Statystyki pokazują, że choroby układu krążenia stanowią ogromne zagrożenie dla zdrowia człowieka. Ponad 50% zgonów wśród Polaków powyżej 65 roku życia jest spowodowanych hipertrójglicerydemią. Profilaktyka polega na ograniczeniu ilości spożywanego tłuszczu i węglowodanów oraz przyjmowaniu odpowiednich produktów, zawierających kwasy tłuszczowe, korzystne dla zdrowia.
Trójglicerydy – skąd i czym są?
Trójglicerydy, zwane inaczej: triglicerydami, TAG, TG, czy triacyloglicerolami, należą do tłuszczów prostych. Ich cząsteczki zbudowane są z glicerolu i przyłączonych do niego trzech kwasów tłuszczowych. Wytwarzane są w wątrobie, która produkuje je z kwasów tłuszczowych i węglowodanów. Mogą być też dostarczane do organizmu wraz z pożywieniem, zawierającym tłuszcze roślinne i zwierzęce. Ich obecność w organizmie jest niezbędna do jego prawidłowego funkcjonowania, jednak nadmiar może odbijać się niekorzystnie dla zdrowia. Triglicerydy, obok węglowodanów, stanowią jedno z głównych źródeł energii. Są też zapasowym materiałem energetycznym w postaci tkanki tłuszczowej.
Jakie są normy trójglicerydów?
Polskie Towarzystwo Kardiologiczne opracowało standardy dotyczące stężenia trójglicerydów. Norma we krwi u zdrowego człowieka wynosi około 150 mg/dl (1,7 mmol/l). Jeśli poziom jest wyższy, prawdopodobnie również podniesiony jest całkowity poziom cholesterolu. Z tego powodu lipidogram zawiera dane o stężeniach wszystkich lipidów we krwi, również frakcji HDL oraz LDL, ponieważ tylko całościowy obraz pozwala ustalić kondycję zdrowotną danego pacjenta i ewentualny sposób leczenia. Całkowite stężenie cholesterolu nie powinno przekraczać 200 mg/dl, w tym frakcji LDL – 100 mg/dl. Natomiast stężenie frakcji HDL, czyli dobrego cholesterolu, powinno być nie mniejsze niż 40 mg/dl. U różnych pacjentów, w zależności od wieku, obciążenia genetycznego, trybu życia i ogólnego stanu zdrowia wartości poszczególnych składników lipidogramu mogą odbiegać od normy, nie stanowiąc zagrożenia dla zdrowia. Istotne jest, aby została zachowana odpowiednia proporcja między LDL, a HDL. U pacjentów z wysokim poziomem triglicerydów występuje często tzw. mleczne osocze, wynikające z wysokiej zawartości tłuszczu we krwi.
Podwyższone triglicerydy – jak sobie radzić?
Podwyższenie stężenia trójglicerydów we krwi może przez dłuższy okres pozostać niezauważone. Jednak po pewnym czasie daje o sobie znać. Wywołuje zmęczenie i niewydolność serca, które są spowodowane zmianami miażdżycowymi. Często, oprócz negatywnego wpływu na układ krwionośny, obserwuje się upośledzenie funkcjonowania układu pokarmowego. Dochodzi do zapalenia trzustki. Towarzyszą jej silne bóle brzucha, wzdęcia, nudności oraz wymioty. Z uwagi na te komplikacje warto przynajmniej raz na pięć lat wykonać lipidogram i skontrolować poziom trójglicerydów. Podwyższone wyniki mogą wskazywać na hipertrójglicerydemię. Wysoki poziom TAG we krwi (znacznie powyżej 1,7 mmol/l, czyli 150 mg/dl), może być spowodowany spożywaniem zbyt obfitych, zbyt tłustych lub zbyt wysokokalorycznych posiłków. Może też wynikać z „objadania się” słodyczami. Podniesieniu poziomu triglicerydów sprzyja także picie alkoholu, cukrzyca typu 2, niedoczynność tarczycy, przewlekłe choroby nerek, otyłość i nadwaga oraz leki moczopędne i na nadciśnienie tętnicze. W obniżeniu poziomu TAG bardzo pomocne są różne leki dostępne w aptekach bez recepty, jak na przykład Omega Cardin – cholesterol, serce, krążenie, które wzmacniają serce i układ krwionośny oraz kontrolują poziom triglicerydów, czy Cynarex, stosowany pomocniczo w hipercholesterolemii, jako środek obniżający poziom cholesterolu i trójglicerydów w surowicy krwi (stosowany w profilaktyce miażdżycy). Na w działach: Serce i układ krążenia oraz Leki OTC i suplementy można znaleźć jeszcze wiele innych specyfików wspomagających pracę układu krwionośnego oraz obniżających poziom cholesterolu i triglicerydów we krwi.
