Łojotokowe zapalenie skóry: leczenie, objawy i przyczyny ŁZS - uciążliwej dermatozy

Łojotokowe zapalenie skóry jest dość uciążliwą dolegliwością,na którą cierpią osoby w każdym wieku, nawet niemowlęcym, jednak najczęściej dotyka młodzieży w okresie dojrzewania. Leczenie jest niestety długotrwałe i trudne. Wymaga cierpliwości i systematyczności. Kuracji nie należy przerywać po zauważeniu poprawy, ponieważ schorzenie często daje nawroty.

Czym jest łojotokowe zapalenie skóry?

Łojotokowe zapalenie skóry to przewlekła, nawracająca choroba skóry. Charakteryzuje się łuszczącą skórą na twarzy, we włosach i innych miejscach ciała. Pojawia się na skutek stanu zapalnego skóry i gruczołów łojowych, który wywoduje nadmierne złuszczanie się naskórka. Łojotokowe zapalenie skóry częściej dotyka mężczyzn, niż kobiet, co według niektórych naukowców związane jest z działaniem męskiego hormonu – testosteronu. Według innych może być wywołane pewnymi nieprawidłowościami i zaburzeniami ze strony układu odpornościowego. Wiadomo na pewno, że brak higieny osobistej,nieodpowiednia dieta, zanieczyszczenia środowiska, brak ekspozycji na światło słoneczne, zaburzenia hormonalne oraz stres nasilają niekorzystne zmiany w przebiegu ŁZS. Badania kliniczne wykazały, że łojotokowe zapalenie skóry mogą też wywoływać drożdżaki Malassezia spp. Grzyby te wchodzą w skład fizjologicznej flory bakteryjnej każdego człowieka. U osób zdrowych nie wywołują żadnych dolegliwości, ale jeśli dojdzie do osłabienia układu immunologicznego, namnażają się w sposób niekontrolowany i na skórze łojotokowej wywołują podrażnienia, zaczerwienienia i złuszczanie się naskórka.

Jakie są objawy ŁZS (łojotokowego zapalenia skóry)?

Każdy powinien wiedzieć, jakie są objawy łojotokowegozapalenia skóry, ponieważ nieleczone schorzenie może doprowadzić dotrwałych rozpadlin i przeczosów. Typowym symptomem choroby jest występowaniedelikatnego rumienia w zaatakowanym miejscu, świąd i złuszczanie się naskórka.W zaawansowanym stadium choroby pojawiają się tłuste łuski w kolorze żółtym, anawet strupy. Zmiany te na początku występują w obrębie owłosionej skóry głowy.Następnie choroba przenosi się na sąsiadującą skórę – czoło, brwi, za uszy, nafałdy wargowo-nosowe. Może też dojść do zapalenia brzegów powiek. Zmianom tymczęsto towarzyszy dokuczliwy świąd. Ogniska zapalne mogą też umiejscowić się naskórze w okolicy mostka oraz wzdłuż kręgosłupa, tworząc tak zwaną „rynnęłojotokową”. Łojotokowe zapalenie skóry należy do chorób sezonowych –ich nasilenie ma miejsce szczególnie jesienią i zimą.

Łojotokowe zapalenie skóry w okresie dojrzewania

Najczęściej choroby skóry głowy, twarzy i innychmiejsc na ciele, występują u osób, które wchodzą w okres dojrzewania. Dochodziwówczas do gwałtownego wzrostu aktywności gruczołów łojowych skóry, którezaczynają produkować nadmierne ilości tłuszczu (inaczej sebum, które stanowigłówny składnik płaszcza lipidowego). Na skutek zmian hormonalnych zachodzącychw ciele młodego organizmu następuje również zmiana składu sebum – maleje ilośćkwasów tłuszczowych i estrów, a rośnie zawartość trójglicerydów. Wywołuje topodrażnienie skóry, wskutek czego dochodzi do nadmiernego złuszczania sięnaskórka. Jeśli problem dotyczy włosów, następuje ich przerzedzanie. Zapalenieskóry głowy sprawia też, że włosy stają się splątane i zbite, często teżwypadają. Zapalenie skóry twarzy w okresie dojrzewania często nasilaobjawy trądziku młodzieńczego, może też wywołać komplikację w postaci trudnego dowyleczenia i pozostawiającego trwałe blizny, trądziku różowatego.

ŁZS – kogo to może dotyczyć?

Łojotokowe zapalenie skóry głowy i twarzy najczęściej dotyczy młodzieży w wieku dojrzewania. Specjaliści wyróżnili pewne grupy, które są bardziej narażone na ŁZS. Należą do nich przede wszystkim osoby, które mają obniżoną odporność, a więc znajdują się w podeszłym wieku, małe dzieci oraz chorzy przyjmujący leki immunosupresyjne. Poza tym do grupy ryzyka zalicza się pacjentów borykających się z cukrzycą, chorobą Parkinsona, zapaleniem trzustki oraz wątroby typu C, nowotworami przewodu pokarmowego i oddechowego, osoby cierpiące na choroby przewlekłe, neurologiczne, zaburzenia psychiczne (w tym depresja i padaczka), porażenie nerwu twarzowego, alkoholizm oraz infekcję wirusem HIV. Często obserwuje się również łojotokowe zapalenie skóry uniemowląt. Może ono wystąpić już w drugim tygodniu życia. Najczęściej objawia się w postaci ciemieniuchy, czyli miękkich, tłustych, żółto-szarychłusek i strupów na skórze głowy oraz we włosach. Nieraz rozszerza się na skórę całej twarzy, tułów i kończyny tworząc drobne, czerwone grudki, złuszczające się blaszki, a nawet rozległe, zlewne stany zapalne.

