Dziecko dyslektyczne wymaga szczególnej uwagi oraz wielu godzin ćwiczeń i terapii. Poniżej opisujemy, jakie są pierwsze objawy dysleksji oraz jak ją prawidłowo rozpoznać.
Dysleksja – co to jest?
Za dysleksję uznaje się schorzenie powodujące, że dziecko ma trudności w nauce pisania i czytania, pomimo iż jest do tego zdolne intelektualnie.
Trudności w nauce mogą obejmować kilka obszarów: dysleksję, dysgrafię, dysortografię, dyskalkulię.
- Dzieci dyslektyczne mogą nie odróżniać dźwięków ani kształtów, mogą nie dostrzegać różnicy w zapisywanych cyfrach i literach, co w konsekwencji wiąże się z częstym popełnianiem błędów ortograficznych. Pismo osób dyslektycznych jest bardzo często niewyraźne, mogą mieć one również duże problemy w nauce i zapamiętywaniu.
- Dysgrafia powoduje, że dziecko myli podobnie wyglądające litery, opuszcza bądź przestawia litery i sylaby, a jeden wyraz może zapisać na kilka sposobów nie zauważając różnicy.
- Dysortografia to brak umiejętności pisania pod względem poprawności ortograficznej, pomimo dobrej znajomości zasad ortograficznych.
- Z kolei dyskalkulia to zaburzenia w nauce matematyki. Dziecko ma trudności w nazywaniu cyfr, zapisaniu znaków i symboli, myli również działania np. mnoży zamiast dzielić.
Jakie są objawy dysleksji u dziecka?
Dysleksja to przede wszystkim trudności w zapamiętywaniu. Dziecko z dysleksją może wykazywać trudności z wykonywaniem więcej niż jednego polecenia w tym samym czasie. Problemy mogą ujawnić się również podczas przyswajania wiedzy uszeregowanej w serie i sekwencje na przykład pór roku, dni tygodnia lub ciągu cyfr. Choroba może powodować trudności w poprawnym używaniu wyrażeń przyimkowych opisujących stosunki przestrzenne takie jak nad-pod, za-przed, wewnątrz-na zewnątrz.
Dysleksja - objawy:
- trudności w uczeniu się „na pamięć”,
- problemy z zapamiętywaniem sekwencji wyrazów,
- przekręcanie wyrazów,
- problemy z rozpoznawaniem stron (prawa, lewa).
Dysleksja to także problemy w nauce czytania, trudności z wyodrębnianiem szczegółów oraz opóźnienie orientacji w schemacie ciała i przestrzeni.
Czym jest dysleksja rozwojowa?
Międzynarodowa Organizacja Zdrowia określa dysleksję rozwojową jako „specyficzne rozwojowe zaburzenia umiejętności szkolnych”. Użycie słowa „rozwojowa” ma tutaj kluczowe znaczenie, ponieważ wskazuje, że trudności typu dyslektycznego mogą występować wraz z rozpoczęciem nauki czytania i pisania.
W środowisku naukowym za przyczynę dysleksji rozwojowej uważa się zakłócenia funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego. W publikacjach na ten temat można znaleźć również wskazanie za przyczynę czynnika genetycznego. Dysleksja rozwojowa u dzieci może spowodować zaburzenia w mówieniu, koncentracji i zapamiętywaniu. Jednym z objawów dysleksji rozwojowej może być także obniżona sprawność ruchowa - jeśli dziecko wykazuje trudności w wykonywaniu ćwiczeń wymagających zachowania równowagi, w nauce jazdy na rowerze czy hulajnodze lub w codziennym bieganiu i skakaniu to może mieć dysleksję. Kolejną dysfunkcją mogącą sugerować dysleksję będą trudności z wiązaniem sznurówek na kokardę oraz używaniem sztućcy. Dziecko dyslektyczne może mieć trudności z rysowaniem złożonych figur geometrycznych oraz z chwytaniem i rzucaniem obiektów np. piłki.
Jak rozpoznać dysleksję u dziecka? – test
Ważne, aby jak najszybciej postawić prawidłową diagnozę. Dysleksja, jeśli jest odpowiednio wcześniej rozpoznana, tym lepiej może być wyleczona, a efekty wdrożonej terapii będą wyraźniejsze. Dziecko, u którego zauważone zostały objawy mogące sugerować dysleksję, powinno zostać skierowane do poradni psychologiczno-pedadogicznej. Aby prawidłowo zdiagnozować dysleksję konieczne będzie przeprowadzenie testów, których celem jest ogólna ocena możliwości dziecka.
Test na dysleksję to przede wszystkim badania logopedyczne, laryngologiczne, pediatryczne, okulistyczne oraz psychologiczne. Dopiero po przeprowadzeniu badań możliwe jest wystawienie zaświadczenia o dysleksji, które będzie bardzo pomoce w trakcie kontynuowania nauki dziecka.
