Do wytwarzania czerwonych ciałek krwi niezbędne są witaminy i minerały. Aby skutecznie wspomagać układ krwiotwórczy, należy stosować zróżnicowaną dietę, dostarczającą organizmowi przede wszystkim żelazo, witaminy B6, B12, C i E oraz kwas foliowy. Warto również raz do roku wykonywać kontrolnie morfologię krwi, która pozwala wykryć wiele chorób już we wczesnym etapie, co znacznie zwiększa szanse na całkowite wyleczenie.
Erytrocyty (krwinki czerwone) – czym tak właściwie są i jakie są ich funkcje?
Erytrocyty, czyli krwinki czerwone to komórki krwi, które nie posiadają jądra, dzięki czemu nie wymagają wiele energii (pozyskują ją z glukozy). Mają około 6-7,5 μm średnicy i 2 μm grubości, przypominając w przekroju dwuwklęsły dysk. Produkowane są w szpiku kostnym, a średni okres ich przeżycia wynosi 4 miesiące. Co minutę powstaje około 2,6 miliona erytrocytów. Do ich produkcji potrzebne jest żelazo (ok. 80%), witaminy B6, B12, C, E oraz kwas foliowy. Swoją czerwoną barwę zawdzięczają zawartej w nich hemoglobinie. Podstawową funkcją erytrocytów jest transport tlenu z płuc do tkanek, który odbywa się za pośrednictwem hemoglobiny. Hemoglobina łączy się z tlenem w pęcherzykach płucnych, a następnie oddaje go w tkankach. Krwinki czerwone biorą również udział w transporcie dwutlenku węgla (ok. 1/3 dwutlenku węgla przenoszona jest z tkanek do płuc w postaci węglanu potasowego), a ponadto odgrywają ważną rolę w mechanizmie równowagi kwasowo-zasadowej. Jeśli erytrocyty ulegną uszkodzeniu, hemoglobina zostaje uwolniona z komórek, co nosi nazwę hemolizy krwi. Hemoliza w warunkach normalnych zachodzi w układzie siateczkowo-śródbłonkowym śledziony, gdzie są niszczone zużyte erytrocyty.
Poziom erytrocytów – kiedy trzeba to sprawdzić?
W zdrowym organizmie stężenie erytrocytów we krwi powinno znajdować się na określonym poziomie, zgodnie z obowiązującymi normami. Sprawdza się to podczas wykonywania morfologii krwi, która jest jednym z podstawowych badań diagnostycznych i powinna być wykonywana regularnie raz w roku, nawet u zdrowych osób. Nieprawidłowa ilość erytrocytów może wskazywać na wiele chorób. Zazwyczaj badanie poziomu czerwonych krwinek zalecane jest przez lekarzy rodzinnych przy podejrzeniu niedokrwistości. Test jest również pomocny przy diagnozowaniu nowotworów oraz schorzeń szpiku kostnego. Wykonuje się je ponadto u osób z podejrzeniem niedotlenienia. Badanie poziomu erytrocytów jest pomocne także w badaniach antydopingowych, ponieważ podczas stosowania środków dopingowych wzrasta ilość czerwonych krwinek we krwi.
Jak wygląda badanie erytrocytów?
Ilość erytrocytów oznacza się w ramach morfologii krwi, która pozwala na ocenę ilościową i jakościową składników krwi obwodowej. Obejmuje ona badanie erytrocytów, leukocytów, trombocytów, barwnika krwi hemoglobiny (HGB), hematokrytu (HCT) oraz parametrów odnoszących się do krwinek czerwonych (MCH, MCV, MCHC, RDW CV). Badanie wykonuje się na czczo, w godzinach porannych (między 7 i 10 rano). Przed testem nie należy pić kawy ani palić papierosów. Nie zaleca się również podejmowania wysiłku fizycznego. Krew pobierana jest przez laboranta z żyły w zgięciu łokciowym. Nie zaleca się wykonywania badania u kobiet w czasie menstruacji, ponieważ spada wtedy ilość erytrocytów, co może zafałszować wyniki badania. Poziom erytrocytów oznacza się po rozcieńczeniu próbki krwi płynem izotonicznym. Krwinki czerwone zlicza się (manualnie pod mikroskopem lub automatycznie) określając ich ilość w jednostce objętościowej roztworu. W badaniu bierze się również pod uwagę wiele parametrów, informujących o stanie erytrocytów, ich budowie, produkcji i wydajności, między innymi:
- stężenie hemoglobiny,
- hematokryt, czyli procentowy stosunek krwinek czerwonych, białych i płytek krwi do osocza,
- MCH, określający średnią zawartość hemoglobiny w erytrocytach,
- MCV, określający objętość krwinek czerwonych (informuje o tym, czy są one prawidłowe, czy też zbyt duże lub za małe),
- MCHC, który określa stężenie hemoglobiny w krwince czerwonej,
- RDW – współczynnik miary zróżnicowania erytrocytów,
- OB (odczyn Biernackiego, opad), informujący o stanie zapalnym w organizmie.
