Nużeniec ludzki to pasożyt, wywołujący chorobę nazywaną nużycą. Występuje on powszechnie, a jego nosicielami są najczęściej osoby dorosłe. Nużyca nierzadko jest niewłaściwie diagnozowana i mylona z innymi schorzeniami – jakie więc są objawy tej choroby, jak dochodzi do zakażenia i w jaki sposób można ją wyleczyć?

Czym jest nużeniec? Rodzaje nużeńców

Nużeniec to pasożyt, który bytuje na skórze człowieka. U ludzi występują dwa rodzaje nużeńców: Demodex folliculorum i Demodex brevis. Oba to mikroskopijne stawonogi, które różnią się jedynie długością – ich rozmiar wynosi odpowiednio około 0,3 i 0,2 mm. Nużeńce najchętniej bytują w gruczołach łojowych, zwłaszcza w okolicy twarzy i przewodów słuchowych, oraz mieszkach włosowych brwi, rzęs i skóry głowy. Nużeniec żywi się wydzieliną gruczołów łojowych, komórkami nabłonka oraz łojem. Nie są bardzo inwazyjne, a ich obecność zazwyczaj powoduje jedynie bardzo delikatny świąd i lekkie łaskotanie.

Nużeniec – jak można się zarazić?

Na spotkanie z nużeńcem jesteśmy narażeni niemal wszędzie – występuje on bowiem w każdej szerokości geograficznej, a jego jaja mogą być łatwo roznoszone z kurzem czy prądem powietrza. Do zarażenia nużeńcem może więc dojść nie tylko przez bezpośredni kontakt z osobą zakażoną, ale nawet podczas przebywania z nią w tym samym pomieszczeniu. Nużeńcem można się też zarazić, używając kosmetyków nosiciela czy nosząc te same ubrania.

Co jednak bardzo ważne, nużeniec wywołuje chorobę tylko u niektórych osób – ryzyko wystąpienia nużycy wzrasta bowiem wraz z wiekiem. Bardzo rzadko rozwija się ona u dzieci, najczęściej zaś jest diagnozowana u osób powyżej 70. roku życia. Na nużycę bardziej narażone są również osoby z obniżoną odpornością, zaburzeniami gospodarki hormonalnej lub lipidowej, żyjące w przewlekłym stresie, a także mające skórę mieszaną, trądzikową lub łojotokową.

Nużeniec – objawy zakażenia pasożytem

Nużyca, inaczej demodekoza, bardzo często przebiega bezobjawowo – sprawnie funkcjonujący układ immunologiczny skutecznie eliminuje pasożyta, nie pozwalając na jego inwazję. Symptomy zazwyczaj pojawiają się u osób starszych lub obciążonych innymi chorobami, które mogą upośledzać system odpornościowy. Zakażenie jest manifestowane przez mechaniczne blokowanie ujść gruczołów przez pasożyta oraz miejscową reakcję zapalną, jednak bywa mylone z innymi schorzeniami.

Wśród najczęściej występujących objawów nużycy wymienia się:

• wypryski i wykwity grudkowe i krostkowe,
• przesuszenie i łuszczenie skóry,
• zaczerwienienie,
• świąd,
• stan zapalny gruczołów w brzegach powiek,
• zapalenie mieszków włosowych rzęs.

Nużyca – jak wykryć pasożyta?

W celu zdiagnozowania zakażenia nużeńcem pobiera się próbki z miejsc bytowania pasożyta i poddaje je ocenie mikroskopowej. Do przeprowadzania badania używa się zeskrobin naskórka, wydzieliny gruczołów łojowych, preparatów biopsyjnych naskórka oraz odcisków skórnych. W przypadku nużycy rzęs badaniu oraz ocenie poddaje się rzęsy z górnej i dolnej powieki, które należy wyrwać z cebulkami.

Nużeniec – leczenie i profilaktyka

Leczenie nużycy należy rozpocząć jak najszybciej – w przeciwnym razie pasożyt może skolonizować inne partie ciała, co utrudni i wydłuży terapię. Leczenie zakażenia nużeńcem polega przede wszystkim na miejscowym zwalczaniu problemów skórnych, najczęściej za pomocą kremów i maści łagodzących powstałe stany zapalne. Terapia może obejmować także używanie preparatów z metronidazolem i kremem siarkowym – pasożyt jest wrażliwy na te substancje. Niekiedy zaleca się, by do mycia używać mydła siarkowego, ale należy robić to ostrożnie – skóra dotknięta demodekozą wykazuje tendencje do przesuszenia i łuszczenia się.

Jeśli nużeniec zaatakował okolice oczu, niezbędne jest też stosowanie kropli do oczu. Wspomagająco w terapii można także używać chusteczek do pielęgnacji powiek oraz ich brzegów powiek. Skutecznie łagodzą one podrażnienia, nawilżają podrażnioną skórę, chronią ją przed szkodliwym działaniem promieni UV i działają antyseptycznie. Po chusteczki do pielęgnacji powiek można również sięgać na co dzień w ramach codziennej higieny i profilaktyki zakażenia nużeńcem.

Zarówno w procesie leczenia, jak i w ramach profilaktyki, bardzo istotne jest także wzmacnianie odporności organizmu, np. poprzez przyjmowanie odpowiednich leków i suplementów, oraz dbanie o higienę osobistą. Jest to bardzo ważne zwłaszcza w przypadku osób, które przeszły już nużycę i chcą uniknąć kolejnego zachorowania. Należy pamiętać przede wszystkim o używaniu osobnych ręczników, ubrań czy kosmetyków.

Warto zadbać także o higienę otoczenia – konieczne jest regularne wietrzenie kołder i poduszek oraz zmienianie poszewek. Utrzymać je w czystości pozwoli natomiast dobrej jakości chemia gospodarcza, w tym proszki i płyny do prania. Dobre efekty daje też namaczanie tkanin przed praniem w płynie neutralizującym alergeny kurzu domowego, który pomaga zarówno zapobiegać, jak i zwalczać objawy nużycy i innych chorób pasożytniczych skóry.

Nużyca, zwana również demodekozą, jest chorobą wywoływaną przez nużeńca – powszechnie występującego pasożyta. Nużyca bywa mylona z innymi schorzeniami, dlatego niezwykle istotne jest jej prawidłowe zdiagnozowanie, a następnie wdrożenie odpowiedniego leczenia.