Ludzki metapneumowirus (hMPV) to stosunkowo mało znany, lecz powszechnie występujący patogen, który wywołuje infekcje dróg oddechowych. Choć objawy zakażenia przypominają grypę lub przeziębienie, wirus ten może prowadzić do ciężkich powikłań, zwłaszcza u osób starszych, dzieci i osób z osłabionym układem odpornościowym. W ostatnim czasie w Chinach odnotowano wzrost liczby przypadków zakażeń hMPV, co rodzi pytania o możliwość wybuchu nowej epidemii. Jakie są przyczyny wzrostu zachorowań, jak rozpoznawać zakażenie i jak skutecznie bronić się przed nowym wirusem hMPV?

Co to jest wirus hMPV? Kluczowe informacje o ludzkim metapneumowirusie

Ludzki metapneumowirus (hMPV) to wirus RNA z rodziny Paramyxoviridae, który został po raz pierwszy zidentyfikowany w 2001 roku. Uważa się jednak, że krążył w populacji ludzkiej już od kilkudziesięciu lat. Wirus ten jest jednym z głównych patogenów powodujących zakażenia górnych i dolnych dróg oddechowych, obok wirusa grypy, RSV i koronawirusów.

Najczęściej infekcja hMPV przybiera łagodną postać, ale w pewnych grupach pacjentów może prowadzić do zapalenia płuc i oskrzeli. Nowy wirus hMPV  jest szczególnie niebezpieczny dla niemowląt, osób starszych oraz osób z obniżoną odpornością, np. pacjentów onkologicznych czy osób z przewlekłymi chorobami płuc.

Przyczyny wzrostu zachorowań metapneumowirusem w Chinach. Czy nowy wirus może wywołać pandemię?

W ostatnich miesiącach w Chinach zaobserwowano gwałtowny wzrost liczby zakażeń wirusem hMPV. Nowy wirus w Chinach szerzy się z kilku powodów:

• Osłabienie odporności zbiorowej – po okresie pandemii COVID-19 i restrykcjach sanitarnych wiele osób miało ograniczony kontakt z patogenami, co mogło wpłynąć na zwiększoną podatność na infekcje.
• Zwiększona liczba testów diagnostycznych – rozwój metod wykrywania hMPV przyczynił się do częstszego diagnozowania tego wirusa.
• Sezonowość – hMPV, podobnie jak grypa i RSV, częściej atakuje w sezonie jesienno-zimowym, co mogło wpłynąć na nagły wzrost liczby przypadków.

Na chwilę obecną nie ma dowodów na to, że nowy wirus hMPV mógłby wywołać globalną pandemię na skalę zakażenia COVID-19. Jednak jego zdolność do powodowania ciężkich infekcji wśród osób podatnych sprawia, że konieczne jest monitorowanie sytuacji epidemiologicznej. Specjaliści uspokajają - na tę chwilę nie grozi nam nowa pandemia 2025.

Zapoznaj się także z artykułem: Grypa typu A - objawy, przebieg, leczenie i możliwe powikłania

Jak rozprzestrzenia się wirus hMPV?

Nowy wirus hMPV przenosi się drogą kropelkową – podczas kaszlu, kichania lub rozmowy. Możliwe jest również zakażenie poprzez kontakt z zakażonymi powierzchniami, na których wirus może przetrwać przez kilka godzin. Do czynników sprzyjających rozprzestrzenianiu się wirusa należą:

• bezpośredni kontakt z osobą zakażoną,
• przebywanie w zatłoczonych miejscach (np. w środkach transportu publicznego, szkołach, szpitalach),
• brak odpowiedniej higieny rąk,
• dotykanie skażonych przedmiotów, takich jak klamki, telefony czy zabawki.

Jakie są charakterystyczne objawy zakażenia wirusem hMPV?

Zakażenie hMPV może przypominać przeziębienie i grypę, jednak jego przebieg bywa bardzo zróżnicowany – od łagodnych objawów po ciężkie zapalenie płuc wymagające hospitalizacji. Ważne więc, aby wiedzieć, jak odróżnić hMPV od grypy. W zależności od wieku, ogólnego stanu zdrowia oraz odporności organizmu, infekcja może przybierać różne formy.

Najczęstsze objawy zakażenia wirusem hMPV obejmują:

Katar i zatkany nos

Początkowym objawem zakażenia jest często wodnisty katar, który może stopniowo gęstnieć. Zaleganie wydzieliny w drogach oddechowych może prowadzić do uczucia zatkanego nosa, trudności w oddychaniu i zmniejszonego powonienia. Jest to związane z reakcją organizmu na wirus. Katar u dzieci stosunkowo często prowadzi do niedrożności nosa, co może utrudniać karmienie i powodować niepokój.

