Nieostre widzenie to najczęstsza przyczyna wizyt u okulisty. Wady refrakcji skorygują odpowiednio dobrane okulary lub soczewki kontaktowe. To drugie rozwiązanie ma niewątpliwą przewagę pod względem wygody, jednak wiele osób obawia się noszenia szkieł kontaktowych. 

Wady wzroku i ich przyczyny

W procesie widzenia kluczową role odgrywa siatkówka, czyli powłoka wyściełająca tył gałki ocznej. Znajdujące się w niej włókna nerwowe przyjmują promienie świetlne, które następnie poprzez nerw wzrokowy trafiają do mózgu. Mózg odbiera sygnały i interpretuje obraz. Nieprawidłowe widzenie spowodowane jest tym, że promienie świetlne wpadające do oka nie skupiają się tam, gdzie powinny - czyli na siatkówce, ale za nią lub przed nią. Najczęściej występujące wady wzroku to:

• krótkowzroczność – promienie świetlne skupiają się przed siatkówką, przez co dana osoba gorzej widzi z daleka, a lepiej z bliska. Do skorygowania tej wady potrzebne są soczewki rozpraszające, o ustalonej wysokość dioptrii ze znakiem minus (tzw. „minusy”)
• nadwzroczność – promienie świetlne skupiają się za siatkówką, przez co dana osoba lepiej widzi z większej odległości, gorzej z bliska. Do korekcji tej wady stosuje się soczewki skupiające (tzw. „plusy”). Utrata zdolności do ostrego widzenia z bliska wiąże się też z wiekiem – wtedy mówimy o tzw. starczowzroczności (inaczej prezbiopii)
• astygmatyzm – zazwyczaj nie występuje sam, lecz razem z krótko- lub nadwzrocznością. Jego przyczyną jest niewłaściwa krzywizna rogówki, która powoduje, że promienie świetlne załamują się, a obraz jest zamglony i zniekształcony. Do skorygowania tej wady potrzebne są soczewki cylindryczne (tzw. „cylindry”)

Wszystkie wymienione wyżej wady wzroku można skorygować zarówno przy pomocy okularów jak i soczewek kontaktowych.

Soczewki lepiej korygują wadę wzroku

Soczewki kontaktowe są cienkie, przezroczyste i nakładamy je bezpośrednio na powierzchnię rogówki. Dzięki temu zapewniają dobrą widoczność, niezależnie od warunków atmosferycznych (np. nie parują jak okulary), a pola widzenia nie ogranicza nam oprawka. Soczewka przesuwa się wraz z ruchem gałki ocznej, pozwala więc swobodnie obserwować również to, co znajduje się po bokach. Szkła kontaktowe ułatwiają codzienne funkcjonowanie zwłaszcza osobom aktywnym i z dużą wadą wzroku. Do korygowania krótko- i dalekowzroczności służą soczewki sferyczne, zaś toryczne dodatkowo skorygują astygmatyzm (warto wspomnieć, że astygmatykom łatwiej przyzwyczaić się do soczewek niż do okularów).  Istnieją też wersje progresywne, które umożliwiają widzenie zarówno z daleka i z bliska, bo automatycznie dopasowują się do aktualnego oddalenia obrazu. Zostały stworzone z myślą o osobach po 45 roku życia, u których z racji wieku pojawia się problem z widzeniem z bliskiej odległości (prezbiopia). Obecnie najpopularniejsze są miękkie soczewki hydrożelowe, które dopasowują się do kształtu rogówki i dobrze przepuszczają tlen. Nie są trudne w użyciu, a ich pielęgnacja przy pomocy specjalnych płynów też nie sprawia kłopotu. Do wyboru mamy kilka typów soczewek, które różnią się trybem noszenia:

1. Tryb dzienny – należy je zdjąć przed snem i włożyć do pojemniczka z płynem pielęgnacyjnym. Mogą być:

• dwutygodniowe
• miesięczne
• kwartalne
• roczne
• jednodniowe (te nie wymagają używania płynu, gdyż codziennie przed snem po prostu je wyrzucamy)

2. Tryb całodobowy (tzw. „Night&Day”) – nie wymaga zdejmowania soczewek na czas snu, można je nosić bez przerwy nawet przez miesiąc. Polecane są osobom, które nie lubią samej czynności zdejmowania i zakładania soczewek lub mają z nią kłopot

Na rynku dostępne są też soczewki kolorowe, a nawet zmieniające kształt źrenicy.

