Czym jest czyrak? – Choroba skóry
Jeśli na skórze pojawia się bolesny, mały ropny guzek, najprawdopodobniej jest to czyrak. Jak wygląda dokładnie? Jego cechą rozpoznawczą jest rosnący w środku włos. Czyrak jest małym ropniem, który rozwija się na skórze owłosionej. Specjaliści nazywają go ropnym zapaleniem mieszków włosowych.
Najczęściej występuje pod postacią krosty, ale nieraz może osiągnąć większe rozmiary, dochodzące nawet do 3 cm. Skóra wokół czyraka jest zaczerwieniona i opuchnięta. Na czubku krosty widoczna jest zbierająca się ropa. Przebieg choroby zazwyczaj jest łagodny, a po wypłynięciu ropy rana goi się sama (oczywiście najlepiej ją zdezynfekować). Rzadko dochodzi do poważniejszych komplikacji zdrowotnych. Furunkuł zaliczany jest do dosyć powszechnych przypadłości i może pojawić się u osób w każdym wieku.
Jak powstaje czyrak? – Przyczyny
Czyrak rozwija się w następstwie zapalenia mieszka włosowego lub gruczołu łojowego. Najczęściej jest ono spowodowane zakażeniem bakteriami gronkowca złocistego Staphyloccocus aureus. Na początku pojawia się małe zaczerwienienie i obrzęk wokół mieszka włosowego. Następnie tworzy się krostka, która stopniowo wypełnia się ropą. Ropień jest oddzielony od otaczającej go powierzchni, czopem martwiczo zmienionej skóry. Po wydzieleniu czopu następuje opróżnienie ropnia i wyleczenie.
Bakterie gronkowca obecne są praktycznie wszędzie, a wiele osób jest ich nosicielami, chociaż nie występują u nich żadne dolegliwości, ani objawy chorobowe. Dopiero w momencie spadku odporności bakterie stają się zagrożeniem, zaczynają się uaktywniać i masowo rozwijać. W tym przypadku wnikają do mieszków włosowych lub gruczołów łojowych skóry i namnażają się, tworząc czyrak. Spadek odporności może nastąpić na skutek wychłodzenia organizmu, przemęczenia, stresu, infekcji, niedożywienia itd.
Jeśli czyraki nawracają się lub przechodzą w postać przewlekłą (czyraczność), ich przyczyną może być choroba ogólnoustrojowa (np. cukrzyca, otyłość, choroby nerek, wątroby, nowotwory, alkoholizm, HIV). Czyraki mogą też towarzyszyć chorobom skóry, połączonym ze świądem, jak: świerzb, egzema, atopowe zapalenie skóry itp. Szczególnie sprzyja im brak odpowiedniej higieny osobistej i pielęgnacji ciała. Zwiększona podatność na powstawanie czyraków występuje u osób przyjmujących leki immunosupresyjne i antybiotyki.
Jakie są objawy czyraka?
Czyraki najczęściej pojawiają się na twarzy, szyi, klatce piersiowej, karku, głowie, w przewodzie słuchowym zewnętrznym, plecach i pośladkach. Częściej występują na tych obszarach, rzadziej na kończynach i pod pachami. Objawy czyraka rozwijają się stopniowo, a pierwsze zmiany to zaczerwienienie skóry, obrzęk i napięte stwardnienie. Z czasem powstaje krosta, która staje się bardzo nabrzmiała, a na jej czerwonej, obrzękłej podstawie pojawia się ropny czop.
Objawy towarzyszące to: złe samopoczucie, podwyższona temperatura ciała oraz bolesność węzłów chłonnych, szczególnie tych najbliżej miejsca powstania czyraka. Bolesność zmienia się w zależności od umiejscowienia, a szczególnie silna pojawia się przy czyraku w nosie lub w uchu. Kiedy czyrak „dojrzeje”, pęka i oczyszcza się z ropy, dając ulgę, a rana goi się samoistnie. Cały proces trwa zazwyczaj od kilku do kilkunastu dni.
Objawy czyraka:
- Zaczerwienienie i obrzęk skóry – początkowe oznaki stanu zapalnego.
- Napięte stwardnienie – stopniowo przekształca się w krostę.
- Pojawienie się ropnego czopa – na czerwonej, obrzękłej podstawie.
- Złe samopoczucie i gorączka – towarzyszące objawy.
- Bolesność węzłów chłonnych – w pobliżu miejsca infekcji.
- Ból przy rozwoju w nosie lub uchu – szczególnie intensywny ból.
- Pęknięcie czyraka – oczyszczenie z ropy i ulga dla pacjenta.
- Możliwość wystąpienia kolejnych krost – może prowadzić do postaci przewlekłej.
Jakie są metody leczenia czyraka?
Zmiany skórne wywołane czyrakiem zazwyczaj przebiegają w sposób łagodny i nie wymagają specjalnych zabiegów medycznych. Wrzód ropny przebija się sam i po wypłynięciu jego zawartości wystarczy zdezynfekować ranę, która szybko ziarninuje i goi się, nie pozostawiając blizn. Zdarzają się jednak przypadki, w których dochodzi do wtórnego zakażenia rany. Szczególnej uwagi i ostrożności wymagają wrzody na twarzy, ponieważ jeśli pozostaną po nich blizny, pozostaną widocznie do końca życia.
