Czego dowiesz się z artykułu? Przeczytasz o takich zagadnieniach jak:
- jeżyny – właściwości lecznicze tego niepozornego owocu;
- wpływ jeżyn na układ immunologiczny, serce i zdrowie oczu;
- jeżyny w profilaktyce nowotworów;
- Jeżyny jako owoc obniżający poziom cukru we krwi.
Zobacz także artykuł: "Dieta wątrobowa – co można jeść, a czego nie wolno? Podstawowe zasady i przykładowy jadłospis".
Jeżyny - polski superowoc bogaty w witaminy i minerały
Jadalne części jeżyn to przede wszystkim owoce. Są spożywane zarówno na surowo, jak i w formie przetworów. Produkuje się z nich dżemy, wina, galaretki, lody, desery czy suszone herbaty. Jeżyny są jednak znane nie tylko ze swoich doskonałych walorów smakowych. Stanowią źródło dużej ilości substancji bioaktywnych o właściwościach leczniczych. Zawierają związki takie jak przeciwutleniacze (kwasy fenolowe, flawonoidy, taniny, flawanole), witaminy C i E, karotenoidy.
Przeciwutleniacze hamują wolne rodniki tlenowe, czyli cząsteczki działające prostarzeniowo. Jeżyny mają najwyższą zawartość polifenoli spośród owoców jagodowych. Cechują je także właściwości przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze i antywirusowe. Ekstrakty z jeżyny mogą wzmacniać właściwości bakteriobójcze antybiotyków i hamować wydzielanie markerów stanu zapalnego. To nie jedyne zalety, jakie mają jeżyny – kcal w 100 gramach tych owoców to tylko 43, co sprawia, że są odpowiednie także dla osób dbających o linię. Oczywiście, jak w każdym przypadku, nie można przesadzać z ilością. Warto wiedzieć, jakie ilości poszczególnych makroskładników mają jeżyny. Węglowodany stanowią ich główną część, tak jak w przypadku innych owoców. Na szczęście ze względu na niski indeks glikemiczny owoce te mogą być spożywane również przez diabetyków.
Zdrowotne właściwości jeżyn - co sprawia, że są wyjątkowe?
Jeżyny są cennym źródłem wymienionych już witamin C i E, a także witaminy K, błonnika pokarmowego, manganu, przeciwutleniaczy, polifenoli czy elagotanin. Wpływają dobrze na układ pokarmowy i pracę mózgu, są polecane w profilaktyce osteoporozy, leczeniu przeziębień, działają przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie. To tylko niektóre z ich zalet. Warto omówić je szerzej na przykładzie konkretnych układów i narządów w organizmie.
Liście jeżyny jako herbata – zdrowotny napar dla zdrowia układu pokarmowego
Owoce jeżyny cieszą się największą popularnością, ale warto poznać nieco bliżej także liście jeżyny.Właściwości tych liści umożliwiają obniżenie poziomu glukozy we krwi, działają ściągająco na błony śluzowe i hamują nieżyt przewodu pokarmowego. Liście jeżyny jako herbata mogą wesprzeć właśnie układ pokarmowy. Wszystko dzięki związkom z grupy garbników, flawonoidom i kwasom fenolowym. Odwar z jeżyn polecany jest w objawowym leczeniu nieżytu przewodu pokarmowego i biegunek. Wykazuje skuteczność szczególnie w przypadku ostrych, niespecyficznych biegunek, takich jak „biegunka podróżnych” lub „biegunka letnia”. Stosowanie liści jeżyny na żołądek to naturalne wsparcie dla układu trawiennego. Przygotowanie naparu jest proste i zajmuje dosłownie chwilę. Do szklanki należy wsypać 1-2 łyżeczki suszonych, rozdrobionych liści i zalać je wrzącą wody. Małe porcje herbatki można pić 2-3 razy dziennie. W lecie warto urozmaicić smak naparu, dodając do niego kilka świeżych jeżyn.
Jeżyny a układ immunologiczny - jak wzmacniają odporność?
