Zapalenie ucha – jak je rozpoznać i leczyć?

zapalenie-ucha-dotyka-nie-tylko-dzieci-ale-takze-doroslych - zdjęcie

Ból ucha to bardzo nieprzyjemna dolegliwość, z którą każdy miał do czynienia przynajmniej raz w życiu. Objaw ten zazwyczaj jest świadectwem toczącego się procesu zapalnego. Zapalenie ucha najczęściej przytrafia się w dzieciństwie i ma podłoże wirusowe. Jednak choroba ta zależnie od rodzaju i konkretnego umiejscowienia, może dotknąć osoby w każdym wieku i mieć różne przyczyny. 

Narząd słuchu składa się z trzech elementów:

  • ucha zewnętrznego – czyli małżowiny usznej i zewnętrznego przewodu słuchowego
  • ucha środkowego – w którego skład wchodzi jama bębenkowa wraz z kosteczkami słuchowymi; od ucha zewnętrznego oddziela je błona bębenkowa, a trąbka słuchowa (trąbka Eustachiusza) łączy je z nosogardłem – połączenie to najczęściej powoduje zapalenie ucha środkowego, zwłaszcza w przypadku małych dzieci, u których trąbki słuchowe nie są jeszcze ostatecznie wykształcone
  • ucha wewnętrznego – którego kluczowy fragment stanowi błędnik, składający się ze ślimaka, kanałów półkolistych i wewnętrznego przewodu słuchowego

Stan zapalny może dotyczyć każdego z wymienionych wyżej elementów.

Zapalenie ucha zewnętrznego

Choroba ta jest dość powszechna i występuje niezależnie od wieku. Stan zapalny dotyczy przede wszystkim zewnętrznego przewodu słuchowego, a jego przyczyną jest prawdopodobnie uszkodzenie gruczołów łojowych, które przestają produkować, mającą funkcję ochronną, woskowinę. Może do tego dojść w wyniku zbyt dużej wilgotności, uszkodzenia nabłonka lub zmiany pH w przewodzie słuchowym. Zapalenie ucha zewnętrznego może mieć rozmaite podłoże, także związane z naszym trybem życia. Schorzeniu sprzyja:

  • częsty kontakt z wodą (np. korzystanie z basenu, gdzie drobnoustroje łatwo się przemieszczają, a chlorowana woda dodatkowo zmiękcza naskórek)
  • nieprawidłowe czyszczenie uszu (np. przy pomocy zapałki zamiast patyczków higienicznych lub specjalnego sprayu do higieny uszu)
  • cukrzyca
  • alergia

Za stan zapalny mogą być odpowiedzialne drobnoustroje (z łatwością mogą się dostać do ucha np. podczas pływania w basenie) – najczęściej wirusy, ale też bakterie lub grzyby. Zapalenie ucha zewnętrznego objawia się:

  • bólem i obrzękiem skóry zewnętrznego przewodu słuchowego
  • łuszczącym się naskórkiem zalegającym w przewodzie słuchowym
  • wydzieliną o nieprzyjemnym zapachu
  • bólem w stawie skroniowo-żuchwowym (występującym np. podczas jedzenia)
  • powiększonymi i bolesnymi węzłami chłonnymi
  • swędzeniem przewodu słuchowego
  • osłabieniem, ogólnym złym samopoczuciem, czasem gorączką
  • niekiedy niedosłuchem

Nieleczony stan zapalny może rozszerzyć się na ucho środkowe, a także objąć sąsiadujące tkanki i narządy, np. ślinianki przyuszne, wyrostek sutkowy czy kość skroniową. W skrajnych przypadkach może prowadzić nawet do utraty słuchu. Do rozpoznania choroby konieczne jest badanie laryngologiczne. W niektórych przypadkach lekarz zaleca dodatkowo pobranie wymazu do testów mikrobiologicznych, USG ślinianki przyusznej lub RTG kości skroniowej. Leczenie polega na podawaniu antybiotyków, najczęściej w formie kropli, a w poważniejszych przypadkach – w postaci preparatów doustnych. Dodatkowo laryngolog powinien systematycznie oczyszczać przewód słuchowy pacjenta. W trakcie leczenia należy powstrzymać się od samodzielnego usuwania woskowiny, ponieważ może ono zaostrzyć stan zapalny.