Jakie ćwiczenia na dysleksję wykonywać z dzieckiem?
Jeśli u dziecka stwierdzona zostanie dysleksja, powinno ono wykonywać specjalne ćwiczenia, dzięki którym będzie trenowało pisanie i czytanie. Dziecko dyslektyczne bardzo często może liczyć na indywidualny tok nauczania w szkole.
Polskie Towarzystwo Dysleksji poleca wiele publikacji dla nauczycieli, które będą przydatne w pracy z dziećmi dyslektycznymi. Jest to pomocne, ponieważ nauczyciel może dostosować tryb nauki do potrzeb dziecka oraz poświęcić mu więcej czasu.
W domu natomiast warto skupić się na ćwiczeniach rozwijających zdolności analityczne oraz syntezę wzrokową. Można układać z dzieckiem puzzle i klocki, ćwiczyć z nim układanie rymów oraz dzielenie wyrazów na sylaby. Wskazane są również ćwiczenia koordynujące pracę dominującej ręki np. odrysowywanie na papierze konkurów figur i kształtów.
Jakie dodatkowe prawa w szkole ma dziecko z dysleksją?
Dzieci ze stwierdzoną dysleksją mogą liczyć na wsparcie ze strony nauczycieli i szkoły. Przede wszystkim przysługuje im o połowę więcej czasu w trakcie egzaminów. Nie będą im również obniżane oceny za błędy ortograficzne i interpunkcyjne, ponieważ zadania są analizowane wyłącznie pod kątem zgodności z tematem i treści. Dzieci ze stwierdzoną chorobą objęte są również specjalnymi kryteriami oceniania, które są dostosowane do uczniów wykazujących trudności w pisaniu i czytaniu.
Zaświadczenie stwierdzające dysleksję będzie obowiązywało w momencie przekazania go administracji szkoły. Trzeba jednak pamiętać, że aby było brane pod uwagę w trakcie testów np. na koniec szkoły, muszą być o nich powiadomione odpowiednie komisje egzaminacyjne w ściśle określonych terminach.
Jak wygląda dysleksja u dorosłych?
Osoby dorosłe, u których zdiagnozowano dysleksję, będą borykać się z trudnościami życia codziennego - zwłaszcza na uczelni czy w pracy. Błędy w czytaniu oraz pisaniu to problemy poważne, ale niestety nie jedyne. Osoba z dysleksją będzie z przekręcać numery, błędnie zapisywać liczby oraz mieć problem z zapamiętywaniem ciągów cyfr. Te dysfunkcje mogą prowadzić do wielu błędów i pomyłek, które będą rzutować na nieprzychylną ocenę wykładowcy lub przełożonego w pracy. Kolejnym dylematem dyslektyka będzie brak orientacji, zarówno w przestrzeni, jak i w czasie. Osoba taka będzie mieć zatem duże problemy organizacyjne. Dopełnieniem problemów będą także trudności w opanowywaniu codziennych zadań na przykład w zapamiętaniu usłyszanych informacji bądź nabyciu nowych umiejętności.
Jakie są objawy dysleksji u dorosłych?
Choć dysleksja u dorosłych objawia się podobnie jak u dzieci, to diagnostyka choroby u osoby dorosłej okazuje się być większym wyzwaniem. Bardzo często przeprowadzany jest wywiad z pacjentem, aby dokładnie przeanalizować historię genealogiczną lub aby doszukać się dowodów dysleksji występującej w rodzinie.
Objawy dysleksji u osób dorosłych są zbliżone to tych występujących u dzieci czyli np. trudności w rozwiązywaniu zadań matematycznych, problemy z czytaniem oraz rozumieniem niektórych stwierdzeń. Osoby dorosłe z dysleksją mogą mieć również trudności z odróżnieniem strony prawej od lewej.
Jak należy leczyć dysleksję?
W leczeniu dysleksji warto wprowadzić w grafik regularne zajęcia z psychologiem. W przypadku bardzo dużych problemów z koncentracją może być również konieczne leczenie farmakologiczne, jednak taką diagnozę może postawić jedynie lekarz. Bez konsultacji ze specjalistą nie powinno się aplikować dziecku żadnych leków.
Przede wszystkim należy pamiętać, że dysleksja nie jest chorobą uleczalną, można jednak ją skutecznie korygować, co pomoże dziecku w lepszym funkcjonowaniu w dorosłym życiu.
Często polecaną terapią jest metoda Warnkego, która została w całości opracowana pod kątem potrzeb osób ze specyficznymi trudnościami w czytaniu i pisaniu. Podstawowym założeniem oddziaływanie na zmysły wzroku, słuchu i motorykę ćwiczącego. O unikatowości tej metody świadczy zaangażowanie pacjenta w trening, który jednocześnie słucha i reaguje na występujące bodźce. Zgodnie z założeniami metody Warnkego, trening jest zawsze dostosowywany do umiejętności jakie posiada pacjent w danym momencie.
