Kamienie migdałkowe – przyczyny i leczenie

Czym są kamienie migdałkowe?

Migdałki stanowią jeden z ważnych elementów układu immunologicznego człowieka. Są to skupiska tkanki limfatycznej zlokalizowane w gardle: wyróżniamy migdałki podniebienne i tzw. trzeci migdałek, czyli gardłowy. W okresie dojrzewania układu immunologicznego, czyli w dzieciństwie, odgrywa on niebagatelną rolę ochronną. Dzięki jego obecności wiele patogenów nie jest w stanie wniknąć do układu pokarmowego czy oddechowego. Z biegiem lat, trzeci migdałek zazwyczaj zanika lub staje się bardzo niewielki. W sporadycznych przypadkach pozostaje sporych rozmiarów: o tym, w jaki sposób z nim postępować, decyduje laryngolog. 

Zdrowe migdałki pokryte są różową błoną śluzową. Każdy ma kilka niewielkich zagłębień, nazywanych kryptami. Dzięki ich obecności powierzchnia migdałka jest większa przy zachowaniu jego stosunkowo niewielkiej średnicy. Komórki odpornościowe, które "zamieszkują" błonę śluzową mają przez to większe szanse na wykrycie, a następnie zlikwidowanie potencjalnych patogenów. 

Kamienie na migdałkach (z ang. tonsil stones) wyglądem przypominają niewielkie, maksymalnie kilkunastommilimetrowe grudki, w białej, żółtej lub lekko zielonkawej barwie. W konsystencji bywają miękkie, kaszowate lub twarde. Pojawiają się w kryptach migdałków na skutek przewlekłego stanu zapalnego. W jego wyniku krypty się nadmiernie poszerzają, powstają w nich blizny i uchyłki, przez co śluz nie ma możliwości się naturalnie przemieszczać. W ten sposób krypty zostają zaczopowane przez martwe komórki nabłonka, drobnoustroje, komórki odpornościowe oraz inną martwą materię organiczną. 

Kamienie migdałkowe – dlaczego powstają?

Liczne anginy, nawracające przeziębienia i infekcje sprzyjają powstaniu kamienia migdałkowego. Co to znaczy dla zdrowia organizmu? Zazwyczaj jeden kamień migdałkowy nie daje poważniejszych dolegliwości, jednak już więcej kamieni wiąże się z nieprzyjemnymi objawami. Jak już wspomniano, kamienie migdałkowe to czopy (tzw. debris) złożone z martwych tkanek organicznych, które zalegając w kryptach mogą potęgować stany zapalne. Zaleganie martwych tkanek organicznych zawsze nie jest zjawiskiem pożądanym, które zwiększa prawdopodobieństwo powstania nowych grudek. 

Kamienie migdałkowe – objawy

Najczęściej i najszybciej dostrzeganym objawem kamieni migdałkowych jest halitoza, czyli bardzo nieprzyjemny zapach oddechu. W przypadku halitozy zazwyczaj nie wystarcza standardowa higiena jamy ustnej, jak regularne mycie zębów czy używanie nitki dentystycznej oraz gum do żucia. Zaleganie kamieni migdałkowych jest źródłem nieprzyjemnego zapachu powodowanego przez rozkładającą się materię organiczną. 

Kamienie migdałkowe: objawy, których nie możesz bagatelizować

• białe grudki w gardle, zlokalizowane szczególnie na migdałkach
• narastająca przeszkoda w gardle, utrudniająca przełykanie
• niesmak w ustach, niezależny od pory dnia i higieny jamy ustnej
• zniekształcenie migdałka i jego znaczne powiększenie
• ból gardła, nierzadko promieniujący do ucha
• napady suchego kaszlu, połączone niekiedy z odpluwaniem grudek.

Czy kamienie migdałkowe są groźne?

Kamienie migdałkowe zazwyczaj nie są groźne dla zdrowia i nie wymagają konsultacji z lekarzem. Pod warunkiem jednak, że nie powodują nieprzyjemnych dolegliwości. Niekiedy jednak bywa, że duże kamienie przyczyniają się do przewlekłego zapalenia gardła i powstawania kolejnych powikłań. W takim przypadku, decyzję co do kamieni migdałkowych i postanowienie jak je leczyć koniecznie należy zostawić laryngologowi. 

Z czym można pomylić kamień migdałkowy?

