Zespół nerczycowy — czym jest? Jak go rozpoznać i leczyć?

Zespół nerczycowy to poważna choroba nerek, która może znacząco obniżyć jakość życia i prowadzić do licznych powikłań zdrowotnych. Charakteryzuje się dużą utratą białka przez nerki oraz objawami takimi jak obrzęki i podwyższenie poziomu cholesterolu. W artykule omówimy, czym dokładnie jest zespół nerczycowy, jakie są jego przyczyny i objawy, jak go diagnozować oraz jakie kroki należy podjąć w leczeniu, aby poprawić stan zdrowia pacjenta.

Zespół nerczycowy – co to za choroba?

Zespół nerczycowy to stan kliniczny, który charakteryzuje się zwiększoną przepuszczalnością kłębuszków nerkowych dla białek, prowadzącą do ich nadmiernej utraty z moczem. W prawidłowych warunkach białka są filtrowane przez nerki i wchłaniane z powrotem do organizmu, jednak u pacjentów z zespołem nerczycowym dochodzi do ich znaczącej utraty, co prowadzi do niedoboru białka w surowicy krwi (hipoalbuminemii). W wyniku tego dochodzi do powstawania obrzęków, ponieważ organizm nie jest w stanie utrzymać odpowiedniego ciśnienia osmotycznego w naczyniach krwionośnych.

Choroba może wystąpić zarówno u dzieci, jak i u dorosłych, a jej przyczyny mogą być różnorodne. Nieleczony zespół nerczycowy może prowadzić do trwałych uszkodzeń nerek oraz innych powikłań zdrowotnych.

Dodatkowo warto nauczyć się rozróżniać “zespół nerczycowy a nefrytyczny”. Dlaczego? Zespół nerczycowy to schorzenie, które często bywa mylone z zespołem nefrytycznym. Część objawów dla tych jednostek chorobowych jest wspólna (białkomocz, obrzęki), jednak zespołowi nefrytycznemu towarzyszą nadciśnienie i krwiomocz, których nie ma w przebiegu zespołu nerczycowego.

Przyczyny zespołu nerczycowego – co prowadzi do uszkodzenia nerek?

Przyczyny zespołu nerczycowego mogą być pierwotne lub wtórne. Wrodzony zespół nerczycowy wynika bezpośrednio z uszkodzenia kłębuszków nerkowych, co powoduje ich nieprawidłowe działanie. Jedną z najczęstszych pierwotnych przyczyn jest błoniaste kłębuszkowe zapalenie nerek, które prowadzi do pogrubienia ścian naczyń krwionośnych w kłębuszkach. U dzieci najczęściej występuje idiopatyczny zespół nerczycowy.

Przyczyny wtórne to te, które rozwijają się w wyniku innych chorób lub czynników zewnętrznych, takich jak cukrzyca, toczeń rumieniowaty układowy, amyloidoza, infekcje wirusowe (np. wirus zapalenia wątroby typu B i C) czy choroby nowotworowe. Dodatkowo, niektóre leki, toksyny i reakcje alergiczne mogą prowadzić do uszkodzenia nerek i rozwinięcia się zespołu nerczycowego.

Jakie są objawy zespołu nerczycowego? Charakterystyczne symptomy

Zespół nerczycowy objawia się szeregiem charakterystycznych symptomów, które wynikają głównie z utraty białka i zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej.

Zespół nerczycowy - objawy najczęściej występujące to:

• Obrzęki – głównie w okolicach twarzy, szczególnie po przebudzeniu, a także w kończynach dolnych.
• Białkomocz – zwiększona ilość białka w moczu, co jest kluczowym wskaźnikiem zespołu nerczycowego.
• Hipoalbuminemia – niskie stężenie albuminy w surowicy krwi, wynikające z nadmiernej utraty białka.
• Hiperlipidemia – zwiększony poziom cholesterolu i trójglicerydów we krwi.
• Zmęczenie i osłabienie – wynikające z niedoboru białka oraz zaburzeń metabolicznych.
• Zwiększona podatność na infekcje – organizm jest bardziej podatny na infekcje bakteryjne, szczególnie dróg moczowych.

Niestety w przypadku nerek nieprawidłowości mogą pozostać długo niezauważone. Ich miąższ nie ma zakończeń nerwów czuciowych, dlatego początkowo nie występują bóle nerek. Mogą się one pojawić dopiero, gdy w wyniku obrzęku dochodzi do ich ucisku.

