Co to jest łuszczyca? Przyczyny i objawy

Łuszczyca to przewlekła choroba objawiająca się charakterystycznymi zmianami na skórze. Za jej rozwój odpowiedzialne są czynniki genetyczne oraz immunologiczne, choć lekarze nie są w stanie jednoznacznie stwierdzić, co ją powoduje. Jakie są objawy łuszczycy? Jak ją leczyć? Czy możliwe jest całkowite wyzdrowienie?

Co to jest łuszczyca?

Łuszczyca to przewlekła, zapalna choroba ogólnoustrojowa. Charakteryzuje się specyficznymi zmianami na skórze – łuskami, występującymi jako skutek nadmiernego rogowacenia naskórka. Szacuje się, że łuszczyca skóry dotyczy około 2% populacji w Polsce. Choroba ma charakter nawrotowy, ale nie jest zakaźna, więc nie można się nią zarazić.

Wyróżnia się dwa podstawowe typy łuszczycy:

• typ I łuszczycy, który rozpoczyna się zwykle przed 40. rokiem życia,
• typ II, mający swój początek między 50. a 70. rokiem życia.

Jak wygląda łuszczyca?

Pierwotny wykwit łuszczycy przypomina grudkę barwy czerwonobrunatnej, która złuszcza się drobnymi płatami i wyraźnie odgranicza się od otoczenia. Wczesne zmiany mają wielkość od 1 mm do 1-2 cm i występują na rozległych przestrzeniach na skórze. Często pojawiają się po przebytej infekcji, np. anginie.

W pełni rozwinięte wykwity osiągają wielkość kilku centymetrów i są pokryte mocno przylegającymi blaszkami łuszczycowymi, czyli łuskami skóry o srebrzystym odcieniu. Zmiany mogą być umiejscowione w rozmaitych obszarach ciała, najczęściej w okolicy kolan, łokci i skóry głowy. Łuszczyca paznokci może współistnieć ze zmianami na skóry, ale może być jedynym objawem choroby. W niektórych przypadkach łuszczyca obejmuje stawy (łuszczyca stawowa) – są to jedyne narządy wewnętrzne, które choroba może zaatakować.

Jakie są przyczyny łuszczycy?

Przyczyny łuszczycy nie są w pełni wyjaśnione, mimo szeroko zakrojonych badań. Wiadomo, że rolę odgrywają podłoże genetyczne (choroba występuje często w obrębie rodziny, choć sposób jej dziedziczenia nie jest w pełni wyjaśniony) oraz podłoże immunologiczne. Wskazuje się również czynniki środowiskowe, tj. przebyte infekcje, farmakoterapia, spożywanie alkoholu, palenie papierosów, stres i urazy w przeszłości (Zobacz, jak radzić sobie ze stresem). Przyczyną mogą być również schorzenia metaboliczne, np. cukrzyca typu 2 i dna moczanowa.

Łuszczyca – typowe objawy

• Zdrapanie charakterystycznych łusek zmienia wygląd skóry – staje się ona gładka i błyszcząca. Stan ten jest nazywany objawem świecy stearynowej.
• Symptomem łuszczycy może być też objaw Auspitza – potarcie skóry po zdrapanych łuskach powoduje uszkodzenie naczyń krwionośnych i krwawienie.
• Objaw Kobnera jest stanem pojawiającym się w aktywnej postaci łuszczycy. Po urazie skóry (np. zadrapaniu lub cięciu chirurgicznym) w czasie 6-12 dni rozwijają się nowe, charakterystyczne dla choroby zmiany.
• Łuszczyca głowy pojawia się w obrębie owłosionej skóry głowy. Zmiany, podobnie jak w przypadku innych części ciała, mają postać grudek i srebrzystych łusek. Czasem występują też poniżej linii włosów, na czole – swoista opaska zwana jest koroną łuszczycową. Co ciekawe, często chorobie towarzyszą bujne i zdrowo wyglądające włosy.
• Dwa najbardziej charakterystyczne objawy łuszczycy paznokci to objaw naparstkowy (na płytce są widoczne charakterystyczne zgłębienia) oraz objaw plamy olejowej (żółte przebarwienia na paznokciach, które w rzeczywistości są zmianami pod paznokciem). Poza tym na powierzchni płytki mogą pojawiać się bruzdy i zgrubienia. Paznokcie mogą być też kruche i matowe. Łuszczyca paznokci może współwystępować ze zmianami na skórze lub być jedynym objawem choroby.

