kosmetyki i akcesoria do kąpieli

Nadczynność tarczycy – dieta

Przy nadczynności tarczycy specjaliści zalecają spożywanie produktów zawierających jod (np. ryby, sól jodowana), nabiał oraz warzywa. Pacjenci powinni unikać stresu, silnych emocji, wysypiać się i prowadzić higieniczny tryb życia (rzucić palenie). Bardzo ważne jest również ograniczenie spożywania tłuszczów do 70 gram dziennie. Należy zrezygnować z boczku, smalcu i podrobów oraz ostrych przypraw.

Nadczynność tarczycy a ciąża

Kobiety w ciąży i w okresie karmienia są szczególnie narażone na wystąpienie nadczynności tarczycy. Powinny profilaktycznie zażywać jod przepisany przez lekarza, aby zmniejszyć ryzyko rozwoju wola miąższowego, czy pojawienia się guzków tarczycy. Nadczynność tarczycy stanowi zagrożenie zarówno dla przyszłej matki, jak i dla płodu. Jeśli kobieta lecząca się na nadczynność tarczycy zajdzie w ciążę, powinna o tym fakcie jak najszybciej poinformować lekarza. Dokona on odpowiedniej modyfikacji leczenia, polegającej przede wszystkim na ograniczeniu stosowanych środków farmakologicznych. Może też zdecydować się na przeprowadzenie leczenia chirurgicznego, które jest bezpieczne dla matki i płodu jeszcze do czwartego miesiąca ciąży. Każde nagłe zmiany samopoczucia i inne dolegliwości, które pojawią się w trakcie trwania kuracji, wymagają dodatkowej wizyty lekarza.

Niedoczynność tarczycy a ciąża

Podczas ciąży może również wystąpić niedoczynność tarczycy. Jest ona bardzo niebezpieczna. Może spowodować poronienie, przedwczesny poród, anemię, nadciśnienie, odklejenie łożyska, krwotok poporodowy, niską masę urodzeniową dziecka, zespół zaburzeń oddychania powodujący zgon noworodka, obniżenie ilorazu inteligencji u dziecka oraz wywołać u niego upośledzenie ruchowe. Niedoczynność tarczycy może spowodować również choroba Hashimoto.

Choroba Hashimoto – objawy

Objawy choroby daje głównie chora tarczyca. Hashimoto bowiem powoli ją „zjada”. W wyniku zniszczeń w obrębie tego gruczołu pojawia się stan zapalny i niedoczynność. Do typowych objawów należą: poważne problemy z zajściem w ciążę, zaburzenia miesiączkowania, zawroty głowy, zaburzenia rytmu serca, bóle mięśni, sztywność stawów, trudności z oddychaniem, ciągłe zmęczenie, senność, spadek koncentracji, przybieranie na wadze oraz pogorszenie samopoczucia.

Nadczynność tarczycy należy do chorób, których nie wolno lekceważyć. Nieleczona może doprowadzić do poważnych komplikacji w postaci niewydolności serca, zaburzeń rytmu serca czy osteoporozy.



Zobacz także: 

Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.

Serce i układ krążenia Niskie ciśnienie: czy wymaga leczenia? – przyczyny, objawy, leczenie
Niskie ciśnienie tętnicze (hipotonia, niedociśnienie, hipotensja) może wystąpić u każdej osoby, nawet małych dzieci i sportowców. Chociaż nie jest tak częste i tak niebezpieczne, jak nadciśnienie tętnicze i przeważnie nie utrudnia...
Pierwsza pomoc Udar słoneczny: objawy, leczenie i pierwsza pomoc przy porażeniu cieplnym
Udar słoneczny jest jedną z najczęstszych odmian udaru cieplnego. Stanowi konsekwencję nadmiernej ekspozycji na promieniowanie UV. W następstwie przegrzania organizmu dochodzi do odwodnienia, zaburzeń gospodarki elektrolitowej oraz mechanizmów t...
Układ rozrodczy i moczowy Ulubione pozycje seksualne kobiet - 10 pozycji seksualnych. Najlepsze i ciekawe pozycje
Seks odgrywa bardzo ważną rolę w życiu zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Umacnia związek, pozwala lepiej poznać swoje ciało i zaspokoić skrywane pragnienia....
Choroby zakaźne i pasożytnicze Jęczmień na oku: objawy, przyczyny oraz leczenie. Czy istnieją domowe sposoby na jęczmień?
Jęczmień to nic innego jak torbielowata infekcja powieki, która pojawia się w bardzo nieoczekiwanych momentach w formie ropnia. W większości wypadków spowodowana jest zarażeniem gronkowcem na brzegach powiek, a także gruczołach ...
Informacje dla pacjenta Czym jest hydroksyzyna (hydroxyzinum) na uspokojenie? Dawkowanie i przeciwwskazania
Gdy leki dostępne bez recepty oraz naturalne specyfiki przestają być skuteczne, zazwyczaj poszukiwane są nowe rozwiązania problemu związanego ze stresem. Jeśli mowa o <span...
Serce i układ krążenia Jakie są domowe sposoby na opuchnięte kostki u nóg?
Niemal każdemu dorosłemu przynajmniej raz w życiu dolegały opuchnięte kostki u nóg. Przyczyn tego stanu rzeczy może być wiele: od upału, poprzez choroby układu krążenia, na chorobach endokrynologicznych kończąc. Co s...
Informacje dla pacjenta Witamina B12: jakie są jej właściwości? Skutki niedoboru i nadmiaru witaminy B12
Witamina B12 utrzymuje w dobrej kondycji układ krwionośny, nerwowy czy pokarmowy. Jej niedobór stanowi częsty problem, jednak właściwa suplementacja i dieta bogata w produkty pochodzen...
Dieta i odchudzanie Cholesterol – jakie są normy oraz dieta i leczenie? Czym się różni dobry i zły cholesterol?
W latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku w prasie i mediach odbywała się prawdziwa nagonka na cholesterol. Należało go unikać, spożywając pokarmy ubogie w masło, jaja i inne tłuszcze z...
Choroby skóry Tłuszczak: jakie są przyczyny, objawy oraz leczenie? Czy tłuszczaki są groźne dla zdrowia?
Tłuszczak to niezłośliwy nowotwór tkanki łącznej, który występuje na skórze pojedynczo lub w większych skupiskach. Ten niewielki i miękki w dotyku guzek może pojawić...