Jeśli czyrak utrzymuje się długo, jest duży i nie chce sam pęknąć, należy udać się do lekarza, który najczęściej wykona nacięcie i przeprowadzi drenaż ropnia. Przepisze również maść na czyraki zawierającą antybiotyki przeznaczone do miejscowego stosowania. Inaczej przedstawia się sytuacja, gdy występuje gromadny czyrak. Leczenie w takich wypadkach musi być ogólne – przyjmuje się antybiotyki doustnie lub dożylnie w szpitalu, ponieważ przewlekły stan zapalny może doprowadzić do sepsy oraz innych groźnych powikłań (np. zapalenia wsierdzia lub szpiku kostnego).
Zobacz także:
Jak usunąć rdzeń czyraka?
Jak usunąć rdzeń czyraka? Usunięcie rdzenia czyraka powinno być przeprowadzone ostrożnie, najlepiej przez lekarza, aby uniknąć komplikacji i pogorszenia stanu zdrowia. W pierwszej kolejności, ważne jest, aby nie próbować usuwać go samodzielnie w domu, gdyż może to prowadzić do zakażeń lub rozprzestrzenienia infekcji. Zwykle, gdy czyrak dojrzewa i pęka, rdzeń zostaje wypchnięty na zewnątrz, a rana goi się samoistnie. W niektórych przypadkach, jeśli proces oczyszczania nie zachodzi prawidłowo, lekarz może zdecydować o jego chirurgicznym usunięciu w warunkach sterylnych. Po zabiegu, rana powinna być odpowiednio pielęgnowana, aby zapobiec ponownemu zakażeniu.
Czyrak pod pachą, na pośladku, w miejscu intymnym, na plecach – gdzie najczęściej go znajdziemy?
Czyrak to bolesne zapalenie mieszka włosowego, które najczęściej występuje w miejscach, gdzie skóra jest narażona na tarcie, wilgoć lub zanieczyszczenia. Choć może pojawić się w różnych częściach ciała, niektóre obszary są bardziej podatne na jego rozwój. Oto miejsca, w których najczęściej możemy spotkać czyraki:
- Pod pachą – ze względu na wilgotne środowisko i pocenie się, okolica ta jest szczególnie narażona na powstawanie czyraków.
- Na pośladkach – z powodu siedzącego trybu życia i pocenia się, pośladki są jednym z najczęstszych miejsc występowania czyraków.
- W miejscu intymnym – okolice krocza są wrażliwe na tarcie, wilgoć i bakterie, co sprzyja powstawaniu infekcji, w tym czyraków.
- Na plecach – zwłaszcza u osób z tłustą skórą, plecy mogą być miejscem, gdzie rozwijają się czyraki, zwłaszcza w okolicach kręgosłupa.
Wszystkie te miejsca mają wspólną cechę – są narażone na pocenie się i tarcie, co sprzyja namnażaniu bakterii, które mogą prowadzić do powstania czyraka.
Domowe sposoby na czyraka
Ponieważ nieleczone czyraki pękają samoistnie i automatycznie pozbywają się wydzieliny, lekarze nie zalecają samodzielnego leczenia i prób wyciskania, ani tym bardziej przecinania furunkułów. Należy dbać o higienę. Można samodzielnie wykonywać okłady z rumianku lub z roztworu preparatu odkażającego np. z rywanolu, czy stosować środki zmniejszające stan zapalny, np. altacet. Można też używać maści ichtiolowej, która działa bakteriostatycznie i przeciwzapalnie. Po wypłynięciu ropy zaleca się odkażanie rany spirytusem salicylowym. Nie należy samodzielnie leczyć czyraków, ponieważ można łatwo rozsiać je na sąsiadującą skórę. Jeśli występuje czyrak na pośladku, plecach lub w innych trudno dostępnych miejscach, najlepiej pokazać je lekarzowi i stosować się do jego zaleceń. Czyraków nie należy dotykać ani ich zakrywać, zaklejać plastrem czy bandażować. Powinny mieć stały dostęp do świeżego powietrza.
Jak zapobiegać czyrakowi? – Profilaktyka
Ponieważ czyrakiem można się zarazić, należy unikać bezpośredniego kontaktu fizycznego z osobą zakażoną. W profilaktyce wszystkich chorób, nie tylko czyraków, bardzo ważne jest stosowanie się do zasad higieny. Należy dbać o swoje zdrowie i odporność organizmu. Aby nie dopuścić do nawrotów choroby, warto stosować dobrze zbilansowaną dietę, bogatą w witaminy i minerały, a ponadto unikać stresu i przemęczenia. W zwiększeniu odporności organizmu dużą rolę odgrywa aktywność fizyczna oraz zdrowy, długi sen.
Zobacz także:
Źródła:
- Błaszczyk-Kostanecka M., Wolska H., Dermatologia w praktyce, PZWL Wyd. Lekarskie, 2021.
- Gołąbek K., Lasek J., Marks W., Zakażenia skóry i tkanek miękkich - złożony i aktualny problem diagnostyczny i terapeutyczny lekarza każdej specjalności medycznej, Via Medica, 2012.
Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.
