Zapalenie zatok może mieć podłoże wirusowe, grzybicze albo bakteryjne. Tylko w ostatnim przypadku lekarz zleca antybiotykoterapię, która powinna być ściśle dopasowana nie tylko do rodzaju patogenu, ale również do pacjenta. Kiedy należy stosować antybiotyk na zatoki? Co warto wiedzieć o tej terapii?

Kluczowe wnioski z artykułu:

• Antybiotyk na zatoki stosuje się wyłącznie, gdy choroba ma podłoże bakteryjne.
• W zapaleniu zatok najlepiej sprawdzają się antybiotyki oparte na amoksycylinie, azytromycynie, klarytromycynie i lewofloksacynie.
• Antybiotykoterapia w zapaleniu zatok trwa od 10 do 14 dni i należy ją kontynuować nawet po ustąpieniu objawów.

Antybiotyki na zatoki - kiedy konieczne jest ich stosowanie?

Antybiotyk na zapalenie zatok stosuje się tylko wtedy, gdy choroba ma podłoże bakteryjne. Mogą ją wywołać również wirusy i grzyby, jednak w tych przypadkach antybiotykoterapia nie okaże się skuteczna. Rozpoznanie, który czynnik wywołał chorobę, następuje najczęściej po przedstawieniu przez pacjenta objawów. Dla etiologii bakteryjnej charakterystyczne są:

• wysoka gorączka,
• silny obrzęk tkanek twarzy,
• silny ból miejscowy,
• ropny katar,
• gwałtowny przebieg choroby.

Jeśli objawy choroby utrzymują się dłużej niż 2 tygodnie, również należy rozważyć wprowadzenie antybiotyku. Lekarz zleca jego stosowanie, gdy po 5 dniach od wystąpienia pierwszych symptomów stan zdrowia pacjenta ulega pogorszeniu.

Rola antybiotyków w leczeniu ostrego zapalenia zatok - co mówią wytyczne?

Antybiotykoterapia w leczeniu zapalenia zatok ma zapobiec namnażaniu bakterii, co mogłoby prowadzić do groźnych powikłań. W przypadku wystąpienia charakterystycznych dla podłoża bakteryjnego objawów lekarze najczęściej zlecają przyjmowanie antybiotyków bez przeprowadzania dodatkowych badań. Jeśli symptomy nie są charakterystyczne, należy wykonać wymaz z nosa, który potwierdzi bądź wykluczy obecność bakterii. Posiew pozwoli też określić, jakiego rodzaju bakterie spowodowały infekcję, co ułatwia dobór odpowiedniego antybiotyku. Warto również sprawdzić poziom CRP - wynik powyżej 100 mg/l świadczy o rozwoju infekcji bakteryjnej. Warto pamiętać, że nie istnieje coś takiego, jak antybiotyk na zatoki bez recepty.

Jakie antybiotyki na zatoki stosuje się najczęściej?

Na zapalenie zatok najczęściej stosuje się antybiotyki oparte na:

• amoksycylinie - Amotax, Augmentin,
• azytromycynie - Azitrox, Nobaxin,
• klarytromycynie - Klacid, Klabax,
• lewofloksacynie - Levoxa.

Jaki antybiotyk na zatoki stosować w konkretnym przypadku? Decyzję w tym zakresie zawsze podejmuje lekarz. Antybiotyki to leki na receptę, których zakup wymaga wcześniejszego odwiedzenia gabinetu lekarskiego. Wynik posiewu daje odpowiedź na to, który preparat będzie skuteczny. Niemniej jednak, jeśli wymaz z nosa nie został pobrany, specjalista najczęściej dobiera antybiotyk o szerokim spektrum działania.

Zasady stosowania antybiotyków na zatoki

Antybiotyk na zatoki należy stosować zgodnie z zaleceniami lekarza. Najczęściej kuracja trwa od 10 do 14 dni, i to pomimo wcześniejszego ustąpienia objawów. Jeśli lekarz przepisał antybiotyk na zatoki 3-dniowy (zwykle jest to Sumamed), pacjent przyjmuje lek wyłącznie przez 3 kolejne dni. Terapia w zapaleniu zatok nie jest jednolita, dlatego bardzo istotne jest przestrzeganie zasad ustalonych przez specjalistę. W przeciwnym razie istnieje ryzyko przeciążenia organizmu lub niewyleczenia choroby, co prowadzi do jej nawrotów. Antybiotykoterapia trwa dłużej, jeśli w procesie leczenia konieczna była zmiana medykamentu na inny. Taka sytuacja może mieć miejsce w wielu przypadkach, na przykład gdy:

• antybiotyk nie został prawidłowo dobrany,
• pacjent zgłaszał skutki uboczne stosowania leku,
• wystąpiła reakcja alergiczna na substancję czynną leku.