Białe grudki na migdałkach niekoniecznie muszą oznaczać kamienie migdałkowe. U dzieci przyczyną takich nalotów zazwyczaj są anginy ropne, powodowane przez paciorkowce. Niekiedy kamienie bywają mylone z rozwijającym się ropniem okołomigdałkowym, która to dolegliwość najczęściej dotyczy nastolatków i młodych dorosłych. Ropniowi towarzyszy bardzo wysoka gorączka, niekiedy szczękościsk i problemy z przełykaniem śliny.

Kamienie migdałkowe – powikłania

Kamienie na migdałkach nie są wskazaniem do ich wycięcia, jednak należy mieć świadomość, że brak reakcji na długotrwałe utrzymywanie się grudek w gardle może prowadzić do:

• przewlekłego stanu zapalnego gardła
• zapalenia ucha środkowego
• zaburzeń połykania
• trwałego dyskomfortu w czasie mówienia i przełykania śliny.

Więc chociaż odpowiedź na pytanie, czy kamienie migdałkowe są groźne, jest raczej negatywna, jak każda dolegliwość zdrowotna, nie powinna być bagatelizowana. 

Leczenie kamieni migdałkowych

Niewielkie kamienie migdałkowe nie wymagają specjalistycznego leczenia. Jednakże faktem jest, że pacjenci odczuwają potrzebę pozbycia się ich ze względu na nieprzyjemny zapach z ust. Nic zatem dziwnego, że na własną rękę poszukują rozwiązań na to, jak pozbyć się kamieni migdałkowych. Najczęściej wykorzystywane w tym celu są drewniane szpatułki lub patyczki higieniczne. Jeśli jednak już chcemy działać na własną rękę, najlepiej zakupić zestaw do usuwania kamieni migdałkowych. Dobra apteka zazwyczaj ma taki produkt w swoim asortymencie. Taki zestaw zawiera zakrzywioną strzykawkę, która z pomocą wody pod ciśnieniem pomaga wypłukać mniejsze złogi. Należy jednak mieć świadomość, że kamienie migdałkowe mają tendencję do nawracania. Dlatego chcąc się ich trwale pozbyć, należy wprowadzić zmiany w swoim życiu. Zalicza się do nich:

• zaprzestanie picia alkoholu
• rzucenie papierosów
• ograniczenie spożycia cukrów prostych
• spożywanie dużej ilości ciepłych (nie gorących!) płynów
• dbanie o wzmocnienie odporności. 

Na koniec warto sobie jeszcze odpowiedzieć na pytanie, czy istnieje lek na kamienie migdałkowe? NIestety - nie. Jedynym sposobem na zupełne pozbycie się kamieni i ryzyka ich nawrotów, jest wycięcie migdałków. Jednak wskazaniem do takiego zabiegu są jedynie często nawracające stany zapalne gardła, zakażenie paciorkowcem i przerost migdałków, które nie reagują na leczenie antybiotykami. 

Domowe sposoby na pozbycie się kamieni migdałkowych

Chcąc domowymi sposobami zmniejszyć dolegliwości związane z powstawaniem czopów w kryptach migdałkowych, warto regularnie wykonywać płukanki z szałwii i używać płynów do płukania ust (bez alkoholu). Dobrze jest wybierać produkty zawierające chlorheksydynę, która działa bakteriostatycznie i bakteriobójczo. 

W internecie można spotkać się z poradami sugerującymi używanie olejku z oregano na wszelkie stany zapalne jamy ustnej i gardła. Należy podchodzić do nich z pewną rezerwą. Olejek z oregano używany do tego celu musi mieć zastosowanie spożywcze i powinien odpowiednio zostać przeliczony jeśli chodzi o stężenie. Karwakrol zawarty w olejku z oregano może działać podrażniająco na błony śluzowe gardła i florę jelitową, dlatego nie wolno przekraczać stężenia 5-10%, a kurację ograniczyć do kilku dni i paru zastosowań dziennie. 

Lekarze przestrzegają też przed długotrwałym leczeniem kamieni migdałkowych domowymi sposobami: są one zazwyczaj mylnie postrzegane jako pozbawione skutków ubocznych, tymczasem jak widać na powyższym przykładzie olejku z oregano, mogą również negatywnie wpływać na zdrowie.

Jeśli nie mamy pewności, jak postępować, aby pozbyć się nieprzyjemnych dolegliwości, koniecznie skontaktujmy się z lekarzem pierwszego kontaktu lub laryngologiem.