Przewlekłe zapalenie trzustki (PZT) – przyczyny, objawy, leczenie

przewlekłe zapalenie trzustki - zdjęcie

Przewlekłe zapalenie trzustki (łac. pancreatitis chronica) jest przewlekłym, zazwyczaj długotrwałym procesem zapalnym, który toczy się w miąższu trzustki. PZT stanowi poważną chorobę, która może rozwijać się niepostrzeżenie latami bądź dawać z pozoru niegroźne objawy, takie jak bóle brzucha czy biegunki. Z tego powodu, choroba i dolegliwości z nią związane nierzadko są bagatelizowane, a nieprzyjemne objawy przypisywane są niestrawności czy błędom żywieniowym lub dietetycznym. Jakie zatem objawy ma przewlekłe zapalenie trzustki? Jak zdiagnozować PZT? Na czym polega leczenie choroby?

Co to jest przewlekłe zapalenie trzustki?

Przewlekłe zapalenie trzustki (PZT) stanowi długotrwały, przewlekły, niekiedy chroniczny stan zapalny, który występuje w miąższu trzustki. Stan ten prowadzi do nieodwracalnych zmian morfologicznych w obrębie tego narządu. Chorobie tej towarzyszy ból żołądka, a także postępująca niewydolność zewnątrz- oraz wewnątrzwydzielnicza funkcji trzustki. Warto wskazać, że we wczesnym stadium choroby zmiany w narządzie widoczne są jedynie w badaniu histopatologicznym (pod mikroskopem). Z kolei w zaawansowanych przypadkach dochodzi do włóknienia trzustki ze zwapnieniem, zanikiem miąższu oraz poszerzeniem przewodów trzustkowych.

Przyczyny przewlekłego zapalenia trzustki

Najczęstszą przyczyną przewlekłego zapalenia trzustki w Polsce, bo dotyczącą około 80% przypadków, jest nadużywanie wysokoprocentowych napojów i choroba alkoholowa. Ponadto, istotnym czynnikiem sprzyjającym powstaniu oraz rozwojowi PZT jest również tytoń (palenie papierosów). Choroba w postaci przewlekłego zapalenia trzustki może być także spowodowana wysokokaloryczną dietą z dużą zawartością węglowodanów i tłuszczu, wady rozwojowe trzustki oraz zmiany, które w sposób przewlekły utrudniają odpływ soku trzustkowego i mają charakter pourazowy, pozapalny bądź nowotworowy. Niemniej jednak czynniki te rzadko są powodem pojawienia się choroby PZT.

Objawy przewlekłego zapalenia trzustki

Głównym objawem przewlekłego zapalenia trzustki jest ból brzucha. Ów ból zazwyczaj jest bardzo silny i pojawia się okresowo. Dodatkowo, dolegliwości nie ustępują po zastosowaniu środków przeciwbólowych. Najczęściej pojawia się w śródbrzuszu po posiłku lub niezależnie od jedzenia. Dolegliwości bólowe zwykle trwają wiele godzin, a ból może być opasujący bądź promieniować do kręgosłupa. Co ważne, napady boleści mogą pojawiać się na wiele lat przed postawieniem diagnozy. Należy również wskazać, że objawem PZT może być również utrata wagi ciała, która spowodowana jest strachem przed wyzwoleniem lub nasileniem dolegliwości bólowych, które pojawiają się po jedzeniu. Przyczyną utraty masy ciała może być również biegunka (stolce tłuszczowe), które są wynikiem zewnątrzwydzielniczej niewydolności trzustki. Co ważne, chorobą, która może pojawić się w przebiegu długotrwałego PZT jest cukrzyca wywołana przez niedostateczną produkcję insuliny przez komórki trzustkowe.

Przewlekłe zapalenie trzustki a diagnoza

Przewlekłe zapalenie trzustki zazwyczaj przebiega bezobjawowo. Z tego powodu we wczesnych stadiach choroby diagnoza PZT jest niezwykle trudna, a niekiedy wręcz niemożliwa. Rozpoznanie choroby zazwyczaj możliwe jest do ustalenia w oparciu o kompletne, dokładne wyniki badań lekarskich, które obejmują:

- wywiad lekarski,

- badanie przedmiotowe,

- wyniki badań laboratoryjnych poprzez sprawdzenie poziomu leukocytów oraz enzymu amylazy we krwi,

- wyniki badań obrazowych (USG lub badania radiologicznego jamy brzusznej, a niekiedy endosonografii endoskopowej czy rezonansu magnetycznego).