Mięśnie i kości Lumbago (postrzał) – czym jest, ile trwa i jak leczyć? Jakie mogą być przyczyny występowania i z czym walczyć?
Lumbago to określenie stosowane w przypadku nagłego i ostrego bólu w okolicy krzyżowo-lędźwiowej. Oto podstawowe informacje na temat tego bolesnego i utrudniającego funkcjonowanie zesp...
Układ rozrodczy i moczowy Upławy: przyczyny, rodzaje, choroby, leczenie. Co oznacza ich kolor?
Wydzielina z pochwy, powszechnie określana jako upławy, fizjologicznie występuje w drogach rodnych każdej kobiety. Obecność śluzu jest oznaką posiadania zdrowej błony śluzowej miejsc intymnych, a także prawidłowo przebiegającego cyklu miesiączkowego....
Układ rozrodczy i moczowy Torbiel: gdzie występuje i jak się pozbyć cysty? Przyczyny powstawania, diagnoza i skuteczne leczenie
Torbiele, zwane inaczej cystami, to przestrzenie wypełnione treścią galaretowatą bądź płynem. Choć mogą pojawić się w niemal każdym miejscu, najczęściej diagnozowane są w jajnikach, piersiach...
Sport i fitness Nocne skurcze nóg, łydek i stóp - przyczyny, zapobieganie i leczenie bolesnych skurczów mięśni nóg
Może być to efekt znacznego wysiłku fizycznego, ale w niektórych przypadkach skurcze oznaczają pierwsze objawy poważnych chorób - sprawdź jakich....
Układ rozrodczy i moczowy Bakterie w moczu: przyczyny, objawy, interpretacja wyników i sposoby leczenia zakażeń układu moczowego
W prawidłowo funkcjonującym układzie moczowym nie występują bakterie, dlatego ich obecność świadczy o rozwoju stanu patologicznego. W medycynie ten stan określa się jako bakteriomocz....
Układ pokarmowy Zapalenie żołądka – objawy, badania, dieta, leczenie. Co pomaga?
Zapalenie żołądka to często występujący stan zapalny, który może charakteryzować się ostrym lub przewlekłym charakterem. Specjaliści podają kilka kryteriów, dzięki którym...
Informacje dla pacjenta Choroba Hashimoto – jakie są objawy, przyczyny i leczenie? Co warto wiedzieć o zespole Hashimoto?
Choroba Hashimoto to najczęstsza przyczyna niedoczynności tarczycy, będąca przewlekłym schorzeniem układu immunologicznego. Oto najważniejsze informacje na temat jej objawów, ...
Układ pokarmowy Kwas alfa-liponowy (ALA) w walce z cukrzycą. Gdzie występuje i jak działa?
Jaki jest związek pomiędzy kwasem alfa-liponowym a cukrzycą? Kwas ten jest jednym z najskuteczniejszych przeciwutleniaczy, obniża także poziom cukru we krwi i usprawnia pracę wątroby, dzięki czemu jest zalecanym suplementem dla osób bo...
Serce i układ krążenia Choroba Kawasaki – jak wygląda i przebiega? Co warto wiedzieć o zespole Kawasaki?
Choroba Kawasaki to poważna choroba układowa dotykająca głównie dzieci, mogąca doprowadzić do niebezpiecznych powikłań. Oto najważniejsze objawy, zalecane sposoby leczenia oraz inne istotne informacje na jej temat. Z tego artykułu d...

Dlaczego my?
why-us-img

Odbiór osobisty w aptece

why-us-img

Profesjonalna obsługa

why-us-img

Szybka wysyłka

why-us-img

Legalnie działająca apteka

why-us-img

Płatność online lub za pobraniem