Jakie są normy erytrocytów?
Krwinki czerwone w wynikach laboratoryjnych oznaczane są symbolem RBC (red blond cells). Normy krwinek czerwonych wynoszą:
- 3,5 – 5,2 mln/mm³ dla kobiet,
- 4,2 – 5,4 mln/mm³ dla mężczyzn,
- 3,5 – 5,4 mln/mm³ dla dzieci.
Norma hemoglobiny (HGB, HB) wynosi:
- 14-18 g/dl u mężczyzn,
- 12-16 g/dl u kobiet,
- 10-15 g/dl u dzieci.
Norma hematokrytu (HT, HCT):
- 40-54% u mężczyzn,
- 37-47% u kobiet,
- 50-70% u noworodków,
- 30-45% u dzieci.
W przypadku MCV norma jest jednakowa dla wszystkich grup wiekowych i wynosi 82-92 fl (femtolitrów), gdzie 1 ft = 1 x 10-15 litra.
Wyniki morfologii pacjentów mogą odbiegać od normy, co niekoniecznie musi wskazywać na stan chorobowy. Podobnie wyniki mieszczące się w granicach normy nie oznaczają, że pacjent jest zdrowy. Na wartości laboratoryjne może wpływać wiele czynników: wiek, masa ciała, tryb życia, dieta, używki, leki, sytuacja hormonalna oraz sprzęt, odczynniki i metodyka badań. Dlatego interpretacją wyników powinien zawsze zajmować się lekarz prowadzący, na podstawie historii leczenia i przyjmowanych leków.
Niski poziomi erytrocytów – erytrocytopenia
Obniżony poziom erytrocytów najczęściej sygnalizuje, że mamy do czynienia z anemią (niedokrwistość). Do jej typowych objawów należą: osłabienie, zmęczenie, senność, spadek koncentracji, przesuszenie skóry, bladość powłok skórnych, zawroty i bóle głowy, nieregularne lub szybkie bicie serca. Erytrocytopenia może być również spowodowana innymi przyczynami, np.:
- niedoborem składników niezbędnych do produkcji erytrocytów (żelaza, witaminy B6, B12, kwasu foliowego) lub upośledzeniem ich wchłaniania,
- upośledzeniem procesu wytwarzania erytrocytów (choroby szpiku kostnego),
- skróceniem czasu życia czerwonych krwinek (wadliwa budowa krwinek, zaburzenie procesu syntezy hemoglobiny, nieprawidłowa reakcja immunologiczna organizmu),
- chorobami przewlekłymi (choroby nerek, reumatoidalne zapalenie stawów),
- znaczną utratą krwi (uraz lub krwawienie do przewodu pokarmowego, krwotok wewnętrzny),
- wadami wrodzonymi,
- przewodnieniem organizmu,
- ciążą,
- zbyt obfitą miesiączką,
- uszkodzeniem szpiku,
- nowotworem,
- białaczką,
- chemioterapią,
- lekami (hydantoina, chinidyna, chloramfenikol).
Wysoki poziom erytrocytów – erytrocytoza
Z kolei podwyższone erytrocyty mogą być spowodowane:
- odwodnieniem,
- niedotlenieniem organizmu,
- chorobami płuc,
- wrodzoną wadą serca,
- zespołem serca płucnego,
- uzależnieniem od nikotyny,
- dłuższym przebywaniem w wysokich górach,
- obturacyjnym bezdechem sennym,
- czerwienicą prawdziwą (choroba rozrostowa szpiku),
- rakiem nerki,
- lekami (np. glikokortykosteroidy).
Erytrocyty w ciąży
Ciąża wywiera istotny wpływ na wyniki morfologii. Zmiana niektórych parametrów może wynikać z uwagi na fakt, że podczas ciąży krew jest bardziej rozrzedzona. Poziom erytrocytów we krwi podczas ciąży powinien mieścić się pomiędzy 2, a 5,4 mln/mm³. Wartość poniżej dolnej granicy może wskazywać na niedokrwistość lub stan anemii fizjologicznej, którą wykrywa się u około 40% ciężarnych. U kobiet w ciąży wykonuje się również badania na obecność erytrocytów w moczu. Fizjologicznie może znajdować się w nim niewielka ilość czerwonych krwinek, tj. 3-4 w polu widzenia, jeśli jednak zostaną wykryte erytrocyty świeże w moczu w większej ilości, może to świadczyć o infekcji dróg moczowych lub nerek, kamieniach w nerkach, anemii lub cukrzycy. Dlatego też kobiety ciężarne objęte są obowiązkową opieką lekarską od momentu poczęcia.
Zobacz też: link: https://www.wapteka.pl/blog/artykul/grupy-krwi-jakie-sa-oraz-jak-sie-je-dziedziczy-kalkulator-grupy-krwi-dziecka.
