Gronkowiec może zaatakować zarówno ludzi, jak i zwierzęta. Można się nim łatwo zarazić na wiele sposobów – drogą kropelkową, przez płyny ustrojowe, a nawet przedmioty codziennego użytku. Nieraz wystarczy zwykłe przemęczenie, stres lub osłabienie, aby wniknął do naszego organizmu.
Może zaatakować różne organy, dlatego wywołuje odmienne dolegliwości i objawy. Często powoduje dolegliwości groźne dla życia, dlatego też należy zachować szczególną ostrożność – tym bardziej że gronkowiec jest odporny na wiele antybiotyków i jak dotąd nie wynaleziono skutecznej szczepionki chroniącej przed zakażeniem. Ostatnio w prasie opublikowano informację, że nizyna (konserwant żywności o symbolu E234) niszczy szczepy bakterii gronkowca złocistego oporne na działanie antybiotyków. Okazuje się jednak, że preparat ten znajduje się jeszcze w fazie badań i nie jest stosowany jako środek farmakologiczny.
Gronkowiec złocisty – czym jest?
Gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus) należy do bakterii, które wywołują wiele jednostek chorobowych. Wytwarza bardzo toksyczną enterotoksynę, która jest odporna na wysoką temperaturę. Zatrucie nią jest równie niebezpieczne, jak samo zakażenie gronkowcem. Bakterię można wykryć podczas badania krwi, moczu lub próbki tkanki pobranej z zakażonego obszaru (najczęściej wymazu z gardła i nosa). Zazwyczaj odporny jest na większość antybiotyków, dlatego przed leczeniem powinien zostać wykonany antybiogram.
Jakie są rodzaje gronkowca?
Gronkowce (Staphylococcus) należą do bakterii Gram-dodatnich. Żyją powszechnie w naszym otoczeniu, obecne są w wodzie i glebie. Są kuliste, nie posiadają rzęsek, otoczek, ani zarodników. Niektóre wytwarzają charakterystyczne barwniki, skąd biorą się ich nazwy, np. złocisty, biały, żółty. Rozwijają się zarówno w warunkach tlenowych, jak i beztlenowych. Wytwarzają wiele toksyn i enzymów, które mogą wywołać różne choroby, na przykład gronkowce ropne wywołują miejscowe procesy ropne oraz zakażenia ogólne. Ma to szczególne znaczenie w zakażeniach szpitalnych, ponieważ wiele szczepów jest opornych na działanie większości antybiotyków. Do najczęściej spotykanych odmian gronkowca należą: Staphylococcus aureus, Staphylococcus epidermidis, Staphylococcus haemolyticus, Staphylococcus saprophyticus, Staphylococcus lugdunensis. W zaatakowanym organizmie skupiają się w charakterystyczne grona – stąd też wzięła się ich nazwa.
Jakie są objawy zakażenia gronkowcem?
Zakażenia skóry, tkanek podskórnych i miękkich oraz zakażenia układowe wywołuje gronkowiec złocisty. Objawy i dolegliwości, w zależności od miejsca, w którym zlokalizowane jest zakażenie, mogą być różne. Gronkowiec skórny może wywoływać powstanie czyraków, ropni i liszajów, a u kobiet karmiących – zapalenie sutka. Zmiany na skórze przybierają czerwoną barwę, skóra pęka i staje się bolesna. Czasem z ranek sączy się wydzielina. Nie wszyscy wiedzą, że jęczmień występujący na powiece oka jest również wywołany zakażeniem gronkowcem złocistym. W początkowej fazie obserwuje się zaczerwienienie i swędzenie. Później jęczmień powiększa się, pojawia się bolesny obrzęk powieki i łzawienie. Zmiana powinna zniknąć po tygodniu, na skutek pęknięcia lub wysuszenia. Ważne jest, aby nie próbować usuwać jej na własną rękę, ponieważ może dojść do zapalenia spojówek.
Często zdarzają się również infekcje w obrębie błony śluzowej nosa. Gronkowiec w nosie objawia się w postaci nawracającego kataru o charakterze ropnym oraz zapalenia zatok. Bardzo niebezpieczną sytuację stwarza gronkowiec, który namnoży się w nosie przed zabiegiem stomatologicznym lub chirurgicznym. Łatwo może dojść wówczas do rozszerzenia się infekcji na całe ciało, na skutek osłabienia organizmu po zabiegu. Zakażenia układowe bywają bardzo poważne. Należą do nich infekcje dróg oddechowych, zapalenie płuc, mięśnia sercowego i wsierdzia, opon mózgowych, dróg moczowych i żył, zakażenia układu kostnego oraz ropnie narządowe. W skrajnych przypadkach może dojść do sepsy wywołanej przez gronkowiec. Objawy posocznicy to wysokie tętno (powyżej 90/min), podwyższona lub obniżona temperatura ciała (powyżej 38,3 stopni lub poniżej 36 stopni), podwyższona lub obniżona liczba białych krwinek (powyżej 12 000 ml lub poniżej 4 000 ml), częstość oddechu większa niż 20/min.
