Uzależnienie od alkoholu to podstępna choroba, ponieważ trudno jednoznacznie określić, od którego momentu można już mówić o uzależnieniu. Wbrew powszechnemu przekonaniu uzależniony od alkoholu to nie tylko pijak, którego najczęściej można spotkać zataczającego się przy osiedlowym sklepie. Z chorobą tą zmagają się także ludzie dobrzy sytuowani, o których na pierwszy rzut oka nie można byłoby powiedzieć, że mają jakikolwiek problem z alkoholem. Z poniższego artykułu dowiesz się, czym jest uzależnienie od alkoholu, jakie są fazy choroby, jak ją rozpoznać, a także gdzie szukać pomocy.
Zobacz także: Jak leczyć odwodnienie organizmu
Alkoholizm - uzależnienie od alkoholu
Uzależnienie od jakiegokolwiek środka definiowane jest jako stan psychiczny wynikający z interakcji pomiędzy organizmem człowieka a tymże środkiem uzależniającym. Charakteryzuje się zmianą zachowania oraz odczuwaniem potrzeby zażywania środka uzależniającego w sposób ciągły lub też okresowy. Potrzeba ta wynika z chęci doznania wpływu środka uzależniającego na psychikę lub też z chęci uniknięcia objawów odstawienia. Uzależnienie może być fizyczne (kiedy organizm domaga się przyjęcia środka uzależniającego), psychiczne (kiedy odczuwa się potrzebę przyjmowania środka za wszelką cenę), a także społeczne (związane z zażywaniem środka w pewnej grupie ludzi).
Uzależnienie od alkoholu to zatem sposób jego spożywania, wykraczający poza ramy tradycyjnego, zwyczajowego spożycia, przyjęte w społeczności. Alkoholizm cechuje utrata kontroli nad ilością spożywanego alkoholu. Choroba ta rozwija się bardzo powoli, a w konsekwencji może prowadzić do powstania wielu innych schorzeń somatycznych i psychicznych, a nawet do śmierci.
Jakie są fazy choroby alkoholowej?
Alkoholizm dzieli się na cztery fazy. Pierwsza z nich to wstępna faza alkoholizmu (przed alkoholowa). To wówczas dochodzi do psychicznego uzależnienia od alkoholu. Chory pije w celu utrzymania równowagi organizmu. Z reguły zachowuje kontrolę nad ilością spożywanego alkoholu, nie upija się. Z drugiej strony w tym okresie wzrasta tolerancja organizmu na alkohol.
Kolejna faza to faza ostrzegawcza (zwiastunowa). Wówczas pojawiają się pierwsze zaniki pamięci wywołane ilością spożytego alkoholu. Chory coraz bardziej koncentruje się na alkoholu i zaczyna pić go w samotności. Z jednej strony unika rozmów na temat picia, z drugiej - organizuje okazje do spożycia alkoholu, po czym często ma poczucie winy wynikające z jego nadużycia, a także mocniej przeżywa objawy nadużycia alkoholu dnia poprzedniego.
Faza trzecia to faza krytyczna alkoholizmu (ostra). W tym czasie pojawia się u chorego głód alkoholowy, a on sam traci kontrolę nad ilością spożywanego alkoholu, przez co zaczyna zaniedbywać rodzinę, pracę czy inne codzienne obowiązki. Jego celem jest gromadzenie alkoholu i to właśnie jemu chory podporządkowuje całe życie. Odczuwa potrzebę ciągłego uzupełniania poziomu alkoholu w organizmie, a na podejmowane próby rozmów reaguje agresją, usprawiedliwia się lub obwinia za swój problem otoczenie. W tej fazie może dojść także do osłabienia popędu seksualnego.
Ostatnią fazą alkoholizmu jest faza przewlekła (chroniczna). Wówczas chory popada w tzw. ciągi picia, czyli okresy wielodniowego spożywania alkoholu. Traci on tolerancję na alkohol, mogą wystąpić u niego napady drgawkowe, psychozy czy zaburzenia pamięci. To właśnie w tej fazie alkoholik jest spychany na margines społeczny.
Jak zdiagnozować alkoholizm?
Chorobę alkoholową diagnozuje się na dwa sposoby. Pierwszy z nich to diagnoza zjawisk fizjologicznych, świadczących o uzależnieniu fizycznym. Drugi to natomiast diagnoza zjawisk psychicznych oraz behawioralnych pacjenta, takich jak zmiany w jego charakterze, rozpad życia rodzinnego czy utrata pracy. Jako, że diagnoza alkoholizmu nie jest prosta, w latach 40. XX wieku wprowadzono testy diagnostyczne, obejmujące kwestionariusze psychologiczne oraz skale skriningowe, mające pomóc w wychwyceniu osób, u których pojawiają się objawy uzależnienia od alkoholu. Do testów takich zalicza się testy CAGE, SAAST, MAST czy POSIT. Dodatkowym testem diagnostycznym jest test AUDIT, zalecany przez Światową Organizację Zdrowia. Składa się on z dwóch części. Pierwsza to wywiad alkoholowy, a druga - badanie kliniczne.
Czym objawia się alkoholizm?
