Rak jajnika – przyczyny, objawy, rozpoznanie i leczenie. Czy można mu zapobiec?

Objawy raka jajnika – symptomy, których nie można lekceważyć

Rak jajnika to bardzo podstępna choroba, między innymi dlatego, że przez długi czas nie daje jednoznacznych objawów. Pacjentki często uskarżają się na ból jajnika, jednak może on wynikać również z owulacji czy zmian hormonalnych. Nietypowym objawem jest też wzdęty brzuch. Przyczyny ginekologiczne często nie są brane pod uwagę, bada się głównie te związane z układem pokarmowym. Guz jajnika objawia się:

• nudnościami,
• uczuciem pełności,
• odbijaniem,
• nieprawidłowym krwawieniem z dróg rodnych,
• problemami z oddawaniem moczu.

Kobiety najczęściej nie zdają sobie sprawy z tego, że przyczyną jest rak jajnika. Objawy przypominają zatrucie pokarmowe, czasami wiązane są również ze zmianami hormonalnymi, jakie przechodzą kobiety w okresie menopauzy. Najczęściej sięgamy wtedy po leki przeciwbólowe, które jedynie maskują objawy. Jeśli te utrzymują się ponad 2 tygodnie, należy niezwłocznie udać się do lekarza. Najczęściej wybór pada na gastrologa, jednak warto też pomyśleć o wizycie u ginekologa.

Wczesne objawy raka jajnika, które często bywają pomijane

W początkowym stadium rak jajnika nie daje żadnych objawów. Wiadomo, że jedną z przyczyn tej choroby może być endometrioza, jednak nie u każdej kobiety z tą przypadłością rozwinie się nowotwór. Z endometriozą związany jest ból, który może również występować w chorobie, jaką jest rak jajnika. Pierwsze objawy są bardzo niespecyficzne - występują głównie ze strony układu pokarmowego. Jeśli jednak niczym się nie strułyśmy, nie jemy wzdymających potraw, a USG jamy brzusznej nie wykazuje nic niepokojącego, należy zgłosić się do ginekologa.

Rodzaje raka jajnika: typ I i typ II

W ginekologii wyróżnia się 2 rodzaje raka jajnika: typ I oraz typ II. Typ I występuje rzadziej, ale daje lepsze rokowania. Najczęściej rozwija się przy endometriozie, może też wywodzić się z łagodnych nowotworów jajnika. Tymczasem typ II występuje częściej i od razu rozwija się jako nowotwór złośliwy. Choroba szybko rozprzestrzenia się po jamie otrzewnej, dając przerzuty. Najczęściej wykrywa się go dopiero w III albo IV stadium zaawansowania. Badanie histopatologiczne pomaga rozpoznać typ raka jajnika. Rokowania w przypadku II typu są znacznie gorsze. Klasyfikacja FIGO wskazuje, że wykrycie nowotworu w III stadium daje około 32-46% szans na przeżycie 5-letnie, natomiast w IV stadium szanse spadają do zaledwie 18%.

Diagnostyka raka jajnika - badania obrazowe i laboratoryjne

Badaniem, które pozwala wykryć guz jajnika, jest USG. Niemniej jednak nie można polegać wyłącznie na diagnostyce obrazowej. Wiele zmian występujących na jajnikach to jedynie torbiele, które wymagają obserwacji albo usunięcia, jednak nie są złośliwe. Dlatego w diagnostyce pomocne są badania laboratoryjne. W przypadku podejrzenia raka jajnika należy oznaczyć marker CA 125 oraz poziom AFP, HCG i LDH. Podwyższone wartości mogą sugerować zmianę nowotworową. Lekarz może też zlecić wykonanie tomografii komputerowej, która pozwoli ocenić, czy pojawiły się ewentualne przerzuty.

Metody leczenia raka jajnika - chemioterapia, radioterapia, chirurgia i nowe leki

Podstawowym sposobem leczenia raka jajnika jest operacja, podczas której usuwany jest jajnik. Następnie tkanki zostają poddane badaniu histopatologicznemu, które pomoże zdecydować o dalszym leczeniu. Po operacji najczęściej podaje się chemioterapię, która ma za zadanie zniszczyć komórki nowotworowe niewidoczne dla oka. Chemioterapia nie zawsze jest konieczna u kobiet, u których rak został wykryty w bardzo wczesnym stadium. Niemniej jednak specjaliści zalecają jej podanie, gdyż nigdy do końca nie wiadomo, czy resztki komórek nowotworowych nie rozprzestrzeniają się po organizmie. Na każdym etapie leczenia kontroluje się jego postępy, sprawdzając między innymi markery raka jajnika. Popularne jest również leczenie antyangiogenne, które pozwala zahamować tworzenie naczyń krwionośnych doprowadzających krew do guza. Obecnie w raku jajnika coraz rzadziej stosuje się radioterapię. Nowym lekiem, który został zarejestrowany w Europie w 2020 roku, jest inhibitor PARP. Pojawiają się też badania, które wskazują na skuteczność immunoterapii, jednak taka forma leczenia wciąż uznawana jest za alternatywną. Naukowcy poszukują nowoczesnych, mało inwazyjnych, a przede wszystkim skutecznych metod leczenia raka jajnika, jednak wciąż nie mogą zaproponować kobietom konkretnych rozwiązań. Większość leków dopiero przechodzi przez etap badań klinicznych.

Zapobieganie rakowi jajnika - czy istnieją skuteczne strategie?

Rak jajnika to choroba, która wciąż budzi wiele kontrowersji wśród specjalistów. Wiadomo, że bardziej narażone są na nią kobiety, które nigdy nie były w ciąży oraz rozpoczęły miesiączkowanie przed 12. rokiem życia. Czynnikiem ryzyka może być też późna menopauza. Wszystkie wymienione aspekty wskazują na rolę, jaką w tej chorobie odgrywa układ hormonalny. Ryzyko jej rozwoju zmniejszają leki antykoncepcyjne, duża liczba ciąż oraz długie karmienie piersią. Nie ma jednak skutecznych szczepionek ani tym bardziej innych leków profilaktycznych. Warto więc regularnie odwiedzać lekarza ginekologa, który raz w roku wykona USG przezpochwowe. Jest to podstawowe badanie diagnostyczne. Pamiętajmy, że każdy guz powinien wzbudzić czujność, choć nie każdy musi okazać się nowotworem złośliwym.