Poza herbatą warto zwrócić uwagę na sok z jeżyn. Właściwości soku mogą wesprzeć układ immunologiczny, podobnie jak surowe owoce. Ma to związek przede wszystkim z dużą ilością witaminy C znajdującą się w owocach. Sok sprawdzi się zarówno w przypadku trwającej infekcji, jak i w profilaktyce w okresie jesienno-zimowym, w celu wsparcia organizmu. W infekcjach przydatne są też moczopędne i napotne właściwości owoców. Warto pić również sok z jeżyny na wątrobę – hamuje on zmiany oksydacyjne oraz toksyczne. Kiedy najlepiej zaopatrzyć się w jeżyny? Kiedy zbierać te owoce? Liście najlepiej zrywać pod koniec maja i na początku czerwca, natomiast owoce – pod koniec lata i na początku jesieni. Te wskazówki pozwolą nie przegapić możliwości zrobienia zdrowych przetworów wspomagających układ odpornościowy.
Wpływ jeżyn na zdrowie serca i układ krążenia
Jeżyny wspomagają układ krążenia dzięki obecności trzech substancji. Pierwsze z nich to antocyjany. Zwiększają one elastyczność naczyń włosowatych, wzmacniają i odtruwają serce. Witamina C zwiększa z kolei odporność komórek – szklanka jeżyn pokrywa 60 proc. dziennego zapotrzebowania na kwas askorbinowy. Ostatnia substancja to błonnik. Szklanka owoców pokrywa 30 proc. dziennego zapotrzebowania na błonnik, który ogranicza wchłanianie niezdrowych tłuszczów i w ten sposób zmniejsza ryzyko chorób serca.
Jeżyny w profilaktyce chorób przewlekłych - potencjał przeciwnowotworowy
Jeżyny mogą być pomocne w leczeniu nowotworów. Dzieje się tak głównie ze względu na dużą zawartość związków przeciwutleniających. Zauważono, że szczególnie ekstrakt z korzenia jeżyny wykazuje korzystny wpływ na niszczenie komórek nowotworowych, nie wpływając przy tym szkodliwie na organizm chorego. Ponadto, alkaloidy zawarte w jeżynach mają funkcję antyangiogenną, czyli hamują tworzenie się nowych naczyń krwionośnych. Ma to istotne znaczenie w kontekście rozrostu guza nowotworowego. Jeżyny znalazły się na liście ORAC (Oxygen Radical Absorbance Capacity), czyli liście produktów, które w wysokim stopniu chronią organizm przed niszczącym wpływem reaktywnych form tlenu.
Jeżyny a zdrowie oczu - jak wspierają wzrok?
Ze względu na dużą zawartość witamin C i E jeżyny mogą zmniejszyć ryzyko rozwoju groźnego zwyrodnienia plamki żółtej. Ryzyko to niwelują również antocyjany zwalczające stany zapalne siatkówki oka i obniżające wysokie ciśnienie krwi. Te właściwości jeżyn sprawiają, że ich spożywanie jest zalecane przede wszystkim osobom starszym, bardziej narażonym na rozwój chorób oczu.
Jeżyny a cukrzyca – owoc idealny dla diabetyków
Choć głównym składnikiem jeżyn są wspomniane już węglowodany, owoce te mogą być bezpiecznie spożywane przez diabetyków. Posiadają one niski indeks glikemiczny – 25. Zawierają też duże ilości błonnika spowalniającego wchłanianie węglowodanów w przewodzie pokarmowym, co pomaga w utrzymaniu stałego poziomu cukru we krwi. Dodatkowo, według badań jeżyny skutecznie hamują działanie dwóch podstawowych enzymów przemiany węglowodanowej: alfa-amylazy i alfa-glukozydazy. Wykazują więc skuteczność podobną do leków antycukrzycowych.
Diabetycy mogą spożywać wspomniany już sok z jeżyn. By go przygotować, potrzebny będzie 1 kg świeżych owoców i szczypta kwasku cytrynowego. Oczyszczone jeżyny należy przełożyć do rondelka i podgrzewać na małym ogniu do momentu, aż puszczą sok. Następny krok to dodanie kwasku cytrynowego i wymieszanie. Gorący sok trzeba przecedzić przez sitko, przelać do słoików, zamknąć, odwrócić do góry dnem i pozostawić do wystygnięcia. Gotowy sok powinien być po otwarciu przechowywany w lodówce i spożyty w ciągu 3 dni.
Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.
