Czerniak to dość groźny nowotwór, który najczęściej występuje u osób w średnim wieku, także u kobiet w ciąży. Znaczna część społeczeństwa już na samą myśl o nim odczuwa zaniepokojenie – słusznie, ponieważ ma on tendencje do tworzenia szybkich przerzutów. Dlatego przy czerniaku tak ważna jest obserwacja własnego ciała, w szczególności wszystkich znamion skórnych. Warto pamiętać ich położenie i rozmiar, a wszelkie zmiany od razu konsultować z lekarzem.
Czym jest czerniak? Podstawowe informacje
Czerniak, jak każdy nowotwór, to komórka, która uległa złośliwej przemianie. Nie jest on dziedziczony na podłożu genetycznym, chociaż faktycznie dość często występują zachorowania rodzinne. Niefortunna metamorfoza dotyczy w tym przypadku melanocytów, czyli komórek barwnikowych. Oznacza to, że czerniak najczęściej rozwija się i jest widoczny bezpośrednio na skórze, jednak zagrożone są także inne obszary, w tym błony śluzowe w okolicach odbytu, w jamie ustnej, a nawet przy siatkówce oka.
Jakie są przyczyny czerniaka?
Należy pamiętać, że jedną z głównych przyczyn rozwoju czerniaka skóry jest zbyt częste przebywanie w mocnym słońcu, szczególnie w okresie dzieciństwa. Pomóc może profilaktyka, czyli stosowanie odpowiednich kremów z filtrem do twarzy i na całe ciało.
Czerniak złośliwy występuje częściej także u tych osób, u których rozwinęły się inne choroby skóry. Szczególnie na baczności muszą mieć się ci, których skóra pokryta jest dużą ilością znamion. Ze statystyk wynika, że najciężej nowotwór przechodzą mężczyźni, lecz to kobiety są zdecydowanie bardziej narażone na jego rozwój. Choroba ta jest domeną głównie osób o jasnej karnacji.
Jakie są najczęstsze objawy czerniaka? – ABCDE czerniaka
Warto, aby każdy człowiek dowiedział się, jak rozpoznać czerniaka. Dlaczego? Ponieważ leczony we wczesnej fazie daje ogromne szanse na to, że zostanie zneutralizowany. Oczywiście ze względu na swoją naturę, nowotwór ten może powrócić, ale i tak podstawą jest wiedza na temat tego, jak badać swoje znamiona. Informacje te zawsze potrafią mocno pomóc każdemu potencjalnemu choremu. System ABCDE to zestaw pięciu cech, które powinny wzbudzić niepokój:
- Asymetria znamienia, czyli jego mocno nieregularny kształt, ulegający dalszym przemianom,
- Brzegi poszarpane, wystające poza obręb typowego okręgu,
- Czerwony, jako kolor towarzyszący, otoczka,
- Duży rozmiar, wiążący się ze zmianami skórnymi przekraczającymi 6 mm,
- Ewolucja, w postaci dynamicznych zmian na jednym lub kilku znamionach.
Jeśli tylko pojawi się jakakolwiek przesłanka ku temu, że obserwowana zmiana to czerniak – leczenie, a właściwie wizyta diagnostyczna u lekarza jest konieczna.
Jak leczyć czerniaka?
Kluczową kwestią jest walka z czasem, gdy w grę wchodzi zagrożenie takie jak czerniak. Objawy powinny być uchwycone już w pierwszej fazie, ponieważ ryzyko powstania przerzutów jest bardzo wysokie. Dochodzi do nich nie tylko w najbliższym obszarze pierwotnych zmian, ale także w każdym innym miejscu w ciele, ponieważ tranzyt naczyniami chłonnymi i krwionośnymi – w tym dalej do płuc, kości, wątroby, a nawet mózgu.
Leczenie czerniaka opiera się na interwencji chirurgicznej. Jest to inwazyjne działanie, polegające na wycięciu obszaru nowotworowego, często wraz z centymetrowym „zapasem” oraz uwzględnieniem powięzi powierzchownej. Warto pamiętać, że jeśli chorobie towarzyszą powiększone węzły chłonne, one również podlegają wycięciu. W przypadku większych powierzchni cięcia często konieczny jest przeszczep skóry.
Co się dzieje, jeśli zbyt późno został zaobserwowany czerniak? Leczenie pacjenta z przerzutami często wymaga użycia również chemioterapii perfuzyjnej. W ostateczności, gdy nie może być dokonana operacja, choremu proponowana jest radioterapia. Z kolei immunoterapia i wszelkie szczepionki do tej pory nie przynosiły oczekiwanych rezultatów, aczkolwiek badania nas nimi wciąż trwają.
Czerniak: rodzaje
Nowotwór ten może przybierać różne rodzaje, np. w zależności miejsca występowania. Tak wyróżniamy np. czerniak paznokcia, czerniak skóry, czerniak oka. Natomiast pełna klasyfikacja ma następującą postać:
- szerzący się powierzchownie,
- guzkowy,
- bezbarwnikowy,
- pochodzący z plamy soczewicowej,
- j/w, lecz umiejscowiony na kończynach.
Oczywiście kompletnego badania dokonuje lekarz specjalista, do pacjenta należy jedynie stała obserwacja wszystkich zmian i zgłaszanie się ze swoimi niepokojami do lekarza pierwszego kontaktu oraz dermatologa.
Jak uniknąć czerniaka? Zapobieganie, profilaktyka
Pierwszym krokiem w ochronie powinna być ochrona przeciwsłoneczna, szczególnie w przypadku dzieci. Musi się ona łączyć z pielęgnacją całego ciała i stałą obserwacją własnych znamion lub zmian skórnych u partnera. Zwracanie uwagi na pojawianie się nowych przebarwień i pieprzyków, a także kontrola ich kształtu zgodnie z metodą ABCDE, to podstawa w działaniach profilaktycznych. Alarmujący powinien być także fakt wystąpienia choroby w rodzinie.
Warto przekonać się również naocznie o tym, jak wygląda czerniak. Zdjęcia dostępne w sieci dają mnóstwo przykładów takich zmian skórnych. Aby nie doprowadzić do tak groźnych chorób jak rak oka, należy przede wszystkim dbać o siebie, obserwować zmiany i stosować kremy z filtrem podczas wychodzenia na słońce.
