Pulsoksymetr to urządzenie umożliwiające pomiar saturacji krwi. Znajduje zastosowanie u pacjentów z chorobami układu oddechowego i krążenia, ale okazuje się też niezwykle przydatny w walce z COVID-19.

Czym jest i jak działa pulsoksymetr?

Pulsoksymetr to urządzenie elektroniczne, które służy do wykonania nieinwazyjnego pomiaru saturacji krwi, czyli wysycenia jej tlenem. Mierzy ono stopień pochłaniania przez czerwone krwinki promieniowania o różnych długościach fal:

• czerwonego – 660 nanometrów,
• podczerwonego – 940 nanometrów.

Stopień pochłaniania fal przez hemoglobinę jest uzależniony od tego, czy transportuje ona tlen, czy jest go pozbawiona. Na podstawie różnic w pochłanianiu emitowanego promieniowania przez hemoglobinę, przy uwzględnieniu stałej absorpcji, pulsoksymetr oblicza stopień jej nasycenia tlenem. Wynik podawany jest w procentach. Podczas pomiaru wykorzystywana jest także obecność sygnału pulsacyjnego, wytwarzanego przez krew tętniczą w palcu.

Jakie są rodzaje pulsoksymetrów?

Wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje pulsoksymetrów: napalcowe oraz stacjonarne. W celu dokonania pomiaru pulsoksymetr napalcowy, jak sama nazwa wskazuje, nakłada się na palec osoby badanej. Ten rodzaj sprzętu medycznego jest przeznaczony do stosowania poza terenem szpitala, dlatego można go używać właściwie w dowolnej chwili w domu, pracy czy podróży.

Z kolei pulsoksymetr stacjonarny jest wykorzystywany przede wszystkim w szpitalach, domach opieki oraz innych placówkach medycznych. Urządzenie to ma najczęściej więcej funkcji, dzięki czemu pozwala ono również na wykonywanie pomiarów ciśnienia czy oddechu lub sprawdzenie położenia rurki wewnątrztętniczej. Co ważne, pulsoksymetr stacjonarny zwykle nakłada się nie tylko na palec, ale i na płatek ucha.

Kiedy wymagane jest posiadanie i regularne badanie pulsoksymetrem?

Pulsoksymetry znajdują zastosowanie w karetkach, na oddziałach ratunkowych, oddziałach intensywnej terapii, podczas operacji oraz w trakcie i po zakończeniu znieczulenia ogólnego. Pulsoksymetry wykorzystuje się do przeprowadzania pomiarów u pacjentów ze wszystkich grup wiekowych – od noworodków po osoby starsze – przy czym u najmłodszych dzieci zazwyczaj ma on postać opaski z czujnikiem zakładanej na nadgarstek lub stopę.

Regularne badanie pulsoksymetrem powinno być wykonywane u osób, które są zagrożone niskim ciśnieniem cząstkowym tlenu we krwi. Urządzenie to najczęściej stosuje się u pacjentów z:

• chorobami układu oddechowego,
• chorobami układu sercowo-naczyniowego,
• nadciśnieniem,
• cukrzycą,
• chorujących przewlekle i wymagających stałej opieki.
• Korzystanie z pulsoksymetru może być też zalecane kobietom w ciąży, osobom pracującym na dużych wysokościach oraz wyczynowo uprawiającym sport.

Pulsoksymetr a COVID-19. Pomiar saturacji przy zakażeniu koronawirusem

Pulsoksymetry znalazły także zastosowanie w kontrolowaniu przebiegu choroby COVID-19. U pacjentów z potwierdzonym zakażeniem wirusem SARS-CoV-2 może dojść do stanu, w którym nie czują oni, że są niedotlenieni – jest to tak zwana cicha hipoksja. Regularne pomiary pulsoksymetrem umożliwiają szybkie wykrycie ewentualnych nieprawidłowości i odpowiednią reakcję – to z kolei powala na uniknięcie powikłań wynikających z niedotlenienia. Zgodnie z zapowiedziami Ministerstwa Zdrowia, pulsoksymetry mają otrzymywać osoby z pozytywnym wynikiem testu na obecność koronawirusa wskazane przez lekarzy rodzinnych, u których choroba przebiega w sposób bezobjawowy lub skąpoobjawowy.

Pulsoksymetr – normy saturacji krwi

Za prawidłowy poziom saturacji krwi uważa się nasycenie hemoglobiny tlenem od 95% do 99%. Niższy wynik pomiaru może oznaczać zagrożenie niedotlenieniem, będące konsekwencją zbyt niskiej zawartości tlenu w krwi tętniczej. Przy braku dostatecznej ilości tlenu w organizmie może dojść do nieodwracalnych zmian w funkcjonowaniu wielu narządów, a nawet do śmierci.

Należy jednak mieć na uwadze, że wysycenie krwi tlenem może być niższe podczas przebywania na większych wysokościach – z tego powodu zakres kalibracji pulsoksymetrów wynosi od 70% do 100%. Ponadto dokładność pomiaru może być niższa u pacjentów, u których występuje podwyższony poziom karboksyhemoglobiny, methemoglobiny lub bilirubiny.

Czy wyniki pulsoksymetru mogą być zafałszowane?

Zdarza się, że wyniki badania pulsoksymetrem są zafałszowane. Do takiej sytuacji może dojść w przypadku skurczu naczyń krwionośnych, wywołanego na przykład zimnem. Na rezultaty pomiaru wpływ mogą mieć także ruchliwość osoby badanej, tatuaże na palcach, sztuczne paznokcie, ciemny lakier na paznokciu czy inne barwiące kosmetyki. Wyniki mogą nie być wiarygodne również w sytuacji, w której pacjent jest wystawiony na działanie mocnych źródeł światła, jak lampy do fototerapii, chirurgiczne lub fluorescencyjne.

Pulsoksymetr – cena

Cena pulsoksymetru jest uzależniona przede wszystkim od rodzaju urządzenia. Dostępne w aptekach pulsometry są zazwyczaj tańsze niż modele stacjonarne. Pulsoksymetr na palec pozwalający na pomiar saturacji krwi w warunkach domowych można nabyć już za mniej niż 100 zł. Średnia cena zakupu pulsoksymetru napalcowego waha się od 100 do 200 zł, a droższe modele to z reguły wydatek rzędu 300-400 zł.

Pulsoksymetry to urządzenia umożliwiające pomiar saturacji krwi, czyli wysycenia jej tlenem. Najczęściej są stosowane szpitalach i innych placówkach medycznych u osób cierpiących na choroby układu oddechowego i sercowo-naczyniowego, jednak w ostatnim czasie są coraz częściej wykorzystywane w walce COVID-19.