Toksyny gronkowca złocistego
Zakażenie gronkowcem złocistym powoduje również dolegliwości ze strony enterotoksyn, które wydziela ta bakteria. Obecne są one w skażonym jedzeniu i pozostają oporne na działanie wysokiej temperatury. Ani gotowanie, ani pieczenie potraw nie może ich zatem skutecznie zneutralizować. Ich obecność w potrawach nie jest wyczuwalna, nie wpływa również na smak czy zapach. Spożycie enterotoksyn wywołuje zatrucia pokarmowe.
Czy gronkowiec jest zaraźliwy?
Gronkowiec bardzo szybko się rozprzestrzenia. Można się nim zarazić przez styczność z zakażonymi przedmiotami lub kontakt z nosicielem. Łatwo przenosi się drogą pokarmową, kropelkową oraz przez płyny ustrojowe (np. kontakty płciowe). Wystarczy małe zadrapanie, aby do krwi i tkanek dostały się gronkowce. Bakterie mogą znajdować się w przeterminowanej lub źle przechowywanej żywności, są również przenoszone na brudnych rękach. Zakażenie szybko rozprzestrzenia się u osób z obniżonym lub osłabionym układem odpornościowym, czyli rekonwalescentów, osób starszych i dzieci, matek karmiących, osób chorych, przemęczonych i narażonych na działanie stresu. Na gronkowca złocistego nie wynaleziono szczepionki, a większość szczepów bakterii jest oporna na antybiotyki.
Jak uniknąć zakażenia gronkowcem?
Przede wszystkim należy dbać o dobrą kondycję fizyczną. Zdrowy, silny organizm jest odporny na rozwój choroby, nawet po zarażeniu gronkowcem. Gdy układ immunologiczny jest osłabiony, dochodzi do zaburzenia flory bakteryjnej i organizm nie jest w stanie skutecznie obronić się przed atakiem bakterii, co prowadzi do zakażenia. Ważne jest zatem wzmacnianie odporności poprzez prowadzenie higienicznego trybu życia, właściwe odżywianie oraz aktywność fizyczną, dzięki czemu układ immunologiczny może sam poradzić sobie z bakteriami. Trzeba zapewniać organizmowi również należyty odpoczynek, odpowiednią ilość snu i ograniczyć spożycie alkoholu oraz palenie papierosów. Równie ważna jest higiena. Gronkowiec złocisty zachowuje żywotność na suchych powierzchniach nawet przez 7 miesięcy. Jego obecność stwierdzono na poręczach, przyciskach „stop”, kasownikach i siedzeniach w miejskich autobusach i tramwajach, w centrach handlowych, na sklepowych wózkach oraz na dworcach kolejowych. Zdecydowanie najwięcej jest go w pociągach, ponieważ znajdują się tam toalety, w których nie zawsze ludzie korzystają z wody i mydła (osoby korzystające z ubikacji przenoszą je na siedzenia, klamki i poręcze). Dlatego tak ważne jest stosowanie się do zasad higieny: wyrzucanie zużytych chusteczek i częste mycie rąk, zwłaszcza podczas korzystania z publicznych toalet. Trzeba unikać kontaktów z osobami kaszlącymi i kichającymi. Należy być szczególnie czujnym podczas każdej wizyty u chorego w szpitalu. Wszystkie skaleczenia, nawet bardzo drobne, warto jak najszybciej zdezynfekować i opatrzyć.
Jak leczyć gronkowca?
Wyleczenie gronkowca jest trudne. Wiele szczepów wytwarza penicylazę – toksynę, dzięki której stają się odporne na penicylinę. Dlatego tak ważne jest, aby przed zastosowaniem odpowiednich antybiotyków sporządzić antybiogram. Wiele osób sięga po leki naturalne, które mogą stanowić duże wsparcie z chorobą, a także wzmacnia odporność, za pomocą odpowiednich suplementów diety. W sieci znajdziemy wiele preparatów wspomagających walkę z gronkowcem oraz zwiększających odporność organizmu. Na przykład: Peroxygel 3% żel, stosowany do odkażania ran, otarć i zadrapań skóry. Preparat zabija bakterie gronkowca złocistego, nie dopuszczając do zakażenia. Polecana jest także Triderm maść, której stosowanie, dzięki skojarzonemu działaniu trzech antybiotyków, pozwala wyleczyć zmiany zapalne na skórze. W działach Leki OTC i suplementy/Witaminy i minerały oraz Zdrowie/Zdrowa żywność znajduje się szeroki wybór preparatów podnoszących naturalną odporność organizmu.
Gronkowiec to groźna bakteria, którą bardzo łatwo się zarazić i niezwykle trudno wyleczyć, ze względu na dużą odporność na większość dostępnych na rynku antybiotyków. Warto wzmacniać swoją odporność, wprowadzić zdrową dietę oraz być aktywnym fizycznie. Dzięki tym zabiegom organizm ma szansę skutecznie zwalczyć infekcję gronkowcem.