Należy również wskazać, że dodatkową trudnością jest rozróżnienie zmian tj. guza zlokalizowanego w obrębie trzustki. Guz ten bowiem może mieć etiologię nowotworową bądź zapalną.

Leczenie przewlekłego zapalenia trzustki

Przewlekłe zapalenie trzustki może być leczone farmakologicznie lub operacyjnie. Ze względu na fakt, że zapalenie trzustki bardzo często wiąże się z dosyć silnymi dolegliwościami bólowymi dla chorego, konieczne jest podjęcie szybkiego i skutecznego leczenia objawowego. Celem działań jest poprawa samopoczucia pacjenta i podwyższenie jego komfortu. Niemniej jednak poza zastosowaniem farmakoterapii bólu, zalecana jest próba podjęcia leczenia przy pomocy preparatów enzymów trzustkowych. W tej sytuacji zakłada się, że na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego, podane w formie doustnej aktywne enzymy trzustkowe zahamują stymulację trzustki, przez co zmniejszy się nasilenie bólu. Niemniej jednak w momencie, kiedy zachowawcza terapia nie przynosi oczekiwanych rezultatów, konieczne jest wdrożenie inwazyjnych metod leczenia – endoskopowego, radiologicznego i/lub chirurgicznego. Wybór metody uzależniony jest od przyczyny bólu. U chorych z zaawansowanym, przewlekłym zapaleniem trzustki i silnym, ostrym bólem, który jest oporny na leczenie zachowawcze, należy rozważyć operację usunięcia trzustki (pankreatektomię).

Należy również wskazać, że w przypadku, kiedy przyczyną przewlekłego zapalenia trzustki jest choroba alkoholowa (niekiedy określane jako alkoholowe zapalenie trzustki), niezbędne jest odstawienie alkoholu oraz zaprzestanie palenia tytoniu. Niemniej jednak zachowanie abstynencji jest niezwykle trudne do zrealizowania, ponieważ większość pacjentów to osoby uzależnione od alkoholu. Z tego powodu zastosowanie tej metody jest możliwe po uprzednim wdrożeniu skutecznego leczenia odwykowego.

Ponadto należy nadmienić, iż pacjenci, u których stwierdzono przewlekłe zapalenie trzustki, powinny zastosować restrykcyjną dietę, której celem jest pomoc w kontroli występowania nieprzyjemnych dolegliwości towarzyszących chorobie takich jak: ból brzucha, niestrawność, wzdęcia czy biegunka. Konieczne jest zatem zmniejszenie zawartości tłuszczu w posiłkach, które powinny być spożywane w mniejszych porcjach, lecz często. W sytuacji występowania trudnych do opanowania stolców tłuszczowych, pomocne może okazać się zastąpienie tłuszczu w diecie trójglicerydami o średniej długości łańcucha. W tym przypadku należy pamiętać o doustnej suplementacji witaminami, które rozpuszczalne są w tłuszczach – A, D, E i K. Warto wskazać, że w przypadku przewlekłego zapalenia trzustki leczenie jest objawowe, które ukierunkowane jest na uśnieżenie bólu.

Co ważne, w niektórych przypadkach leczenie choroby PZT może trwać przez całe życie pacjenta. Stosunkowo częstą przyczyną hospitalizacji są w początkowym etapie epizody nasilania się dolegliwości bólowych, natomiast w późniejszym okresie mogą pojawić się powikłania, mi.in. ropnie, przetoki, objawowe torbiele rzekome, wodobrzusze, zwężenie przewodów żółciowych i/lub trzustkowych czy zakrzepica żyły śledziowej.

