O zespole Aspergera słyszy się ostatnio coraz częściej. Wraz ze wzrostem świadomości społeczeństwa schorzenie to nie jest już traktowane tak krytycznie, jak jeszcze kilkanaście lat temu. Czym jest zespół Aspergera? Jakie są czynniki oraz przyczyny zaburzenia? Czym się objawia i jaką w wypadku tego schorzenia stosować terapię?

Co to jest zespół Aspergera?

Zespół Aspergera, nazywany też syndromem aspergera (AS) to całościowe zaburzenie rozwoju układu nerwowego, potocznie zwany również delikatniejszą formą dziecięcego autyzmu.

Po raz pierwszy w historii medycyny, w 1944 roku syndrom opisał pochodzący z Austrii psychiatra i pediatra - Hans Asperger. Objawy, typowe dla choroby, obserwował przez całą swoją medyczną karierę. To właśnie jego nazwisku zaburzenie zawdzięczają swą współczesną nazwę. Co ciekawe, sam Hans Asperger wykazywał objawy, nad którymi prowadził badania – mógł pochwalić się wybitną pamięcią, prowadził samotniczy tryb życia, niezwykle szybko uczył się nowych języków. Zespół Aspergera (w przeciwieństwie do autyzmu) dziecięcego nie wywołuje zaburzeń w umysłowym rozwoju jednostki, a więc pozwala pacjentowi na samodzielne funkcjonowanie w codziennym życiu. Z drugiej strony, osoby dorosłe z aspergerem często są postrzegane jako ekstremalnie introwertyczne, dziwaczne czy wręcz ekscentryczne. Nierzadko poświęcają większość swojej uwagi jednej, ulubionej czynności. Choroba aspergera objawia się często poprzez tzw. zespół sawanta. Cechuje się tym, iż pacjent, pomimo niskiego poziomu IQ, posiada genialne zdolności w wąskiej dziedzinie. Przykładowo, potrafi narysować raz widzianą panoramę miasta z fotorealistyczną wręcz dbałością o szczegóły, (pomimo tego że nigdy nie brał lekcji rysunku) lub bardzo szybko obliczać w głowie skomplikowane zagadnienia matematyczne.

Zespół Aspergera u dzieci

Najczęściej, zespół aspergera diagnozuję się pomiędzy trzecim a ósmym rokiem życia pacjenta. Dużo później, niż autyzm dziecięcy (do trzeciego roku życia) a to w głównej mierze ze względu na stosunkowo słabsze niż w przypadku autyzm dziecięcego objawy. Często zdarza się że początkowe objawy są bagatelizowane przez otoczenie - tłumaczone trudnym charakterem dziecka lub jego niedojrzałością. W wielu przypadkach, dopiero po dłuższym czasie niepokojącego zachowania i nasilenia objawów, rodzice zaczynają szukać pomocy u specjalistów – psychologa lub neurologa. Statystyki dowodzą, że asperger jest statystycznie znacznie częściej diagnozowany niż podobny do niego pod względem objawów autyzm dziecięcy.

Jakie są objawy zespołu Aspergera?

Przyczyny choroby dotychczas nie zostały jednoznacznie wskazane przez współczesną naukę, istnieje jednak kilka hipotez co do jej źródła. Większość z nich wskazuje na przebyte infekcje mózgu, mutacje genetyczne chromosomów, toksoplazmozę czy urazy okołoporodowe

Zaburzenia, związane z aspergerem objawiają się między innymi bardzo silnym zainteresowaniem jedną, wąską konkretną dziedziną życia. Najczęściej dostrzegalną cechą jest ogólne wycofanie w środowisku społecznym jednostki – trudność lub awersja do współpracy w zespole, trudność z zawieraniem więzi międzyludzkich, problemy z porozumiewaniem się, ekspresją emocji czy okazywaniem empatii. Ogólną interakcję społeczną utrudnia również skąpa komunikacja niewerbalna. Zazwyczaj pacjent z zespołem aspergera nie utrzymuje kontaktu wzrokowego z rozmówcą, zachowuje fizyczny dystans, ma ograniczoną mimikę oraz rzadko używa gestów. Komunikację w niektórych przypadkach zakłócają również zaburzenia mowy. Z kolei język, którym posługuje się chory na aspergera, częstokroć jest bardzo dokładny, pedantyczny mimo iż jednostka nie rozumie funkcji figur literackich, takich jak: metafora, symbol, przenośnia. Fizycznie, zespół aspergera niejednokrotnie objawia się niezbornością oraz niezdarnością ruchową. Innym, charakterystycznym objawem choroby są tzw. zaburzenia integracji sensorycznych. Chory źle reaguje na określone dźwięki, światło, struktury przedmiotów, których dotyka lub temperaturę. Kolejny objaw, wiąże się z potrzebą obsesyjnej rytualizacji codziennych zachowań, wykonywanych według ściśle określonego porządku. Zburzenie tego porządku wywołuje u pacjenta poczucie naruszenia poczucia bezpieczeństwa.

Zespół Aspergera – diagnostyka

Zazwyczaj, proces diagnostyczny cierpiącego na Zespół Aspergera, w pierwszej kolejności polega na zgłoszeniu się z dzieckiem do lekarza pierwszego kontaktu. Po dokonanym wywiadzie, lekarz kieruje pacjenta do specjalisty - neurologa oraz psychiatry lub psychologa. Ci, po wykonaniu odpowiednich badań i fachowej obserwacji zachowania dziecka, mogą wystawić pozytywną diagnozę. Istnieje kilka metod leczenia Zespołu Aspergera. Są to m.in. zajęcia z integracji sensorycznej (IS), trening umiejętności społecznych (TUS), terapia metodą kognitywną, terapia behawioralna czy psychoterapia metodą behawioralno-poznawczą. Wybór jednej lub kilka metod leczenia zależny jest od indywidualnych cech i objawów pacjenta i zawsze musi być konsultowany z uprawnionym do tego, odpowiednim specjalistą.

Choroba Aspergera to zaburzenie neurologiczne, z którym trzeba się pogodzić, starając się jednocześnie jak najlepiej je zrozumieć. W znacznej mierze o stanie chorego oraz jakości jego funkcjonowania wśród innych ludzi, decydować będzie zachowanie, wiedza i empatia środowiska pacjenta. Warto jednak pamiętać, że w miarę dojrzewania i wzbogacania osobowości jednostki, część z objawów choroby może słabnąć, a w niektórych przypadkach całkowicie zniknąć.