Salmonella: jakie są przyczyny, objawy i leczenie? Co musisz wiedzieć o salmonelli?

Salmonella: jakie są przyczyny, objawy i leczenie? Co musisz wiedzieć o salmonelli? - zdjęcie

Każdego roku w okresie letnim słyszymy doniesienia o zatruciach pokarmowych, w tym również o zakażeniach salmonellą – szczególnie na koloniach letnich, obozach i w ośrodkach wczasowych. Nic dziwnego, panują wtedy niezwykle sprzyjające warunki – ciepło, duże skupiska ludzkie, a często również niewystarczające warunki sanitarne.

Czym jest salmonella?

Salmonella należy do bakterii Gram-ujemnych z rodziny Enterobacteriaceae. Są to urzęsione pałeczki o pokrewnej budowie antygenowej, dzielące się na grupy i typy. Do najbardziej znanych z nich należą:

  • Salmonella typhi (pałeczki duru brzusznego) – wywołująca dur brzuszny,
  • Salmonella paratyphi A, B, C (pałeczki paraduru) – wywołująca dur rzekomy,
  • Salmonella bongori – która bardzo rzadko powoduje zakażenia u ludzi,
  • Salmonella enterica – odpowiedzialna za ostre zatrucia pokarmowe zwierząt i ludzi.

Potocznie groźne dolegliwości żołądkowo-jelitowe, czyli zatrucia pokarmowe wywołane przez Salmonella enterica nazywane są salmonellozą.

Salmonelloza: podstawowe informacje

Bakterie Salmonelli są niezwykle odporne na działanie czynników środowiskowych. W warunkach suchych mogą przetrwać kilka tygodni, natomiast w wodzie nawet kilka miesięcy. Badania wykazały, że bakterie te najlepiej namnażają się w temperaturach od 5°C do 46°C, jednak doskonale radzą sobie również w zimnie. Zamrożenie bakterii do -75 stopni Celsjusza nie gwarantuje zniszczenia wszystkich drobnoustrojów, a te, którym uda się przeżyć, nadal zachowują swoje właściwości chorobotwórcze. W produktach spożywczych przetworzonych przez suszenie, jak np. jaja czy mleko w proszku, pałeczki salmonelli mogą przetrwać w stanie uśpionym przez czas praktycznie nieograniczony.

W sprzyjających warunkach salmonella może oprócz zatrucia pokarmowego wywołać zakażenie ogólnoustrojowe. Czasami dochodzi nawet do zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, septycznego zapalenia stawów, zapalenia kości i szpiku, a nawet zapalenia płuc lub głębokiego zakażenia tkanek miękkich. Szczególnie niebezpieczna jest salmonella w ciąży, ponieważ może spowodować odwodnienie, prowadzące do niedostatecznego zaopatrzenia płodu w ważne składniki mineralne. Ciężki przebieg choroby skutkuje poronieniem lub przedwczesnym porodem.

Jak może dojść do zakażenia salmonellą?

Pałeczki salmonelli zasiedlają przewód pokarmowy zwierząt i ludzi, skąd są wydalane wraz z kałem. Dlatego do zakażenia może dojść bardzo łatwo, jeśli nie przestrzegamy zasad higieny oraz spożyjemy żywność zanieczyszczoną odchodami. Źródłami zakażenia mogą być na przykład:

  • świeże i przetworzone produkty pochodzenia zwierzęcego (mięso, drób, jaja, mleko),
  • wyroby cukiernicze (lody, ciastka z kremem, torty),
  • wyroby garmażeryjne, do których dodawane są surowe jaja (tatar, majonez, galaretki, pasztety, pierogi itp.),
  • owoce i warzywa, które miały kontakt z chorymi zwierzętami i nie zostały dobrze umyte,
  • chore zwierzęta lub ludzie,
  • skażona woda.

Pałeczki salmonelli mogą też przenosić na żywność muchy, osy, karaluchy i gryzonie. Dlatego wszystkie produkty należy zawsze odpowiednio zabezpieczać przed niepożądanymi kontaktami.

Salmonella - objawy

Objawy zatrucia salmonellą mogą być różnorodne i zwykle przypominają dolegliwości związane z nieżytem żołądka i jelit. Najczęściej pojawiają się problemy ze strony układu pokarmowego, które mogą być niebezpieczne, zwłaszcza dla dzieci i osób z osłabioną odpornością.

Objawy zatrucia salmonellą:

  • Nudności i wymioty.
  • Biegunka, która może stać się wodnista lub krwista.
  • Ostry ból brzucha.
  • Ból głowy.
  • Dreszcze.
  • Gorączka.
  • Ogólne osłabienie organizmu.

Salmonella - objawy po jakim czasie?

Wiele osób zastanawia się, po jakim czasie pojawiają się objawy zatrucia salmonellą. Objawy mogą wystąpić zarówno w krótkim czasie, jak i po kilkunastu godzinach od spożycia skażonego pokarmu. To, po jakim czasie pojawią się dolegliwości, zależy od ilości bakterii, które dostały się do organizmu, oraz od indywidualnej odporności osoby zakażonej. Zazwyczaj objawy pojawiają się po około 8–24 godzinach, ale w niektórych przypadkach mogą wystąpić nawet wcześniej lub później. Warto pamiętać, że szybkie rozpoznanie i odpowiednie leczenie są kluczowe dla uniknięcia powikłań.