Przewlekłe zapalenie trzustki a rokowania

Należy wskazać, że rokowania i tempo rozwoju zmian chorobowych uzależnione jest od predyspozycji genetycznych, a także od narażenia organizmu na używki – alkohol i tytoń. Około 70% pacjentów ze zdiagnozowanym PZT przeżywa 10 lat, zaś 45% chorych – 20 lat. U około 4% chorych na przewlekłe zapalenie trzustki, które trwa 20 lat – rozwinie się rak trzustki.

Przewlekłe zapalenie trzustki a profilaktyka

Profilaktyka przewlekłego zapalenia trzustki opiera się w głównej mierze na zdrowej diecie oraz zaprzestaniu nadużywania używek – alkoholu i palenia papierosów. Co ważne, abstynencja alkoholowa i zrezygnowanie z tytoniu w momencie pojawienia się choroby mogą złagodzić, a nawet spowolnić rozwój i przebieg przewlekłego zapalenia trzustki.

Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.

Wybrane grupy produktowe:

Informacje dla pacjenta

Rumień zakaźny – przyczyny, objawy i leczenie
Rumień zakaźny to choroba wywoływana przez wirusa. Dotyka najczęściej dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, ale dorośli też mogą się nim zarazić. Najbardziej charakterystycznym objawem rumienia zakaźnego u dzieci jest wysypka na ...

Dieta i odchudzanie

Talerz zdrowego żywienia – 5 składników, które powinniśmy jeść codziennie
Nawet dziecko wie, że zdrowa dieta pozwala na zachowanie zdrowia, siły i zadowolenia na długie lata. Trzeba jednak być świadomym tego, że w dobie niekończącego się dostępu do informacji łatwo zgubić zdroworozsądkowy obraz odżywiania....

Odporność, wzmocnienie organizmu

Sok z brzozy – właściwości, zastosowanie i przeciwwskazania. Jak dawkować sok z brzozy?
Sok z brzozy od dawna znajduje zastosowanie w medycynie naturalnej jako środek na rozmaite dolegliwości. Jakie właściwości prozdrowotne wykazuje sok z brzozy i dlaczego warto włączyć go do diety?Co znajduje się w składzie soku z brzozy?Sok ...

Układ oddechowy

Krztusiec (koklusz) – jakie są objawy i jak leczyć?
Krztusiec jest ostrą w przebiegu chorobą zakaźną układu oddechowego wywoływaną przez bakterie. Głównym objawem klinicznym są nawracające napady silnego kaszlu, które prowadzą do utrudnienia oddychania.Czym jest krztusiec (koklusz)?Krztus...

Serce i układ krążenia

Niskie ciśnienie: czy wymaga leczenia? – przyczyny, objawy, leczenie
Niskie ciśnienie tętnicze (hipotonia, niedociśnienie, hipotensja) może wystąpić u każdej osoby, nawet małych dzieci i sportowców. Chociaż nie jest tak częste i tak niebezpieczne, jak nadciśnienie tętnicze i przeważnie nie utrudnia...

Choroby i dolegliwości

Jaki jest prawidłowy poziom cukru we krwi na czczo i po jedzeniu?
Cukier odgrywa bardzo ważną rolę w organizmie. Należy do węglowodanów, które stanowią główne źródło energetyczne. Węglowodany ulegają rozłożeniu w procesie trawienia na cukier prosty – glukozę. Jej obecność jest niezbędna do pr...

Informacje dla pacjenta

Monocyty – o czym świadczą podwyższone monocyty?
Monocyty to komórki, które wchodzą w skład białych krwinek (leukocytów). Krążą one we krwi i w razie potrzeby wydostają się z naczyń krwionośnych do tkanek otaczających dane naczynie. W trakcie tego procesu przeistaczają się w makrofa...

Informacje dla pacjenta

Czym jest hydroksyzyna (hydroxyzinum) na uspokojenie? Dawkowanie i przeciwwskazania
Gdy leki dostępne bez recepty oraz naturalne specyfiki przestają być skuteczne, zazwyczaj poszukiwane są nowe rozwiązania problemu związanego ze stresem. Jeśli mowa o preparatach na uspokojenie to jednym z popularniejszych, wydawanych z przepi...

