Węglowodany, obok białek i tłuszczów, stanowią bardzo ważny element odżywiania, niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Piramida żywienia, opracowana przez specjalistów z Instytutu Żywności i Żywienia w Warszawie, zawiera zasady prawidłowego odżywiania człowieka. Na trzecim miejscu, po aktywności fizycznej oraz warzywach i owocach, znalazły się węglowodany. Stanowią one podstawowe źródło energetyczne organizmu. Jednak ich nadmiar w diecie, szczególnie cukrów prostych – glukozy i fruktozy, może odkładać się w postaci tkanki tłuszczowej oraz powodować inne komplikacje zdrowotne.
Indeks glikemiczny – co to jest?
Indeks glikemiczny to wskaźnik informujący o wpływie produktów żywnościowych na wzrost poziomu glukozy we krwi, po upływie ok. 2-3 godzin, od ich spożycia. Określa szybkość zwiększenia jej stężenia, w porównaniu z tym, jakie nastąpiłoby po spożyciu tej samej ilości czystej glukozy. U zdrowego człowieka poziom cukru we krwi powinien w ciągu dnia być mniej więcej na stałym poziomie i nie przekraczać 150 mg/dl. Po każdym posiłku stężenie glukozy podnosi się, jednak po upływie 2-3 godzin powinno ono wrócić do normalnego poziomu. Nie wszystkie produkty spożywcze podnoszą poziom glukozy w jednakowym stopniu, niektóre z nich robią to w sposób gwałtowny, inne uwalniają glukozę stopniowo. Szczególne znaczenie ma to w przypadku diabetyków oraz osób zagrożonych ryzykiem wystąpienia chorób naczyniowo-sercowych. Również każda osoba borykająca się z nadwagą powinna wiedzieć, co to jest indeks glikemiczny (IG) i jak stosować jego znajomość w praktyce. IG dla glukozy wynosi 100.
Od czego zależy indeks glikemiczny potraw?
Na wartość indeksu glikemicznego potraw wpływa wiele czynników. Należy do nich na przykład: rodzaj obecnych węglowodanów oraz innych składników pokarmowych, zawartość błonnika, stopień dojrzałości owoców lub warzyw, stopień rozdrobnienia produktu, sposób przetworzenia i obróbki termicznej oraz posiłki poprzedzające spożycie określonego produktu. Przetwarzanie i obróbka termiczna powodują, że ten sam produkt może mieć inny indeks glikemiczny. Na przykład surowa marchew o IG = 16, po ugotowaniu ma IG = 47, zaś różnica w IG między zwykłymi płatkami owsianymi a błyskawicznymi wynosi 12. Znajomość tego faktu pozwala lepiej planować i komponować przygotowywanie posiłków, począwszy od doboru produktów, a skończywszy na ich obróbce termicznej.
Gdzie można znaleźć informacje o indeksie glikemicznym?
Znajomość indeksu glikemicznego umożliwia komponowanie codziennego jadłospisu tak, by zapobiec dużym wahaniom poziomu cukru we krwi. Należy pamiętać, że IG nie charakteryzuje kaloryczności produktu, co powinno być uwzględnione w przygotowywaniu posiłków. Dawniej wartość indeksu glikemicznego można było sprawdzić jedynie w specjalnych tabelach, dostępnych w opracowaniach naukowych. Obecnie niemal na każdym opakowaniu produktu znajdziemy jego indeks glikemiczny. Tabela, w której umieszczone są wartości IG poszczególnych produktów, znacznie ułatwia dokonywanie wyboru.
Indeks glikemiczny – tabela
Wartości IG produktów, podzielonych na poszczególne kategorie, zamieszczono w tabelach poniżej.