W związku z pandemią Covid-19 dużo się mówiło się o ewentualnych objawach, które w głównej mierze związane są z układem oddechowym, ponieważ to on jest w szczególności narażony na działalność wirusa SARS-COV-2. Jednym ze sposobów skontrolowania tego, czy nasz układ oddechowy funkcjonuje prawidłowo i czy nasz organizm jest odpowiednio dotleniony, jest sprawdzenie tzw. saturacji. Czynność tą wykonuje się za pomocą małego urządzenia zwanego pulsoksymetrem.
Z tego artykułu dowiesz się
- Czym jest saturacja krwi,
- Jak mierzyć saturację,
- Jakie są prawidłowe wyniki dla saturacji,
- Jakie grożą Ci skutki wywołane niską saturacją,
- Jakie są sposoby na podniesienie saturacji,
- Kiedy sprawdzać saturację i kiedy skontaktować się z lekarzem
Zobacz także: Pulsoksymetr – do czego służy i jak działa? Dlaczego pulsoksymetr jest przydatny w walce z COVID-19?
Saturacja krwi - co to jest?
Saturacją krwi nazywamy nasycenie krwi tlenem. Innymi słowy, jest to wskaźnik, który pokazuje nam poziom dotlenienia organizmu. Poziom saturacji podawany jest w procentach oraz oznaczany jest symbolem SpO2 (albo alternatywnie SaO2). Saturacja jest jednym z najważniejszych parametrów życiowych obok temperatury ciała, tętna, czy też ciśnienia tętniczego, które również można kontrolować za pomocą odpowiedniego sprzętu medycznego.
Jak przebiega pomiar saturacji krwi pulsoksymetrem?
Pulsoksymetr napalcowy, zbudowany w formie rozchylanej klamry, należy nałożyć na:
- Palec dłoni lub ręki
- Czubek nosa
- Małżowinę uszną
W urządzeniu znajduje się odpowiedni czujnik emitujący promieniowanie, wchłaniane przez krew, która przepływa przez naczynia krwionośne. Fotodetektor, który jest wmontowany w urządzenie, mierzy sygnały zwrotne. Krew utlenowana ma inne właściwości niż krew odtlenowana.
Mierzenie saturacji za pomocą pulsoksymetru jest nieinwazyjne i bardzo miarodajne, ale trzeba mieć na uwadze, że czynniki takie jak lakier albo zmiany grzybicze na paznokciu mogą sfałszować wartości. Wynik należy odczytać po ok. 2 minutach od nałożenia pulsoksymetru na palec, ponieważ wynik tuż po założeniu narzędzia nie jest miarodajny.
Jakie są prawidłowe normy saturacji krwi?
1% do 100% - to zakres wartości dla saturacji, którą wskazuje pulsoksymetr. Jaki wynik jest prawidłowy? Norma SpO2 dla zdrowego człowieka to 95%-100%, ale u starszych ludzi norma zaczyna się od poziomu tlenu we krwi wynoszącego 93%. Ponadto, palacze też mają z reguły niższą saturację. Jak prawidłowo zinterpretować wynik saturacji? Przykładowo, wynik wynoszący 98% oznacza, że 98% hemoglobiny w momencie badania przenosi tlen do komórek organizmu.
Poniżej interpretacja przykładowych wyników.
Saturacja 80 - co oznacza?
To bardzo niski poziom saturacji, wskazujący na ciężką hipoksemię – organizm nie otrzymuje wystarczającej ilości tlenu. Może to być stan zagrażający życiu i wymaga natychmiastowej interwencji medycznej. Taki wynik może występować np. w ciężkich chorobach płuc lub niewydolności oddechowej.
Saturacja 85 - co oznacza?
Saturacja 85% również wskazuje na poważny niedobór tlenu we krwi. Choć może występować u osób z przewlekłymi schorzeniami układu oddechowego (np. POChP), to w większości przypadków wymaga szybkiej diagnostyki i leczenia. Długotrwała saturacja na tym poziomie może uszkadzać narządy.