Rodzaje łuszczycy

Jak leczyć łuszczycę?

W razie wystąpienia niepokojących zmian należy zgłosić się do dermatologa. Lekarz przeprowadzi rozpoznanie łuszczycy na podstawie objawów, czyli wykwitów i charakterystycznych ognisk w typowych lokalizacjach: na łokciach, kolanach czy owłosionej skórze głowy. Rozróżni wykwity od objawów innych chorób objawiających się zmianami skórnymi, tj. półpasiec, łojotokowe zapalenie skóry czy atopowe zapalenie skóry. Jeśli będzie miał wątpliwość, może pobrać biopsję ze zmianami do oceny histopatologicznej.

W przypadkach pacjentów, u których łuszczyca obejmuje mniej niż 10 procent powierzchni ciała, stosuje się leczenie miejscowe:

• preparaty keratolityczne, takie jak kwas salicylowy i mocznik – powodują zmniejszenie ilości łusek, poprawiając przenikanie innych środków;
• dziegcie – używane były dawniej w postaci past i maści na łuszczycę. Obecnie nie są rekomendowane jako terapia pierwszoplanowa;
• cygnolina – uważana za skuteczną, stosowana we wzrastających stężeniach od 0,1 do 2-3 procent;
• pochodne witaminy D (kalcypotriol, takalcytol) – cechują się wysokim profilem bezpieczeństwa i potwierdzoną skutecznością;
• glikosteroidy miejscowe – mają właściwości przeciwzapalne i powodują istotną poprawę, jednak ich długotrwałe stosowanie wiąże się z ryzykiem wystąpienia trwałych powikłań miejscowych, takich jak zaniki skóry;
• inhibitory kalcyneuryny (takrolimus, pimekrolimus) – maści na łuszczycę, które stosuje się na skórę twarzy.

W cięższych przypadkach łuszczycy lekarz, oprócz leczenia miejscowego, może wprowadzić również leczenie ogólne – jest to terapia skojarzona, która obejmuje:

• fototerapię – polega na ekspozycji ciała na światło UV wytwarzane przez specjalne lampy;
• fotochemioterapię (PUVA), będącą połączeniem leku światłouwrażliwiającego i promieni UVA. Metodę stosuje się u pacjentów z łuszczycą oporną na leczenie miejscowe;
• metotreksat – lek cytostatyczny – przed jego zastosowaniem pacjent musi wykonać szereg badań laboratoryjnych i lekarskich;
• cyklosporynę – silny lek immunosupresyjny, stosowany w szczególnie rozległej łuszczycy;
• retinoidy (tazaroten) – używane do leczenia łuszczycy krostkowej, mają dość wysoką cenę i mogą podrażniać skórę;
• leki biologiczne (ustekinumab, adalimumab, etanercept, infiksymab) – nowa klasa preparatów dla chorych z ciężką postacią łuszczycy.

U chorych z łuszczycą istotną rolę odgrywa również prawidłowa pielęgnacja ciała za pomocą dermokosmetyków, dostępnych jedynie w aptekach. Duże znaczenie ma również dieta oraz aktywność fizyczna – liczy się jakość, ilość i częstość spożywanych posiłków i nawodnienie organizmu. W okresie remisji zmian chorobowych należy unikać czynników mogących zaostrzyć zmiany (alkoholu, tytoniu, przeziębień, stresu, niektórych leków).

Łuszczyca jest przewlekłą chorobą, która nawraca. Nie ma na ten moment możliwości całkowitego jej wyleczenia. Jednak zachowanie odpowiedniego trybu życia, stosowanie diety, maści na łuszczycę i właściwej pielęgnacji skóry może znacząco przedłużyć remisję choroby.