Jak leczyć łojotokowe zapalenie skóry?

Podstawą skutecznego leczenia jest właściwa diagnoza,ponieważ istnieje kilka innych chorób skórnych o podobnych objawach, z którymi łatwo pomylić ŁZS, jak np. łuszczyca, grzybica skóry, łupież różowaty oraz choroby skóry na podłożu alergicznym. W tym celu lekarze zlecają przeprowadzenie specjalistycznych badań i testów. Pacjenci powinni ograniczyć lub wręcz unikać kontaktu skóry z materiałami sztucznymi, zawierającymi barwniki i alergeny, aby jej dodatkowo nie podrażniać.

Łojotokowe zapalenie skóry – leczenie

Leczenie ŁZS odbywa się miejscowo i ogólnie. Uzależnione jest ono od przyczyny, która wywołała schorzenie, wieku pacjenta, lokalizacji zmian oraz nasilenia i stopnia zaawansowania choroby. Preparatami doustnymi, takimi, jak np. antybiotyki, retinoidy, pochodne imidazolowe oraz leki sterydowe, leczy się głównie osoby dorosłe, u których zmiany skórne są bardzo nasilone i nie reagują na dotychczasowe leczenie miejscowe. Terapia miejscowa w ŁZS polega na stosowaniu kremów, zawierających substancje przeciwgrzybicze i przeciwzapalne. Najczęściej na początku leczenia konieczne jest użycie specjalnego preparatu złuszczającego (np. oliwa salicylowa), który ułatwia dostęp substancji leczniczych do chorego naskórka. Bardzo ważna jest również higiena oraz właściwa pielęgnacja zmienionej skóry. Leczenie łojotokowego zapalenia skóry głowy jest bardzo trudne i długotrwałe (nawet do kilkunastu lat), z uwagi na przewlekły charakter i częste nawroty. Zdarza się, że uzyskana poprawa jest tylko przejściowa. Po ustąpieniu zmian chorobowych należy zapobiegawczo raz w tygodniu stosować odpowiedni szampon na łojotokowe zapalenie skóry przez okres kilku miesięcy.Powinien on zawierać substancje złuszczające i przeciwgrzybiczne, najczęściej siarkę, dziegieć, selen, cyklopiroksolaminę lub ketokonazol. W ciężkich przypadkach remisji zaleca się stosowanie 200 mg itrakonazolu przez 2 kolejne dni, w każdym miesiącu. Czasem pomocne jest naświetlanie zmian chorobowych specjalnymi lampami, które działają bakteriobójczo, przeciwgrzybiczo oraz zmniejszają produkcję sebum.

Łojotokowe zapalenie skóry twarzy – pielęgnacja

Do typowych błędów popełnianych w pielęgnacji chorej skóry twarzy należy zbyt intensywne usuwanie warstwy łojowej przez chorego oraz nadużywanie kosmetyków, które dodatkowo podrażniają wrażliwą skórę. Właściwa pielęgnacja twarzy w ŁZS polega na stosowaniu łagodnych, nawilżających i niepodrażniających dermokosmetyków, zawierających cynk, kwas hialuronowy, witaminy z grupy B oraz kwasy tłuszczowe omega. Pozwalają one delikatnie oczyścić złuszczony naskórek, zmniejszyć podrażnienie i wzmocnić naturalną barierę ochronną skóry. Wykazują również łagodne działanie przeciwzapalne, przeciwgrzybiczne oraz przeciwbakteryjne, dzięki czemu wspomagają terapię farmakologiczną i podtrzymują jej efekty. Kosmetyki te dostępne są w aptekach w postaci emulsji, kremów oraz czy maści. 

Łojotokowe zapalenie skóry – dieta

Odpowiednia dieta pozwala łagodzić objawy choroby i skutecznie wspiera terapię farmakologiczną. Podczas leczenia ŁZS należy unikać picia alkoholu, mocnej kawy i herbaty, ostrych przypraw, przetworów zawierający ocet oraz palenia tytoniu. Bardzo pomocna jest właściwa dieta, bogata w selen, cynk i witaminy z grupy B oraz uboga w cukry proste, białe pieczywo, słodycze i potrawy smażone. Ważne jest spożywanie dużych ilości warzyw, zawierających naturalne antyoksydanty, ponieważ zmniejszają one stan zapalny. Bardzo pomocne jest również picie naparu z bratka, pokrzywy i skrzypu polnego.

Łojotokowe zapalenie skóry jest przypadłością trudną do wyleczenia, mającą nawroty. Systematyczne stosowanie odpowiednich preparatów daje jednak szansę na sukces.