Czym są obrzęki?
Obrzęk, potocznie zwany opuchlizną, to dolegliwość powodowana bezpośrednio przez zatrzymanie w danym miejscu ciała nadmiernej ilości płynu. Jeśli obrzęk wynika ze stanu zapalnego, może mu towarzyszyć świąd, ból i zaczerwienienie.
Obrzęki mogą być objawem poważnej choroby, ale również prawidłowej reakcji organizmu na zewnętrzny bodziec: np. ukąszenie owadów. Obrzęki pojawiają się zazwyczaj na stopach i dłoniach, ale mogą dotyczyć niemal każdej części ciała (w zależności od przyczyny, która je wywołuje).
Przyczyny powstawania obrzęków
Obrzęki powstają, gdy płyn zawarty w krwi i chłonce zaczyna wypływać z naczynia włosowatego, chłonnego lub krwionośnego i gromadzić się między komórkami organizmu. Płyn ten określa się mianem wysięku lub przesięku, w zależności od jego składu. Warto wiedzieć, że zdrowe naczynia włosowate mają ścianki z mikrodziurkami, które przepuszczają płyny w obie strony. Dzięki temu substancje odżywcze mogą być transportowane do tkanek, a produkty przemiany materii mogą być odprowadzane. W stanie homeostazy (zdrowia i równowagi organizmu) przepływ ten jest w równowadze: zazwyczaj tyle samo płynu przesiąka do tkanek, co jest z nich odbieranych. Proces ten regulowany jest przez szereg różnych zjawisk: od ciśnienia, poprzez zachowanie proporcji białek i elektrolitów, na równowadze hormonalnej kończąc. Do opuchlizny, czyli zachwiania równowagi przesięku dochodzi, gdy np. z różnych przyczyn zwiększa się przepuszczalność naczynia, nadmiernie wzrasta w nim ciśnienie, jego skład jest mocno rozrzedzony. Specyficznym przypadkiem opuchlizny, jest obrzęk kostek.
Jakie są przyczyny opuchniętych kostek u nóg?
Opuchnięte kostki u nóg powodują dyskomfort w czasie chodzenia i siedzenia: może towarzyszyć im uczucie mrowienia, świądu i ciężkości kończyn. Zazwyczaj powody tego stanu rzeczy są stosunkowo niegroźne i błahe, co nie oznacza, że powinniśmy bagatelizować regularnie opuchnięte kostki. Przyczyny w sporadycznych przypadkach bywają poważne i koniecznie należy je wykluczyć.
Najczęstsze przyczyny opuchnięcia nóg w kostkach:
- siedzący tryb życia. Pozycja siedząca nie jest naturalna dla organizmu ludzkiego. Jeśli spędzamy zbyt wiele czasu siedząc, może dochodzić do ucisku poszczególnych naczyń wewnątrz ciała plus zaburzenia równowagi przepływu płynów
- zmiany hormonalne wynikające z chorób endokrynologicznych, np. niedoczynność tarczycy, nadczynność tarczycy
- ciąża
- zespół napięcia przedmiesiączkowego
- menopauza
- ugryzienie owada
- ucisk mechaniczny (np. zbyt mocno zaciśnięta gumka ze skarpet, zbyt ciasne buty)
- niewydolność żylna
- niewydolność serca
- niewydolność nerek
- choroba zakrzepo-zatorowa
- cukrzyca
- żylaki
- nieprawidłowo zbilansowana dieta.
Jak sobie radzić z opuchniętymi kostkami?
Nie istnieją uniwersalne leki na opuchnięte kostki, ponieważ przyczyn tej dolegliwości może być wiele. Można jednak zastosować kilka sprawdzonych sposobów, aby ulżyć sobie w czasie oczekiwania na wizytę lekarską.
Z pewnością ważna jest obserwacja: w jakiej porze dnia kostki są najbardziej opuchnięte, czy występuje jakaś korelacja między opuchlizną a spożywanym jedzeniem, aktywnością fizyczną, ogólnym samopoczuciem. Po jakich domowych sposobach opuchlizna ustępuje (jeśli w ogóle ustępuje) oraz czy dolegliwość ta pojawia się sporadycznie czy regularnie nam towarzyszy.
