Dziurawiec zwyczajny – jakie ma właściwości i kiedy go stosować?

Dziurawiec jest cenioną od wieków rośliną leczniczą, słynącą z korzystnego wpływu na zdrowie. Dziurawiec występuje powszechnie praktycznie na całym świecie, a jego ziele jest łatwo dostępne w aptekach i sklepach zielarskich. Jakie właściwości ma dziurawiec i na co warto go stosować?

Jak wygląda dziurawiec zwyczajny?

Dziurawiec zwyczajny to roślina wieloletnia, która rośnie niemal wszędzie – w Polsce można ją spotkać na leśnych polanach, łąkach czy terenach podmiejskich. Liście dziurawca mają kształt elipsy, a na ich powierzchni widoczne są charakterystyczne kropki, którym roślina zawdzięcza swą nazwę. Wbrew pozorom nie są to jednak dziury, tylko niewielkie gruczoły wypełnione olejkami eterycznymi.

Niezwykłe właściwości dziurawca odkryto już setki lat temu. Na przestrzeni wieków był stosowany m.in. do leczenia ran i oparzeń, wrzodów, dolegliwości trawiennych oraz schorzeń układu oddechowego i moczowego. Dziurawiec zyskał popularność także ze względu na działanie uspokajające. Obecnie z młodych pędów i kwiatów dziurawca przygotowuje się ekstrakty wodno-etanolowe, suche ekstrakty oraz susz do zaparzania.

Dziurawiec – właściwości

Dziurawiec zawiera liczne substancje aktywne, z których wynikają jego właściwości lecznicze. Są to:

• hyperycyna i flawonoidy, które są silnymi przeciwutleniaczami,
• hyperozyd, który działa moczopędnie,
• rutyna i kwercetyna, które uszczelniają naczynia włosowate,
• garbniki, które mają właściwości bakteriostatyczne i przeciwbiegunkowe.

W nasionach dziurawca znajduje się ponadto hyperforyna, która działa antybiotyczne. Dodatkowo hyperycyna w połączeniu z promieniami UV przyczynia się do zwiększenia wydolności układu hormonalnego oraz wspiera leczenie stanów lęków i nerwicowo-depresyjnych. Dziurawiec zawiera również kwasy fenolowe, olejki eteryczne, karotenoidy, witaminę A i C, pektyny oraz cholinę.

Na co stosować dziurawiec?

Dziurawiec może być stosowany wspomagająco w terapii stanów depresyjnych oraz depresji o łagodnym i umiarkowanym nasileniu. Specjaliści wskazują, że korzystny wpływ dziurawca na układ nerwowy jest efektem działania hyperycyny, hamującej rozkład serotoniny, a ponadto hyperforyny i flawonoidów. Warto jednak zaznaczyć, że do tego typu kuracji polecany jest wyciąg z dziurawca, a nie napar z ziela tej rośliny. Właściwości uspokajające dziurawca mogą też wspierać leczenie nerwic i stanów lękowych. Roślina ta może być wykorzystywana także w celu łagodzenia dolegliwości w okresie menopauzy lub towarzyszących zespołowi napięcia przedmiesiączkowego.

Dziurawiec znajduje również zastosowanie jako środek łagodzący podrażnienia skóry. Roślina ta działa antybakteryjnie, antyseptycznie i ściągająco, dlatego może być używana do przemywania różnych zmian skórnych – ropnych, trądzikowych czy wrzodów. Dziurawiec wspomaga też leczenie ran i zakażeń skóry. Za sprawą zawartej w roślinie hyperycyny, wykazuje ona także właściwości fotouczulające, dlatego wyciąg z niej może być wykorzystywany do produkcji samoopalaczy oraz preparatów leczących bielactwo. Olejek eteryczny z dziurawca jest natomiast dodawany do kremów i balsamów o działaniu regenerującym oraz maści stosowanych w terapii hemoroidów.

Dziurawiec działa również rozkurczająco na mięśnie gładkie układu pokarmowego, dlatego sprawdza się w niwelowaniu bólów brzucha. Właściwości rozkurczowe dziurawca pozwalają też zwalczać ból żołądka, niekiedy pojawiający się podczas okresu. Z kolei działanie żółciopędne i łagodzące objawy niestrawności, sprawiają, że może być wykorzystywany do leczenia stanów zapalnych w obrębie układu pokarmowego – żołądka, jelit, wątroby, dwunastnicy czy dróg żółciowych – oraz zaburzeń gruczołów wydzielania wewnętrznego, w tym trzustki. Dziurawiec jest także naturalnym sposobem na poprawę trawienia, dlatego często jest składnikiem płynów doustnych i kropli żołądkowych.

Dziurawiec – przeciwskazania. Kiedy należy uważać?

Mimo wielu korzystnych właściwości i doskonałego wpływu na zdrowie, dziurawiec nie jest remedium na wszystkie dolegliwości – w niektórych przypadkach może on wywołać szkodliwe interakcje. Kiedy więc należy uważać, stosując dziurawiec? Ze względu obecność hyperycyny, dziurawiec może przyczynić się do powstania reakcji fototoksycznej.

Unikać go powinny zatem osoby z nadwrażliwością na światło słoneczne, mające bardzo jasną karnację lub zmagające się z chorobowymi zmianami skórnymi. Podczas przyjmowania dziurawca, niezależnie od jego formy, zaleca się również ograniczenie ekspozycji na światło słoneczne, ponieważ istnieje ryzyko wystąpienia przebarwień. Przeciwwskazaniem do stosowania dziurawca są ponadto znaczne uszkodzenia wątroby i bardzo wysoka gorączka.

Dziurawiec może też obniżać skuteczność niektórych leków – dotyczy to m.in. preparatów przeciwdepresyjnych. Dziurawiec może być więc wykorzystywany wyłącznie w kuracji depresji o łagodnym nasileniu – przy cięższych odmianach tej choroby może spowodować groźny dla zdrowia zespół serotoninowy. Dziurawiec może także zmniejszać skuteczność doustnych środków antykoncepcyjnych oraz leków antyretrowirusowych. Preparaty zawierające tę roślinę mogą wchodzić w interakcję również z lekami przeciwzakrzepowymi – a pogorszenie ich działania grozi zwiększonym ryzykiem powstawania zakrzepów i zatorów.

Napar z dziurawca – jak zaparzyć?

Przygotowanie naparu z dziurawca jest bardzo proste. Najłatwiej sięgnąć po gotowe herbaty i napary w saszetkach lub sypki susz, choć można też samodzielnie zebrać ziele dziurawca i je ususzyć. Susz zalewa się gorącą, ale nie wrzącą, wodą i zaparza przez około 5-10 minut. Napar z dziurawca można pić trzy razy dziennie. W przypadku niestrawności najlepiej sięgać po niego po posiłku, chcąc natomiast skorzystać z jego właściwości uspokajających – wieczorem.

Dziurawiec to roślina lecznicza, której działanie doceniła już ludność starożytna. Ma korzystny wpływ na układ nerwowy, pomaga zwalczać podrażnienia skóry oraz niwelować bóle brzucha i dolegliwości trawienne. Jednak ze względu na potencjalne ryzyko wystąpienia szkodliwych interakcji, należy pamiętać, by stosować go z głową.