Zapalenie ucha środkowego

Zapalenie ucha środkowego dotyczy przede wszystkim niemowląt i małych dzieci - blisko 90% maluchów chorowało przynajmniej raz w życiu, a większość z nich wielokrotnie. Tak wysoka zachorowalność związana jest ze specyficzną anatomią trąbki słuchowej dziecka (jest krótsza, szersza i umiejscowiona bardziej poziomo, co sprawia, że każda infekcja górnych dróg oddechowych z łatwością przechodzi z jamy nosowo-gardłowej do ucha). Stanom zapalnym ucha środkowego u dzieci dodatkowo sprzyjają alergie, polipy, przerost migdałka, zaburzenia odporności, refluks żołądkowo-przełykowy, a także bierne wdychanie dymu tytoniowego. W zależności od przebiegu choroby wyróżniamy 3 postaci zapalenia ucha środkowego:

  • ostre – obejmuje jamę bębenkową, ale ciągłość błony bębenkowej zostaje zachowana; stan zapalny występuje równolegle z infekcją górnych dróg oddechowych, a jego źródłem mogą być wirusy (np. grypy, adenowirusy) lub bakterie (np. pneumokoki). Objawia się silnym, tętniącym bólem ucha, szumami usznymi, a także gorączką, brakiem apetytu, złym samopoczuciem, bólem głowy i wymiotami. Może nastąpić pewne upośledzenie słuchu. Leczenie, oprócz antybiotyków, obejmuje leki podawanie leków przeciwgorączkowych i przeciwbólowych (np. Paracetamol, Ibuprofen, Pyralgina), a także zmniejszających obrzęk. Antybiotyk należy stosować przez 10 dni, a w przypadku zaburzeń odporności i u dzieci poniżej 2. roku życia nawet dłużej
  • wysiękowe – wywołane przez bakterie lub wirusy; objawia się zaleganiem jałowego płynu w błonie bębenkowej oraz pogorszeniem słuchu; błona bębenkowa jest zachowana; nieleczone skutkuje nieodwracalnymi zmianami i trwałym uszkodzeniem słuchu. Terapia często polega na nacięciu błony bębenkowej i założeniu drenów odprowadzających wydzielinę
  • przewlekłe – stan zapalny jest przewlekły, następuje ubytek błony bębenkowej; typowym objawem jest ropny lub surowiczy wyciek z ucha oraz pogorszenie słuchu; infekcję wywołują bakterie. W tym wypadku konieczne jest leczenie operacyjne

Badanie laryngologiczne (przede wszystkim ocena stanu błony bębenkowej, ewentualnie badanie słuchu, wydzieliny z ucha lub tomografia) pozwoli rozpoznać konkretną postać choroby i dobrać odpowiednie leczenie. Jeśli źródłem choroby jest przerost migdałka, należy go usunąć. Podobnie w przypadku polipów. Ryzyko zachorowania zmniejszy też szybka reakcja na infekcje górnych dróg oddechowych, a także rozpoznanie i leczenie wszelkich alergii. Nieleczone zapalenie ucha środkowego przenosi się na ucho wewnętrzne i grozi poważnymi powikłaniami – perforacją błony bębenkowej, porażeniem nerwu twarzowego, zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych oraz trwałą utrata słuchu.

