Kolonoskopia – jak wygląda badanie i jak się do niego przygotować?

Kolonoskopia nie należy do przyjemnych badań, ale jest ona niezbędna w diagnostyce i terapii schorzeń jelita grubego. Jak wygląda badanie? Jak przygotować się do kolonoskopii? O tym w poniższym artykule.

Do czego potrzebna jest kolonoskopia?

Kolonoskopia to badanie endoskopowe dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Służy do rozpoznawania chorób jelita grubego i końcowego odcinka jelita cienkiego – jest uznawana za jedno z najskuteczniejszych badań wykrywających wczesne stadia raka jelita grubego. Polega na wprowadzeniu doodbytniczo giętkiej rurki zakończonej kamerą, będącej też źródłem światła. Dzięki temu gastroenterolog lub inny uprawniony do wykonania kolonoskopii lekarz może obejrzeć wnętrze jelita i wykluczyć lub potwierdzić jego choroby już we wczesnym etapie rozwoju.

Kolonoskop wprowadzany do odbytu pełni też funkcję kanału dla narzędzi do pobrania wycinków do badania histopatologicznego i mikrobiologicznego w sytuacji stwierdzenia stanów zapalnych lub nowotworowych, a także do wykonania polipektomii, czyli wycięcia drobnych polipów.

Kolonoskopia – czy boli? Jest nieprzyjemnym i mało komfortowym badaniem, niestety dla większości pacjentów bolesnym. Dlatego przeprowadza się kolonoskopię pod znieczuleniem miejscowym (niekiedy pod pełną narkozą), natomiast u dzieci pod znieczuleniem ogólnym.

Jakie są wskazania do wykonania kolonoskopii?

Badanie jest wykonywane w celach diagnostycznych, gdy pojawiają się niepokojące objawy lub kiedy istnieje podejrzenie choroby. Powinna mu się poddać każda osoba po 50. roku życia, a także pacjenci młodsi, u których istnieje podwyższone ryzyko raka ze względu na występowanie nowotworów przewodu pokarmowego u najbliższych krewnych. Wskazaniami do kolonoskopii są także:

• nasilone biegunki i zaparcia o niezidentyfikowanej przyczynie,
• zaparcia i biegunki występujące naprzemiennie,
• zespół jelita drażliwego,
• ból podczas wypróżniania,
• obecność krwi i śluzu w kale, krwawienie z odbytu,
• wykluczenie wczesnej postaci nowotworu,
• szybka utrata masy ciała bez uzasadnionej przyczyny,
• anemia o niewyjaśnionej przyczynie,
• podejrzenia polipów, nowotworu jelita grubego, wrzodziejącego zapalenia jelita grubego lub choroby Leśniowskiego-Crohna,
• choroby zapalne jelit i uchyłki jelita grubego.

Kolonoskopię można stosować także w celach terapeutycznych, np. do:

• pobrania wycinków z jelita,
• usunięcia polipów,
• zahamowania krwawienia z owrzodzeń, guzów i wad rozwojowych naczyń,
• usuwania ciał obcych,
• poszerzania zwężeń jelita grubego i zmniejszenia ciśnienia w okrężnicy.

Jak się przygotować do kolonoskopii?

Przygotowanie do kolonoskopii jest niezwykle ważnym elementem. Jeśli pacjent jest źle przeczyszczony, badanie będzie nieudane i trzeba je będzie powtórzyć – dlatego zachowanie odpowiedniej diety przed kolonoskopią jest bardzo istotne.

Co jeść przed kolonoskopią?

Uwaga! Gdy dostaniesz skierowanie na badanie, zapoznaj się dokładnie z zaleconymi przez lekarza czynnościami przygotowawczymi, które mogą się różnić od informacji podanych w tabeli.

Kolonoskopia – przebieg badania

Pacjent zakłada specjalny fartuch i kładzie się na boku. Lekarz smaruje okolice odbytu pacjenta żelem znieczulającym i wprowadza powoli kolonoskop (cienką, elastyczną rurkę o grubości palca wskazującego), przesuwając się przez całą długość jelita grubego – kolejno do zstępnicy, poprzecznicy i wstępnicy. Oddawane w tym czasie gazy są normalną reakcją organizmu. Gdy aparat przesuwa się po kolejnych zgięciach jelita, można odczuwać parcie, dyskomfort i ból – dlatego w kolonoskopii stosuje się miejscowe znieczulenie.

Dzięki kamerze zamieszczonej na końcu kolonoskopu specjalista może dokładnie obejrzeć całe jelito – obraz wyświetla się na monitorze w czasie rzeczywistym. Lekarz ocenia jego stan fałda po fałdzie. Do okrężnicy wprowadza się też powietrze, konieczne dla uwidocznienia całego światła jelita i ewentualnych zmian patologicznych. Badanie trwa do kilkudziesięciu minut.

Jakie są możliwe powikłania po wykonaniu kolonoskopii?

Po badaniu mogą wystąpić objawy niepożądane, takie jak wzdęcia i gazy. Są one normalnymi i częstymi następstwami badania, ale jeśli się nasilą, skonsultuj się z lekarzem. Natomiast do powikłań po kolonoskopii należą:

• ból brzucha,
• krwawienie z odbytu,
• czarny, smolisty stolec,
• gorączka i dreszcze,
• twardy i napięty brzuch.

Bardzo rzadko zdarza się przebicie odcinka przewodu pokarmowego podczas badania. Wszystkie objawy niepożądane wymagają konsultacji lekarskiej.

Co należy wykonać po kolonoskopii?

Po kolonoskopii pacjent powinien skorzystać z toalety – przybranie pozycji jak do oddania stolca ułatwia wydostanie się powietrza z jelit. Jeśli po badaniu utrzymują się wzdęcia, można po konsultacji lekarskiej zażyć środki rozkurczowe. Gdy te nie przyniosą efektu, u pacjenta zakładana jest gumowa rurka, która rozwiera zwieracze odbytu i ułatwia ujście gazów.

Kolonoskopia to nieprzyjemne badanie, ale wszelkie obawy przed nim powinny pójść w zapomnienie w obliczu zagrożenia, jakim jest nowotwór jelita grubego. Choroba może rozwijać się bezobjawowo przez lata, ale jej wczesne wykrycie znacznie ułatwia leczenie. Zachowanie odpowiedniej diety przed kolonoskopią i stosowanie się do zaleceń lekarskich sprawi, że badanie przejdzie szybko i bez komplikacji.