Informacje dla pacjenta

Czym jest badanie krwi – ALT. Diagnoza uszkodzeń wątroby norma i wyniki
Badanie ALT nazywane jest także ALAT oraz GPT. Nazwy te dotyczą tego samego testu aminotransferazy alaninowej, a więc enzymu wewnątrzkomórkowego, który znajduje się przede wszystkim w tkankach wątroby. Z tego względu badanie ALT służy mię...

Kosmetyki i uroda

Odżywcze i regenerujące maseczki na twarz – jak zrobić maseczkę oczyszczająca domowymi sposobami?
Podstawowa pielęgnacja skóry twarzy powinna opierać się na jej dokładnym i delikatnym oczyszczaniu, tonizacji, a następnie zastosowaniu odpowiednio dobranego serum i kremu. Dodatkowymi zabiegami, które warto wdrożyć do swojej p...

Układ pokarmowy

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – objawy, przebieg choroby i leczenie
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego to choroba, która znacząco utrudnia codzienne funkcjonowanie. Jest również bardzo podstępna i niebezpieczna, dlatego nie należy lekceważyć jej objawów....

Układ pokarmowy

Rozszerzanie diety niemowląt krok po kroku. Jak i kiedy zacząć?
Rozszerzanie diety niemowląt jest naturalnym procesem i kolejnym krokiem w rozwoju dziecka. Warto wiedzieć, w jaki sposób i kiedy wprowadzić dziecku nowe produkty, przy czym znaczenie ma nie tylko ich ilość, ale też jakość....

Układ pokarmowy

Mykoterapia - prozdrowotne właściwości grzybów w leczeniu naturalnym
Grzyby charakteryzują się wieloma właściwościami leczniczymi, które zostały odkryte przez ludzi już setki lat temu. Mykoterapia (zwana też fungoterapią) jest dziedziną medycyny naturalnej, której podstawą jest profesjonalne leczenie grzyb...

Choroby skóry

Olej lniany – kosmetyczne właściwości w naturalnej pielęgnacji skóry i włosów
Olej lniany pozyskiwany jest w wyniku tłoczenia na zimno nasion lnu zwyczajnego. Olej ten ma szerokie zastosowanie i może być stosowany zarówno wewnętrznie (do spożycia), jak i zewnętrznie (na skórę). W kosmetyce olej lniany wyst...

Dieta i odchudzanie

Sok z selera naciowego – eliksir młodości, który odchudza, pomaga walczyć ze stresem i poprawia wygląd
Sok z selera naciowego zyskuje coraz większą popularność wśród osób dbających o zdrową dietę. Niesamowite właściwości tego napoju są wręcz owiane legendą. W mediach społecznościowych można natknąć się na niezliczone przepisy na soki warzy...

Dieta i odchudzanie

Por – właściwości i wartości odżywcze, przygotowanie. Jak wybrać pora?
Por - warzywo nierzadko traktowane po macoszemu, jego smak wzbogaca rosół, ale potencjał jest o wiele większy. Skrywa w sobie wiele substancji o pozytywnym wpływie na zdrowie. Ma wiele składników odżywczych, witamin i minerałów....

Choroby skóry

Kwas azelainowy – pogromca przebarwień i trądziku. Jak go stosować i z czym łączyć
Stosowanie kwasów w pielęgnacji twarzy stało się nieodłącznym elementem dbania o cerę. Coraz większa dostępność produktów kosmetycznych na rynku i pełen wachlarz możliwości pozwala na dobranie odpowiedniego kosmetyku do rod...

Układ nerwowy

Dieta MIND, czyli mądre odżywianie dla poprawy wydajności mózgu. Zasady, produkty i efekty
Dieta MIND (skrót od angielskiej frazy „Mediterranean-DASH Intervention for Neurodegenerative Delay”) uznawana jest za jedną z najzdrowszych diet – zwłaszcza dla mózgu. Jej stosowanie poprawia funkcjonowanie tego najważn...

Dlaczego my?
why-us-img

Odbiór osobisty w aptece

why-us-img

Profesjonalna obsługa

why-us-img

Szybka wysyłka

why-us-img

Legalnie działająca apteka

why-us-img

Płatność online lub za pobraniem