Zapalenie ucha wewnętrznego (błędnika)

Zapalenie błędnika najczęściej jest efektem nieleczonego stanu zapalnego w uchu środkowym, czyli powikłaniem po przewlekłym zapaleniu. W rzadkich przypadkach jest spowodowane przez uraz lub choroby autoimmunologiczne. Zapalenie ucha wewnętrznego może mieć postać ostrą lub przewlekłą. Charakterystyczne objawy to:

  • zaburzenia równowagi
  • zawroty głowy
  • nudności, wymioty
  • oczopląs
  • szumy w uszach
  • niedosłuch lub głuchota
  • zmęczenie i złe samopoczucie

Zignorowanie tych symptomów lub odkładanie wizyty u lekarza jest bardzo niebezpieczne i może skutkować powikłaniami takimi jak zapalenie opon mózgowych, utrata słuchu czy nieodwracalne uszkodzenie narządu równowagi. Zapalenie ucha wewnętrznego można rozpoznać, wykonując badanie neurologiczne i laryngologiczne, a także rezonans magnetyczny. Leczenie przebiega w warunkach szpitalnych, polega na dożylnym podawaniu antybiotyków oraz zabiegach operacyjnych - drenażu ucha środkowego, a w poważniejszych przypadkach usunięciu błędnika.

Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.

Przeziębienie i grypa

Grypa typu A – objawy, przebieg, leczenie i możliwe powikłania
Grypa należy do najczęściej występujących chorób wirusowych układu oddechowego. Szczególne wyzwanie epidemiologiczne stanowi przy tym grypa typu A, wywołująca infekcje u ludzi oraz innych gatunków ssaków i ptaków....

Choroby zakaźne i pasożytnicze

Wirus RSV - objawy, przyczyny, leczenie. Lawinowo rośnie liczba zakażeń, jak się chronić?
Zachorowania na wirus RSV dostrzegalne są w okresie jesienno-zimowym, choć szczególny wzrost przypada zazwyczaj na styczeń i luty. Wirus RSV stanowi główną przyczynę zachorowania na choroby dróg oddechowych u dzieci....

Serce i układ krążenia

Niskie ciśnienie: czy wymaga leczenia? – przyczyny, objawy, leczenie
Niskie ciśnienie tętnicze (hipotonia, niedociśnienie, hipotensja) może wystąpić u każdej osoby, nawet małych dzieci i sportowców. Chociaż nie jest tak częste i tak niebezpieczne, jak nadciśnienie tętnicze i przeważnie nie utrudnia...

Odporność, wzmocnienie organizmu

Jakie witaminy i suplementy zażywać po 65. roku życia? Ranking najlepszych produktów dla seniora na 2025 rok
Z wiekiem organizm zmienia swoje potrzeby żywieniowe i może mieć trudności z przyswajaniem niektórych składników odżywczych. Właściwie dobrana suplementacja może znacząco wpłynąć na jakość życia seniorów, wspierając ich zdrowie i d...

Serce i układ krążenia

Dieta na obniżenie cholesterolu - 10 produktów, które pomagają zbić cholesterol
Obecność zbyt wysokiego poziomu cholesterolu LDL we krwi jest zjawiskiem cywilizacyjnym. Z hipercholesterolemią zmaga się coraz większa część społeczeństwa, a do rozwoju problemu przyczyniają się czynniki zewnętrzne, jak nisko odżywcza dieta oraz mało...

Układ oddechowy

Wirus RSV u dzieci – objawy, badania, leczenie. Jak skutecznie ochronić dziecko przed zachorowaniem?
W okresie zwiększonego zachorowania dzieci są narażone na różnego typu choroby. Czasami zwykłe przeziębienie może się okazać czymś więcej np. wirusem RSV. Wirus RSV u dzieci w niektórych przypadkach prowadzi do niebezpiecznych powikłań.&n...

Układ pokarmowy

Bulgotanie w brzuchu i przelewanie w jelitach – objawy, przyczyny, leczenie
Bulgotanie, przelewanie się, dziwne, głośne burczenie i przewracanie w brzuchu to nie tylko kłopotliwe i krępujące, ale również niepokojące objawy. Mogą wystąpić zarówno w dzień, jak i w nocy. Zazwyczaj stanowią całkowicie niegroźny ...

Układ rozrodczy i moczowy

Ulubione pozycje seksualne kobiet - 10 pozycji seksualnych, które dają niezapomniane doznania
Seks odgrywa bardzo ważną rolę w życiu zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Umacnia związek, pozwala lepiej poznać swoje ciało i zaspokoić skrywane pragnienia....