Jak badać triglicerydy?
Badanie poziomu cholesterolu i triglicerydów można wykonać w każdym wieku, nawet u małych dzieci. Przeprowadza się je w szczególności u osób borykających się z nadwagą lub takich, w których bliskiej rodzinie występują choroby układu krążenia. Zaleca się, aby je wykonywać po 30. roku życia, raz na 5 lat. Triglicerydy w surowicy bada się za pomocą tzw. lipidogramu. Wykonuje się go na podstawie analizy próbki krwi, polegającej na wyznaczaniu stężenia poszczególnych frakcji związków tłuszczowych. Badanie musi zostać przeprowadzone na czczo, co najmniej po upływie dwunastu godzin od ostatniego posiłku. Lipidogram pozwala określić dokładne stężenie lipidów, czyli trójglicerydów (TG), cholesterolu całkowitego (TC, Total-Ch), frakcji LDL-cholesterol (LDL-C, „zły cholesterol”) oraz frakcji HDL-cholesterol (HDL-C, „dobry cholesterol”). Znając normy tych parametrów, można szybko ustalić, czy istnieje zagrożenie ze strony układu krążenia.
Specjalna dieta przy podwyższonych triglicerydach
Dieta stosowana przy podwyższonych triglicerydach powinna być bogata w błonnik oraz wielonienasycone kwasy omega 3, EPA oraz DHA. Można je znaleźć przede wszystkim w tłustych rybach morskich, takich, jak np. łosoś, śledź i makrela, które należy spożywać przynajmniej dwa razy w tygodniu, w owocach morza, oleju rzepakowym, lnianym oraz oliwie z oliwek, orzechach i nasionach (np. pestki dyni i siemię lniane). Należy unikać potraw tłustych i smażonych, przede wszystkim fast foodów. Zaleca się spożywanie chudego mięsa, jogurtów, odtłuszczonych produktów mlecznych, pieczywa pełnoziarnistego, warzyw (powinny stanowić połowę każdego posiłku) i płatków owsianych. Do warzyw, które powinno się przyjmować trzy razy dziennie, najlepiej na surowo, należą: cukinia, pomidory, ogórki oraz papryka. Z uwagi na fakt, że nadmierne spożycie cukrów podnosi poziom trójglicerydów, powinno się unikać słodzenia napojów oraz spożywania słodyczy, soków i miodu. Owoce są dopuszczalne w diecie, jednak w umiarkowanej ilości (zamiast winogron, lepiej spożyć grejpfruta). Aby zmniejszyć poziom TAG we krwi, należy ograniczyć również spożycie alkoholu, który oddziałuje negatywnie na przemiany tłuszczów zachodzące w wątrobie.
Dobrze zbilansowana dieta, utrzymanie prawidłowej wagi ciała oraz aktywność fizyczna nie tylko poprawiają sylwetkę i sprawność organizmu, ale również wpływają pozytywnie na zmniejszenie stężenia trójglicerydów we krwi i pozwalają uniknąć chorób układu krążenia.