Do objawów alkoholizmu należy przede wszystkim silne pragnienie lub odczucie przymusu zażycia środka uzależniającego. Ponadto chory nie jest w stanie kontrolować zachowań związanych ze spożyciem alkoholu, tj. nie może powstrzymać się przed jego spożyciem, nie wie, kiedy skończyć i ile wypić. U uzależnionego występują fizjologiczne objawy odstawienia, przez co zażywa on alkohol w celu złagodzenia lub uniknięcia objawów odstawienia alkoholu. Ponadto stwierdza się wyższą tolerancję na alkohol (w celu osiągnięcia takich samych efektów chory musi zażyć większą dawkę substancji). Alkoholizm objawia się także tym, że chory nadal zażywa środek uzależniający, mimo istnienia wyraźnych dowodów, że ten jest dla niego szkodliwy. Do dowodów tych należeć mogą uszkodzenia wątroby, uszkodzenia funkcjonowania poznawczego czy stany depresyjne występujące po okresie intensywnego zażywania substancji. Aby zdiagnozować alkoholizm, objawy te powinny występować u pacjenta w ciągu jednego roku, przy czym wystarczą trzy z powyżej wymienionych.
Jak leczyć alkoholizm?
Podstawową metodą leczenia alkoholizmu jest psychoterapia uzależnienia. Celem tego typu terapii jest zachowanie trwałej abstynencji przez pacjenta, poprawa jego zdrowia psychicznego oraz fizycznego, a także nabycie przez niego umiejętności niezbędnych do rozwiązywania codziennych problemów emocjonalnych oraz społecznych. Leczenie terapeutyczne powinno trwać od 18 do 24 miesięcy, przy czym pierwszy etap terapii trwa od 6 do 8 tygodni i powinien odbywać się w ośrodku leczenia uzależnień i zakładach dziennych. W leczeniu stosuje się także środki medyczne wspomagające tę terapię oraz leczące objawy odstawienia alkoholu, jak chociażby relanium i diazepam
Czy można wyleczyć w domu alkoholizm?
Leczenie alkoholizmu w domu polega na stosowaniu środków farmakologicznych, czyli tzw. wszywki alkoholowej. Powinno być wykonywane pod stałą kontrolą lekarza, gdyż przed jego zastosowaniem konieczne jest wykonanie badań lekarskich w celu określenia stanu zdrowia pacjenta. Aplikowany we wszywce środek ma wywołać niechęć do alkoholu, powodowaną przez lęk o zdrowie (zażycie alkoholu w połączeniu ze stosowaniem wszywki wywołałoby szereg nieprzyjemnych objawów). Do popularnych środków farmakologicznych znajdujących się we wszywkach alkoholowych należy esperal oraz disulfiram. Jeżeli zatem zastanawiasz się, jak przestać pić, ale nie jesteś jeszcze gotowy na terapię wśród innych osób, warto przemyśleć tego typu procedurę.
Kiedy z alkoholizmem trzeba się udać do lekarza?
Do lekarza warto zgłosić się w każdym przypadku, kiedy odczuwasz, że Twoje życie koncentruje się wyłącznie wokół alkoholu. Zdarza się często, że pierwszymi osobami, które kierują się do psychoterapeutów są osoby, u których występuje współuzależnienie, czyli małżonkowie czy inne bliskie osoby alkoholików. Pytają się oni wówczas, jak pomóc alkoholikowi. Jedynym sposobem jest w takim przypadku rozmowa z chorym i próba nakłonienia go, aby odstawił alkohol i podjął leczenie terapeutyczne.
Jakie są skutki alkoholizmu?
Skutki alkoholizmu dzieli się na zdrowotne i społeczne. Do pierwszej grupy zalicza się przede wszystkim:
- choroby układu krążenia (nadciśnienie, zaburzenia rytmu serca, choroba wieńcowa, zawał mięśnia sercowego czy udar mózgu);
- choroby układu pokarmowego (nadżerki, żylaki przewodu pokarmowego, owrzodzenie żołądka, zgaga, biegunki, refluks, zapalenie oraz rak trzustki, zapalenie, zwłóknienie, niewydolność, marskość oraz rak wątroby);
- choroby układu oddechowego (zapalenie błony śluzowej tchawicy i oskrzeli);
- choroby układu moczowego (niewydolność nerek);
- choroby układu hormonalnego (nieprawidłowe wydzielanie hormonów, zaburzenia potencji oraz miesiączkowania, niepłodność);
- zmiany skórne (szybsze starzenie się, żółtawy kolor skóry).
Jak widać, alkohol może wyniszczyć organizm. Z tego względu, kiedy już uporamy się z uzależnieniem, warto zrobić komplet badań, aby przekonać się, jakie skutki pozostawił po sobie nałóg. Szerzej o poszczególnych badaniach możesz przeczytać np. w artykule dotyczącym kreatyniny we krwi.
Do skutków społecznych zalicza się natomiast takie wydarzenia w życiu człowieka, które są następstwem nadmiernego spożywania alkoholu, np. problemy w związku, zaniedbanie dzieci, utrata pracy czy marginalizacja w społeczeństwie. Więcej możesz dowiedzieć się w artykule: Alkoholizm - skutki zdrowotne.