Informacje dla pacjenta

Monocyty – o czym świadczą podwyższone monocyty?
Monocyty to komórki, które wchodzą w skład białych krwinek (leukocytów). Krążą one we krwi i w razie potrzeby wydostają się z naczyń krwionośnych do tkanek otaczających dane naczynie. W trakcie tego procesu przeistaczają się w makrofa...

Choroby skóry

Blizny po trądziku – jak się ich pozbyć? Skuteczne zabiegi i polecane produkty
Blizny potrądzikowe to problem, z którym boryka się wiele osób, niezależnie od wieku. Choć trądzik sam w sobie może być uciążliwy, to często jego skutki w postaci blizn są jeszc...

Choroby i dolegliwości

Nietrzymanie moczu w nocy – jak odzyskać spokojny sen?
Nietrzymanie moczu to dolegliwość, która może dotknąć każdego, niezależnie od wieku i płci. Statystycznie, zmagają się z nią częściej kobiety, przede wszystkim ze względu na anatomię u...

Odporność, wzmocnienie organizmu

Jakie witaminy i suplementy zażywać po 65. roku życia? Ranking najlepszych produktów dla seniora na 2025 rok
Z wiekiem organizm zmienia swoje potrzeby żywieniowe i może mieć trudności z przyswajaniem niektórych składników odżywczych. Właściwie dobrana suplementacja może znacząco wpłynąć na jakość życia seniorów, wspierając ich zdrowie i d...

Układ nerwowy

Jak zwiększyć poziom testosteronu? Naturalne metody i najlepsze boostery testosteronu
Testosteron to kluczowy hormon występujący zarówno u mężczyzn, jak i kobiet, który wpływa nie tylko na libido i samopoczucie, ale ma znacznie szersze spektrum działania na organizm. Utrzymanie jego prawidłowego poziomu jest możliwe dzięki...

Układ rozrodczy i moczowy

Dieta przy dnie moczanowej – co jeść, a czego unikać, aby złagodzić objawy choroby?
Dna moczanowa, znana również jako artretyzm lub podagra, to przewlekła choroba zapalna dotykająca około 1% populacji. Charakteryzuje się stanami zapalnymi stawów i nerek, spowodowanymi nadmiernym gromadzeniem się kwasu moczowego w organiz...

Pierwsza pomoc

Zawał serca – objawy, przyczyny i rozpoznanie na wczesnym etapie
Współczesny styl życia - ciągły pośpiech, stres i niezdrowe nawyki - może mieć poważny wpływ na zdrowie, szczególnie na nasze serce. Zawał mięśnia sercowego pozostaje jedną z głównych przyczyn zgonów w Polsce i na świecie....

Oczy, wady wzroku

Jak łagodzić objawy infekcyjnego zapalenia spojówek? Domowe sposoby na piekące i czerwone oczy
Infekcyjne zapalenie spojówek to częsty problem zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym. Wdrożenie odpowiedniego postępowania już przy pierwszych objawach choroby pozwoli na złagodzenie nieprzyjemnych dolegliwo...

Kosmetyki i uroda

Niacynamid – czy Twoja skóra go pokocha? Działanie i polecane kosmetyki
Niacynamid, znany również jako witamina B3, zdobywa coraz większą popularność w świecie pielęgnacji skóry. Ten wszechstronny składnik jest ceniony za swoje działanie na r&oa...

Dieta i odchudzanie

Dieta w SIBO i IMO – jak radzić sobie z zespołem rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego?
SIBO oraz IMO to coraz częściej diagnozowane schorzenia, które mogą powodować szereg uciążliwych i nie zawsze specyficznych objawów. W poniższym artykule przedstawiamy najczęstsze symptomy, przyczyny oraz czynniki ryzyka rozwoju SIBO i IM...

Dlaczego my?
why-us-img

Odbiór osobisty w aptece

why-us-img

Profesjonalna obsługa

why-us-img

Szybka wysyłka

why-us-img

Legalnie działająca apteka

why-us-img

Płatność online lub za pobraniem