Kaszel (suchy lub produktywny)

Kaszel przy zakażeniu hMPV początkowo jest suchy i drażniący, ale w miarę rozwoju infekcji może stać się produktywny, z odkrztuszaniem śluzowej wydzieliny. U niektórych pacjentów kaszel utrzymuje się przez kilka tygodni po ustąpieniu infekcji, co wynika z podrażnienia i nadreaktywności oskrzeli. W cięższych przypadkach może dochodzić do napadowego kaszlu z dusznością.

Ból gardła

Podrażnienie błony śluzowej gardła objawia się bólem, suchością i trudnościami w przełykaniu. U niektórych pacjentów może występować chrypka, a u dzieci dodatkowo niechęć do jedzenia i picia z powodu dyskomfortu.

Gorączka i dreszcze

Podwyższona temperatura ciała jest częstym objawem zakażenia hMPV. Gorączka zwykle utrzymuje się przez 2–4 dni i rzadko przekracza 39°C. Towarzyszą jej często dreszcze, uczucie zimna i ogólne osłabienie organizmu.

Osłabienie i bóle mięśniowe

Infekcja hMPV często wiąże się z ogólnym złym samopoczuciem, zmęczeniem i osłabieniem, które mogą utrzymywać się nawet po ustąpieniu innych objawów. Pacjenci skarżą się także na bóle mięśniowe i stawowe, podobnie jak w przypadku grypy.

Duszność i świszczący oddech (w cięższych przypadkach)

U osób z osłabioną odpornością oraz u pacjentów z chorobami płuc (np. astmą, POChP) może dojść do zapalenia dolnych dróg oddechowych, co prowadzi do trudności w oddychaniu. Duszność, świszczący oddech i przyspieszona praca płuc to objawy, które mogą wskazywać na rozwijające się zapalenie płuc lub zapalenie oskrzeli i wymagają konsultacji lekarskiej.

Objawy hMPV u dzieci mogą przebiegać ciężej niż u dorosłych. Często występują:

• drażliwość, płaczliwość i problemy ze snem,
• trudności w karmieniu – dziecko może odmawiać jedzenia i picia,
• szybki, płytki oddech – w cięższych przypadkach pojawiają się objawy niewydolności oddechowej, takie jak zaciąganie przestrzeni międzyżebrowych, sinica wokół ust czy świszczący oddech,

• wysoka gorączka – u niektórych dzieci temperatura może sięgać 39–40°C i utrzymywać się dłużej niż u dorosłych,
• wymioty i biegunka – choć hMPV atakuje głównie układ oddechowy, u dzieci mogą występować także objawy ze strony przewodu pokarmowego.

Ze względu na ryzyko szybkiego pogorszenia stanu zdrowia, rodzice powinni zwrócić szczególną uwagę na objawy alarmowe, takie jak trudności w oddychaniu, brak przyjmowania płynów i skrajne osłabienie.

Kto jest szczególnie narażony na ciężki przebieg zakażenia hMPV?

Choć nowy wirus hMPV  może zarażać osoby w każdym wieku, szczególnie narażone na powikłania są:

• dzieci poniżej 2. roku życia, zwłaszcza wcześniaki,
• osoby starsze, zwłaszcza po 65. roku życia,
• pacjenci z chorobami przewlekłymi (POChP, astma, niewydolność serca),
• osoby z osłabioną odpornością, np. po przeszczepach, z nowotworami lub przyjmujące leki immunosupresyjne (immunosupresja).

Dlatego też zastanawiając się nad przebiegiem choroby u dzieci, warto także zadać sobie pytanie, czy hMPV jest groźny dla seniorów oraz osób przewlekle chorych.

Najczęstsze powikłania po zakażeniu wirusem hMPV

W większości przypadków infekcja hMPV ma łagodny przebieg, jednak u osób z grupy ryzyka może prowadzić do groźnych powikłań, takich jak:

• Zapalenie płuc – najpoważniejsze powikłanie hMPV, które może wymagać hospitalizacji. Charakteryzuje się wysoką gorączką, dusznością, kaszlem z odkrztuszaniem wydzieliny oraz osłabieniem.
• Zapalenie oskrzeli – może przebiegać z uporczywym kaszlem, świszczącym oddechem i uczuciem ucisku w klatce piersiowej.
• Zaostrzenie astmy i POChP – u pacjentów z przewlekłymi chorobami płuc zakażenie hMPV może prowadzić do duszności i konieczności intensyfikacji leczenia. Ile trwa zaostrzenie astmy? Jest to cechą indywidualną, a także zależy od wdrożonego leczenia.
• Wtórne infekcje bakteryjne – zakażenie hMPV może osłabić układ odpornościowy, zwiększając podatność na nadkażenia bakteryjne, takie jak zapalenie ucha środkowego czy bakteryjne zapalenie płuc.

W ciężkich przypadkach, zwłaszcza u pacjentów immunoniekompetentnych, może dojść do niewydolności oddechowej, wymagającej tlenoterapii, a w skrajnych przypadkach – mechanicznej wentylacji.

Jak zdiagnozować zakażenie hMPV?