Diagnostyka zespołu nerczycowego – badania potrzebne do postawienia diagnozy

Rozpoznanie zespołu nerczycowego opiera się głównie na badaniach laboratoryjnych, które pozwalają na ocenę poziomu białka w moczu oraz osoczu krwi. Kluczowe badania diagnostyczne obejmują:

1. Analiza moczu – pozwala ocenić ilość białka w moczu (białkomocz), a także sprawdzić obecność innych składników, które mogą wskazywać na uszkodzenie nerek.
2. Badanie stężenia albuminy we krwi – niska albumina wskazuje na utratę białka i może sugerować zespół nerczycowy.
3. Lipidogram – pozwala ocenić poziom cholesterolu i trójglicerydów, które są często podwyższone u pacjentów z zespołem nerczycowym.
4. Badanie GFR (wskaźnik przesączania kłębuszkowego) – ocena funkcji nerek i poziomu ich wydolności.
5. Biopsja nerki – w niektórych przypadkach wykonywana jest biopsja nerki, aby potwierdzić diagnozę i określić przyczynę uszkodzenia kłębuszków nerkowych.

Leczenie zespołu nerczycowego – farmakoterapia i zmiany w stylu życia

Terapia zespołu nerczycowego koncentruje się na zmniejszeniu objawów, minimalizacji strat białka oraz ochronie funkcji nerek.

Zespół nerczycowy - leczenie obejmuje:

• Farmakoterapia – najczęściej stosowane leki to inhibitory enzymu konwertującego angiotensynę (ACEI) oraz blokery receptora angiotensyny II (ARB), które pomagają zmniejszyć białkomocz. W zależności od przyczyny mogą być stosowane leki immunosupresyjne, kortykosteroidy oraz statyny, które regulują poziom cholesterolu.
• Diuretyki – jeden z głównych objawów charakteryzujących zespół nerczycowy - obrzęki, wymaga stosowania leków moczopędnych. Stosuje się je w celu zmniejszenia obrzęków i kontrolowania gospodarki wodnej organizmu.
• Zmiany w stylu życia – pacjentom zaleca się modyfikację diety, unikanie używek, takich jak alkohol i papierosy, oraz regularną kontrolę ciśnienia krwi.

Wspomagająca można sięgnąć po leki na układ moczowy.

Wiele osób zastanawia się, czy zespół nerczycowy można wyleczyć. Choroba wynika z dużej utraty białka wraz z moczem, dlatego może ustąpić, kiedy białkomocz zostanie zmniejszony. Warto jednak pamiętać, że całkowite wyleczenie jest możliwe, gdy choroba nerek zostanie wyleczona lub samoistnie ustąpi. Przeważnie dotyczy to osób z kłębuszkowym zapaleniem nerek.

Zespół nerczycowy – dieta. Jak odżywianie wpływa na stan nerek?

Dieta jest kluczowym elementem w leczeniu zespołu nerczycowego i powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb pacjenta.

Zespół nerczycowy - dieta obejmuje:

• Umiarkowane spożycie białka – aby zmniejszyć ilość białka wydalanego z moczem, pacjenci powinni spożywać umiarkowaną ilość białka (0,8 g/kg masy ciała). W niektórych przypadkach zaleca się białko o wysokiej wartości biologicznej, jak to pochodzące z jaj czy ryb.
• Ograniczenie soli – zmniejszenie spożycia soli pomaga w redukcji obrzęków i regulacji ciśnienia krwi.
• Spożywanie zdrowych tłuszczów – dieta powinna być bogata w tłuszcze roślinne i wielonienasycone, co pomaga w utrzymaniu zdrowego poziomu cholesterolu.
• Odpowiednią podaż płynów – nawodnienie powinno być dostosowane do stanu pacjenta i zaleceń lekarza.

Stosowana dieta lekkostrawna powinna dostarczać wszystkich niezbędnych składników odżywczych, aby nie dopuścić do niedoborów.

Powikłania zespołu nerczycowego – na co należy uważać?

Zespół nerczycowy może prowadzić do licznych powikłań, zwłaszcza gdy choroba nie jest odpowiednio leczona.

Zespół nerczycowy - powikłania najczęściej występujące to:

• Przewlekła niewydolność nerek – trwałe uszkodzenie nerek może prowadzić do ich całkowitego upośledzenia i konieczności dializoterapii.
• Nadciśnienie tętnicze – zaburzenia w pracy nerek mogą prowadzić do podwyższenia ciśnienia krwi.
• Zwiększona podatność na infekcje – niedobory białka i obniżenie odporności zwiększają ryzyko infekcji, szczególnie układu moczowego.
• Zakrzepica – pacjenci z zespołem nerczycowym są bardziej narażeni na zakrzepy, zwłaszcza gdy dochodzi do nadmiernej utraty białek.
• Miażdżyca – hiperlipidemia może prowadzić do odkładania się blaszek miażdżycowych i zwiększenia ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.

Zespół nerczycowy to poważna choroba wymagająca kompleksowego podejścia. Wczesna diagnoza i wdrożenie odpowiedniego leczenia mogą pomóc zmniejszyć ryzyko powikłań i poprawić jakość życia pacjenta. Regularne badania, przestrzeganie zaleceń lekarskich oraz dostosowanie stylu życia są kluczowe dla osób z tą chorobą.