Po jakim czasie antybiotyk na zapalenie zatok zaczyna działać?

Sprawdzony antybiotyk na zatoki działa natychmiastowo, jednak pierwsze rezultaty pacjent odczuwa dopiero po 3-4 dniach kuracji. Po jakim czasie działa antybiotyk u konkretnego pacjenta jest kwestią indywidualną i w dużej mierze zależy od stopnia zaawansowania choroby. Jeśli terapia zostanie wdrożona odpowiednio szybko, istnieje duża szansa na poprawę już po 1-2 dniach. Dlatego odwlekanie wizyty u specjalisty nie jest dobrym rozwiązaniem zwłaszcza, że pacjent nie jest w stanie ocenić, jakie podłoże ma choroba.

Kiedy antybiotyk na zatoki nie będzie skuteczny?

Nawet dobry lek na zatoki czołowe czy przynosowe nie zadziała, jeśli choroba ma podłoże wirusowe lub grzybicze. W przypadku wirusów leczenie ma charakter objawowy i sprowadza się do niwelowania nieprzyjemnych symptomów. Zapalenie zatok wywołane przez grzyby leczy się natomiast lekami przeciwgrzybiczymi i przeciwzapalnymi. Antybiotyki nie znajdują zastosowania i nie wspomagają terapii. Jeśli jednak lekarz zalecił stosowanie antybiotyku, a pacjent nie odczuwa poprawy, należy ponownie zgłosić się na wizytę. Być może nieskuteczny jest jedynie konkretny typ substancji czynnej, natomiast w dalszym ciągu wymagane jest leczenie tego typu preparatami.

Kiedy wiadomo, że antybiotyk nie działa?

Antybiotyk na zapalenie zatok nie działa, jeśli pacjent nie odczuwa znaczącej poprawy po około 5 dniach od rozpoczęcia terapii, lub w ciągu 3-4 nastąpiło nasilenie objawów. W takiej sytuacji konieczna będzie zmiana antybiotyku na inny, o ile choroba ma podłoże bakteryjne. Antybiotyki o wąskim spektrum działania mogą nie być dobrane prawidłowo co do szczepu, który wywołał infekcję, dlatego pacjent, pomimo ich przyjmowania, nie odczuwa poprawy. Jeśli choroba ma podłoże wirusowe, pomocne będą leki na zatoki dostępne bez recepty, natomiast antybiotyki nie wpłyną korzystnie na stan zdrowia chorego.

Alternatywne metody leczenia zapalenia zatok - kiedy można uniknąć antybiotyków?

Jeśli pacjent zgłasza objawy typowe dla infekcji bakteryjnej, lekarz zleca przyjmowanie odpowiednich leków. Bez nich terapia nie będzie skuteczna, może natomiast dojść do groźnych powikłań. W niektórych sytuacjach etiologia zapalenia zatok nie jest oczywista, dlatego lekarze mogą początkowo zlecić leczenie objawowe. W takiej sytuacji należy:

• płukać jamę nosa,
• przyjmować leki łagodzące objawy bólowe i gorączkę,
• stosować leki obkurczające błonę śluzową nosa,
• stosować leki zawierające witaminę c, witaminę D i cynk - na wzmocnienie organizmu.

Nie ma natomiast badań, które potwierdzałyby działanie leków homeopatycznych czy ziołowych. Nie zastępują więc tradycyjnego leczenia. Jeśli u pacjenta występują objawy świadczące o uczuleniu, lekarz może zlecić przyjmowanie preparatów przeciwhistaminowych. Znajdują one zastosowanie przede wszystkim wtedy, gdy zapalenie zatok idzie w parze z alergią sezonową na pyłki. U pacjentów, u których występuje mokry kaszel, dobrze sprawdza się erdosteina na zatoki. Trzeba jednak pamiętać, że decyzję w zakresie wdrożonej terapii zawsze podejmuje lekarz na podstawie wyników badań czy zebranego wywiadu. Rezygnacja we własnym zakresie z antybiotykoterapii może przełożyć się na wystąpienie groźnych dla zdrowia powikłań, a także zdecydowanie dłuższy okres rekonwalescencji.