Saturacja 90
To graniczna wartość – poniżej uznaje się już saturację za nieprawidłową. Może sugerować początek hipoksemii. Wartość 90% powinna skłonić do obserwacji, a w przypadku dodatkowych objawów (duszność, sinica, zmęczenie) – do konsultacji lekarskiej.
Saturacja 93
To lekko obniżony poziom, który może występować np. u osób z infekcjami dróg oddechowych lub w warunkach ograniczonego dopływu tlenu (np. na dużych wysokościach). Zwykle nie jest groźny, ale powinien być monitorowany, zwłaszcza jeśli saturacja ma tendencję spadkową.
Saturacja 94
Bliska dolnej granicy normy. U większości zdrowych osób saturacja powinna wynosić 95–100%. Wartość 94% może być uznawana za prawidłową, ale jeśli pojawia się regularnie lub spada, warto przyjrzeć się funkcjonowaniu układu oddechowego.
Saturacja 96
To prawidłowy wynik, mieszczący się w normie. Świadczy o tym, że organizm jest dobrze natleniony. Taki poziom saturacji nie wymaga interwencji i jest typowy dla osób zdrowych lub z dobrze kontrolowanymi chorobami przewlekłymi.
Niska saturacja krwi – jakie są skutki?
Na zbyt niską saturację krwi przyczyniają się z reguły choroby związane z funkcjonowaniem układu oddechowego:
- Astma
- Infekcje układu oddechowego
- Wady serca
- Przewlekła Obturacyjna Choroba Płuc (POChP)
Skutkiem niskiej saturacji są objawy, które mogą świadczyć o niedotlenieniu, czyli m.in.:
- Ból głowy
- Zawroty głowy
- Nadmierna senność
- Duszność
- Złe samopoczucie
- Kaszel
Takie objawy w połączeniu ze sprawdzoną niską saturacją są wskazówką do bezwzględnego wezwania lekarza, aby uchronić się przed skutkami, które mogą być tragiczne. Skutkiem niskiej saturacji jest tzw. hipoksja, czyli niedotlenienie organizmu. Przewlekłe niedotlenienie organizmu niesie za sobą szereg negatywnych skutków ubocznych, do których najgorsze stanowią trwałe uszkodzenie nerek oraz zgon wywołany niedotlenieniem mózgu.
Co może podnieść saturację krwi?
Pierwszą rzeczą, jaką należy zrobić, kiedy okaże się, że mamy zbyt niską saturację, jest kontakt z lekarzem, który zajmie się szczegółową diagnostyką w celu włączenia odpowiedniego leczenia. Niemniej jednak istnieją także domowe sposoby na podniesienie saturacji krwi, a należą do nich:
- Oddychanie wargami - Jest to skuteczne rozwiązane m.in. w przypadku Przewlekłej Obturacyjnej Chorobie Płuc. W sytuacji, kiedy mamy POChP, powinniśmy wykonywać wdechy przez nos, a wydechy przez lekko zaciśnięte usta przy zachowaniu zasady, że wydech musi być trochę dłuższy od wdechu. Odpowiednio zaciśnięte usta niosą za sobą następującą korzyść: obniżenie poziomu dwutlenku węgla co powoduje wydajniejsze oddychanie oraz redukuje objawy duszności. Podobne rozwiązanie można zastosować w przypadku śródmiąższowej choroby płuc. Warto też dodać, że taką technikę oddychania nie trzeba stosować tylko w sytuacji, gdy chorujemy na którąś z wyżej wymienionych chorób. Takie ćwiczenie jest też dobrym rozwiązaniem w sytuacji, gdy wspinamy się po górach i niższa saturacja jest poniekąd oczywistym efektem przebywania na coraz większej wysokości - im wyżej, tym mniejszą zawartość tlenu w powietrzu.
- Oddychanie przeponą - Często dużym problemem przy oddychaniu jest jego nieprawidłowe wykonanie. Osoby chore na płuca mają tendencję do nieprawidłowego oddychania górną częścią klatki piersiowej. Prawidłowe oddychanie powinno być wykonywane powoli, z wykorzystaniem przepony oraz nosa.
- Aktywność fizyczna - Ćwiczenia aerobowe (chód, bieganie, pływanie) mają znakomity wpływ na nasz układ krążenia. Wystarczy 30 minut dziennie spaceru, aby miało to wpływ na m.in. usunięcie z organizmu zbędnych produktów przemian.