Zakażenie hMPV trudno odróżnić od infekcji wywołanych przez inne wirusy układu oddechowego, dlatego diagnostyka laboratoryjna jest kluczowa w potwierdzeniu obecności wirusa. Najczęściej stosowane metody to:

• Testy PCR – wykrywają materiał genetyczny wirusa w wymazie z nosa lub gardła; są najczulszą metodą diagnozy.
• Szybkie testy antygenowe – pozwalają na szybsze wykrycie infekcji, choć są mniej dokładne niż testy PCR. Popularnością cieszą się testy na COVID i RSV combo.
• Badania serologiczne – wykrywają przeciwciała przeciwko hMPV, ale są używane głównie do badań epidemiologicznych, a nie do diagnozy ostrej infekcji.

W diagnostyce różnicowej należy uwzględnić inne wirusy, takie jak grypa, RSV czy SARS-CoV-2, ponieważ objawy zakażeń są podobne. W niektórych przypadkach lekarz może zlecić dodatkowe badania, np. RTG klatki piersiowej, aby ocenić ewentualne zmiany w płucach.

Zobacz także, jak odróżnić grypę od przeziębienia

Skuteczne metody leczenia zakażenia hMPV. Leczenie objawowe, wspomagające - postępowanie w warunkach domowych

Nie istnieje specyficzny lek przeciwwirusowy na hMPV, dlatego leczenie opiera się na łagodzeniu objawów i wspomaganiu organizmu w walce z infekcją.

Leczenie objawowe obejmuje:

• Obniżanie gorączki – stosowanie paracetamolu lub ibuprofenu w przypadku wysokiej temperatury i bólu.
• Nawadnianie organizmu – picie dużej ilości płynów, aby zapobiec odwodnieniu, zwłaszcza przy gorączce i poceniu się.
• Inhalacje i nawilżanie powietrza – pomocne w łagodzeniu kaszlu i suchości w gardle. Można stosować inhalacje solą fizjologiczną oraz preparaty zwiększające komfort oddychania, np. Sinuren Zatoki HOT. 
• Odpoczynek – regeneracja organizmu jest kluczowa dla skutecznej walki z wirusem.
• Leki przeciwkaszlowe lub mukolityczne – w zależności od rodzaju kaszlu lekarz może zalecić preparaty łagodzące jego nasilenie.

Leczenie w cięższych przypadkach może być bardziej wymagające. W niektórych sytuacjach konieczna jest hospitalizacja, zwłaszcza gdy pacjent:

• ma trudności w oddychaniu,
• wykazuje objawy odwodnienia,
• cierpi na ciężkie zapalenie płuc lub oskrzeli,
• należy do grupy wysokiego ryzyka ciężkiego przebiegu infekcji.

W szpitalu pacjenci mogą otrzymać tlenoterapię, leczenie przeciwbakteryjne (jeśli doszło do nadkażenia bakteryjnego) oraz wsparcie oddechowe w ciężkich przypadkach.

Jak długo trwa zakażenie hMPV? Czas trwania zakażenia hMPV zależy od wieku, ogólnego stanu zdrowia oraz kondycji układu odpornościowego pacjenta. Co do zasady trwa jednak tyle, jak długo leczy się grypę.

Wirus RSV - ile trwa leczenie?

• Średnio infekcja trwa od 7 do 14 dni, choć u niektórych osób objawy mogą utrzymywać się dłużej. 
• W pierwszych 3–5 dniach choroba jest najbardziej intensywna – pojawia się gorączka, kaszel, katar i ogólne osłabienie. W większości przypadków objawy zaczynają stopniowo ustępować po tygodniu.

U dzieci, seniorów i osób z osłabioną odpornością infekcja nowym wirusem hMPV  może trwać dłużej i przebiegać ciężej, prowadząc do przedłużającego się kaszlu, osłabienia czy nawet powikłań, takich jak zapalenie płuc. Po przebyciu zakażenia kaszel i uczucie zmęczenia mogą utrzymywać się jeszcze przez kilka tygodni, zwłaszcza u osób z przewlekłymi chorobami układu oddechowego.

Jak chronić się przed zakażeniem wirusem hMPV?

Profilaktyka zakażeń hMPV opiera się na zasadach higieny i wzmacnianiu odporności. Naturalne sposoby na wzmocnienie odporności przy hMPV obejmują:

• częste mycie rąk wodą z mydłem,
• unikanie kontaktu z chorymi osobami,
• dezynfekcja powierzchni często dotykanych,
• stosowanie maseczek ochronnych w sezonie infekcyjnym,
• zdrowa dieta i aktywność fizyczna wzmacniająca układ odpornościowy.

Zobacz także wskazówki, jak chronić się przed grypą

Choć hMPV nie jest tak groźny, jak niektóre inne wirusy układu oddechowego, może prowadzić do poważnych konsekwencji u osób podatnych. Świadomość zagrożenia i odpowiednia profilaktyka to kluczowe kroki w ograniczeniu ryzyka zakażenia.