Doświadczając opuchlizny kostek należy bezwzględnie unikać wszelkiego nacisku w miejscu obrzęku: zrezygnować z niewygodnych butów, unikać noszenia skarpetek. Można delikatnie masować stopy, przesuwając stopniowo palce ku kolanom. Jeśli jednak dotyk powoduje ból, zaniechać tej czynności i jak najszybciej udać się do lekarza.
Kiedy iść do lekarza z opuchniętymi kostkami? Leczenie spuchniętych kostek
Opuchnięte kostki u nóg mogą wymagać leczenia specjalistycznego. W większości przypadków wystarczy wprowadzenie pewnych zmian w codziennym życiu, wycofanie lub wdrożenie specyficznego leku: każdą taką decyzję należy podejmować wespół z lekarzem.
Do lekarza pierwszego kontaktu należy udać się bezzwłocznie także wtedy, gdy domowe sposoby na opuchnięte kostki nie przynoszą rezultatów, a dolegliwości tej towarzyszą również inne niepokojące sygnały, jak np. obrzęk innych części ciała, złe samopoczucie, permanentne zmęczenie, brak apetytu lub nadmierny apetyt, niepokojący kolor i zapach moczu.
Diagnostyka opuchniętych kostek u nóg obejmuje szereg badań, które poprzedzone są badaniem lekarskim. Wskazane jest wykonanie pełnej morfologii, oznaczenie hormonów tarczycy (TSH, FT4), sprawdzenie enzymów wątrobowych oraz wykonanie badania moczu. Dobrze jest także przeprowadzić test na obciążenie glukozą. Aby zniwelować dolegliwości związane z obrzękiem można stosować żel do miejscowego użytku z arniką lub kasztanowcem. W aptekach bez recepty dostępne są także preparaty z diosminą. Substancje te wzmacniają napięcie naczyń krwionośnych, redukują ich przepuszczalność oraz zdecydowanie łagodzą objawy związane z opuchlizną.
Domowe sposoby na opuchnięte kostki u nóg
Podstawowym sposobem na obrzęki w dowolnej części ciała jest ich chłodzenie. W przypadku opuchniętych stóp dobrze jest zatem moczyć je w chłodnej (nie lodowatej!) wodzie, koniecznie sięgającej powyżej linii wyznaczonej przez kostki. Dobrym sposobem jest także okładanie kostek lodem lub zamrożonymi kompresami. Ponieważ obrzęki związane są z nagromadzonym w organizmie płynem, warto sięgnąć po delikatne środki o działaniu moczopędnym: skrzyp, mniszek lekarski, pokrzywę zwyczajną. Nie należy jednocześnie zaprzestawać picia dużej ilości wody.
Chcąc zniwelować obrzęki można także zredukować ilość spożywanej soli oraz tłuszczów. W wielu przypadkach całkowite wyeliminowanie słonych i tłustych potraw skutkuje znaczną poprawą samopoczucia (nie tylko zniknięciem obrzęków). W przypadku opuchlizny kostek, wskazane jest także układanie się na plecach i unoszenie nóg pod kątem 45 stopni do podłoża (np. na stercie poduszek). To sposób najczęściej polecany kobietom w ciąży i osobom cierpiącym z powodu żylaków.
Opuchnięte kostki u nóg: domowe sposoby
- moczenie opuchniętych kostek w chłodnej wodzie przez co najmniej kwadrans każdego dnia
- unikanie gorących pryszniców i zrezygnowanie z ciepłych kąpieli
- umiarkowany ruch: spacery, rower, pływanie (szczególnie pływanie jest wskazane przy wszelkich zaburzeniach równowagi płynów w organizmie)
- zmiany w diecie: rezygnacja z soli i cukrów prostych
- zimne okłady na opuchliznę kostek, najlepiej od wierzchniej strony stóp
- wypoczynek z uniesionymi stopami (tak, aby znajdowały się powyżej serca)
- noszenie butów na płaskim obcasie
- unikanie obcisłych ubrań (wyjątkiem są tutaj medyczne rajstopy uciskowe, ale przed ich zastosowaniem należy koniecznie skonsultować się z lekarzem i dokładnie zapoznać się z długością dopuszczalnego czasu, jaki można nosić ten produktu)
- unikalne pozycji siedzącej, a jeśli to niemożliwe: regularne prostowanie nóg, wykonywanie przysiadów.