Soczewki kontaktowe – nie dla każdego

Soczewki kontaktowe można bez problemu kupić w salonie optycznym, aptece czy sklepie internetowym. Jednak ich dobór nie może się odbyć bez konsultacji z okulistą. To on zbada ostrość wzroku (przy pomocy prostego testu polegającego na przeczytaniu liter i cyfr na tablicy), a także stan spojówek i rogówek. Powinien też przeprowadzić wywiad na temat rodzaju wykonywanej pracy i ogólnego stanu zdrowia. Jeśli badanie nie wykaże przeciwwskazań do noszenia soczewek kontaktowych, lekarz dobierze odpowiednią moc, średnicę i krzywiznę. Pomoże też po raz pierwszy założyć soczewki, jeśli nie mamy pewności, czy damy radę zrobić to sami. Istnieje kilka przeciwwskazań do noszenia soczewek kontaktowych:

• zespół suchego oka
• alergia
• skłonność do zapalenia spojówek
• sprawne tylko jedno oko
• jaskra
• zwyrodnienia siatkówki
• cukrzyca
• nadczynność tarczycy

Soczewki vs. okulary – różnice w kosztach

Tradycyjne okulary, wbrew pozorom nie są wcale tanie. Na ich cenę składają się oprawki oraz szkła. O ile ładną oprawę można kupić już za kilkadziesiąt złotych, o tyle na szkłach trudno oszczędzić. I nie ma sensu, bo odbije się to na naszym zdrowiu. Cena szkieł zależy od wielkości wady i dodatkowych elementów - np. filtrów czy pocieniania (zabieg niezbędny zwłaszcza przy większej wadzie wzroku, sprawia, że szkła ważą mniej i nie będą obciążały naszego nosa). Tańsze są soczewki szklane (mineralne), ale organiczne (tzw. plastiki) są dużo lżejsze, a co za tym idzie – bardziej komfortowe. Warto zainwestować w specjalne powłoki, takie jak:

• antyrefleks – potrzebna do pracy przy komputerze, ponieważ powoduje odbijanie światła od powierzchni soczewki w okularach
• anty UV – blokuje promieniowanie ultrafioletowe
• blueblocker – poprawia jakość widzenia po zmroku
• hydrofobowa – odpiera krople deszczu od powierzchni szkieł
• antystatyczna – minimalizuje osadzanie się pyłków na szkłach
• fotochromy – przyciemniają się pod wpływem światła, przez co okulary pełnią funkcję przeciwsłonecznych

Przy dużej wadzie lub okularach progresywnych jest to jednorazowo spory wydatek. Trzeba też wziąć pod uwagę, że jeśli wada wzroku nam się zmieni, będziemy musieli ponosić te koszty ponownie (nosząc soczewki, po prostu kupujemy kolejne opakowanie z inną mocą). Jeśli chodzi o soczewki, ich cena nie ma związku z wielkością wady wzroku. Droższe są wersje toryczne i kolorowe. Opłaca się kupować większe opakowania (po 6 sztuk). Do ceny soczewek trzeba jeszcze doliczyć płyn pielęgnacyjny. Duża butelka kosztuje około 30 złotych i wystarcza na mniej więcej dwa - trzy miesiące.

O czym należy pamiętać, nosząc soczewki kontaktowe?

Noszenie soczewek kontaktowych wymaga przestrzegania kilku zasad:

• higiena (dokładne mycie rąk przed zakładaniem i zdejmowaniem soczewek)
• stosowanie kropli nawilżających
• regularne wizyty u okulisty w celu sprawdzenia stanu siatkówki, naczyń krwionośnych czy pomiaru ciśnienia w gałce ocznej
• wietrzenie pomieszczenia
• unikanie klimatyzacji
• przerwy w pracy przy komputerze

Zaleca się używanie soczewek na zmianę z okularami. Nawet nosząc soczewki na co dzień, musimy mieć w zanadrzu parę okularów, ponieważ zawsze może się zdarzyć, że pewne okoliczności (np. zapalenie spojówek, podrażnienie oczu czy zwykła infekcja) uniemożliwią nam korzystanie ze szkieł kontaktowych.  Przy komputerze lepiej używać okularów wyposażonych w specjalne filtry zabezpieczające (soczewki ich nie posiadają). Chociaż nie każde oko toleruje soczewki kontaktowe, nie ma powodów, by się ich obawiać. Warto spróbować, ponieważ właściwie dobrane znacznie ułatwiają codzienne życie krótko- i dalekowidzom.