- Zmiana diety - Dieta powinna być bogata w przeciwutleniacze, które poprawiają przyswajanie tlenu w trakcie trawienia. Produktami bogatymi w przeciwutleniacze są: awokado, granat, kakao, oliwa z oliwek Ponadto istotne jest zwiększenie spożycia nienasyconych kwasów tłuszczowych, znajdujących się m.in. w orzechach włoskich, soi oraz siemieniu lnianym, a także żelaza, które znajduje się np. w mięsie, rybach oraz roślinach strączkowych. Warto też wyeliminować sól ze swojej diety, ponieważ może ona doprowadzić do zmniejszenia utlenowania organizmu przez nerki oraz krew.
- Wietrzenie pomieszczeń - to rozwiązanie umożliwia utrzymanie powietrza wysokiej jakości, co przy okazji przyczynia się do zmniejszenia ryzyka chorób płuc. Badania pokazują, że przyczyną takich chorób jest często powietrze niskiej jakości. W sytuacji, gdy Twoje miasto ma duże problemy ze smogiem i wietrzenie może być kiepskim pomysłem, możesz zainstalować w domu filtry powietrza. Warto kupić także rośliny - zamieniają dwutlenek węgla na tlen.
- Właściwe nawodnienie - nasze ciało składa się głównie z wody. Odpowiednie nawodnienie zapewnia dotlenienie komórkom. Mężczyźni powinni pić ok. 3 litry wody dziennie, kobiety natomiast 2 litry. Filtrowana woda zapewnia nam wysoki poziom nawodnienia, a zarazem dotlenienia na poziomie komórek. Warto dodać, że spożywanie napojów zawierających kofeinę, alkohol oraz sól przyczynia się do odwodnienia organizmu, co może wpłynąć negatywnie na dotlenienie organizmu.
Dzięki wprowadzeniu powyższych technik w życie jest wielce prawdopodobne, że uda Ci się spowodować, że saturacja będzie w normie.
Kiedy ze złymi wynikami saturacji krwi należy udać się do lekarza?
Prawda jest taka, że jeśli saturacja spadnie poniżej normy, tj. mniej niż 95% to jest to sygnał, żeby wezwać lekarza, ponieważ może to już być oznaka niedotlenienia organizmu. Tym bardziej, jeśli spadkowi saturacji towarzyszą wspomniane już wcześniej objawy zdrowotne.
Saturacja wynosząca poniżej 90% (np. kiedy nasza saturacja wynosi 85%) jest bezwzględnym wskazaniem do podłączenia do tlenu. Ewentualne zaniedbanie tej kwestii, w szczególności w przypadku zakażenia koronawirusem, może zakończyć się poważnymi skutkami ubocznymi.
W jakich sytuacjach badać saturację krwi?
Saturację krwi należy przede wszystkim regularnie sprawdzać w sytuacji, kiedy cierpimy na przewlekłą chorobę układu oddechowego, a ponadto, kiedy dostrzegamy u siebie pierwsze objawy niewydolności oddechowej, które zostały już wcześniej wymienione. Oprócz tego, dodatkowym symptomem, który powinien nas skłonić ku sprawdzeniu saturacji, jest utrata węchu i smaku, jako że jest to jeden z objawów świadczących o zakażeniu koronawirusem. W sytuacji zakażenia wirusem SARS-COV-2 saturację warto badać 2-3 razy dziennie, nawet w przypadku braku poważnych objawów ze strony układu oddechowego.Źródła:
- Ziaja D., Biolik G., Orawczyk T. i inni, Dynamika zmian prężności tlenu i dwutlenku węgla u palaczy papierosów, Chirurgia Polska 2008, 10, 2, 67-70.
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK525974/
- https://www.researchgate.net/publication/331407748_Oxygen_Saturation
- Ateş, Gözde, and Kemal Polat. "Measuring of oxygen saturation using pulse oximeter based on fuzzy logic." 2012 IEEE International Symposium on Medical Measurements and Applications Proceedings. IEEE, 2012.
Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.