Salmonella - objawy u dorosłych vs objawy u dzieci

Zatrucie salmonellą może mieć różny przebieg w zależności od wieku i stanu zdrowia osoby zakażonej, dlatego objawy u dorosłych i objawy u dzieci mogą się różnić pod względem nasilenia i czasu trwania.

Objawy u dorosłych zwykle obejmują nudności, wymioty, biegunkę, ból brzucha, gorączkę oraz ogólne osłabienie, jednak organizm dorosłego człowieka z dobrze funkcjonującym układem odpornościowym często radzi sobie z infekcją samodzielnie w ciągu kilku dni.

Objawy u dzieci są zazwyczaj bardziej gwałtowne i intensywne – wymioty i biegunka mogą prowadzić do szybkiego odwodnienia, co jest szczególnie niebezpieczne u niemowląt i małych dzieci. Dzieci są także bardziej podatne na powikłania związane z zakażeniem salmonellą, dlatego w ich przypadku konieczna jest szybka konsultacja z lekarzem oraz odpowiednie nawodnienie organizmu.

Jak leczyć salmonellę?

Jak leczyć salmonellę? Przy łagodnym przebiegu salmonelli leczenie domowe polega na przyjmowaniu węgla leczniczego (6-10 tabletek co 4 godziny) i probiotyków oraz częstym piciu płynów, aby zapobiec odwodnieniu organizmu. Stosuje się również: lekkostrawną dietę najlepiej kleik ryżowy i zupę marchwiową. Można też stosować tabletki o nazwie nifuroksazyd. Jeśli objawy choroby nie ustąpią po 2-3 dniach, należy skonsultować się z lekarzem, który przepisze odpowiedni antybiotyk. W cięższych przypadkach zakażenia salmonellą leczenie powinno odbywać się w szpitalu.

Zatrucia pokarmowe są szczególnie niebezpieczne dla małych dzieci, osób z obniżoną odpornością (osłabioną po chorobie, zabiegu operacyjnym, przeszczepie itp.) oraz w podeszłym wieku, ponieważ mogą skutkować groźnymi powikłaniami w postaci zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej, zakażenia ogólnoustrojowego, a nawet sepsy. Dlatego też pacjenci z grupy ryzyka powinni być leczeni w szpitalu.

Salmonella: jak zapobiegać zarażeniu?

Zatrucia salmonellą można uniknąć, jeśli stosuje się higienę osobistą oraz odpowiednie zasady, dotyczące przygotowywania i przechowywania żywności. Należy przede wszystkim:

  • myć ręce po skorzystaniu z toalety, przed przygotowywaniem posiłków, przed jedzeniem oraz po kontakcie ze zwierzętami i osobami chorymi,
  • nie kupować żywności niewiadomego pochodzenia (szczególnie dotyczy to mięsa),
  • surowe mięso, drób, ryby i jaja przechowywać w lodówce oddzielnie (z dala od produktów gotowych do spożycia),
  • nie zamrażać ponownie żywności, która uległa rozmrożeniu,
  • unikać tatara i innych potraw przygotowanych z surowego mięsa (zwłaszcza w restauracjach),
  • nie pić surowej wody z niewiadomego źródła,
  • przed przygotowaniem potrawy zawierającej surowe jaja (majonez, lody, kremy) należy dokładnie je umyć i zanurzyć na około 15-20 sekund we wrzątku,
  • nie spożywać potraw niedogotowanych oraz niedopieczonych, ponieważ pałeczki salmonelli giną jedynie w wysokich temperaturach (podczas smażenia, duszenia i pieczenia). Pamiętajmy również, że dłuższe przechowywanie łatwo psujących się potraw (np. wyrobów garmażeryjnych) w temperaturze pokojowej znacznie zwiększa ryzyko zatrucia, chociaż żywność wygląda i pachnie normalnie. Ważne jest także, aby osoby cierpiące na biegunkę nie przygotowywały posiłków ani napojów dla innych, dopóki nie wyzdrowieją.

Obecnie, dzięki dużej świadomości społecznej, do zakażenia salmonellą dochodzi coraz rzadziej. Jednak co roku na salmonellozę zapada ponad 500 milionów osób na całym świecie. Więcej informacji na temat zatruć pokarmowych można znaleźć tutaj: https://www.wapteka.pl/blog/artykul/biegunka-bakteryjna-przyczyny-objawy-leczenie

Źródła:

  • P. Gajewski i in., Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków 2017, s. 1051–1056.
  • A. Cichal, A. Wypych, Analiza leczenia pacjentów zakażonych pałeczką Salmonella na Oddziale Pediatrycznym Warszawskiego Szpitala dla Dzieci, "Borgis – Nowa Pediatria" 2019, nr 3, s. 114-120.

Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.

Serce i układ krążenia Niskie ciśnienie: czy wymaga leczenia? – przyczyny, objawy, leczenie
Niskie ciśnienie tętnicze (hipotonia, niedociśnienie, hipotensja) może wystąpić u każdej osoby, nawet małych dzieci i sportowców. Chociaż nie jest tak częste i tak niebezpieczne, jak nadciśnienie tętnicze i przeważnie nie utrudnia...
Pierwsza pomoc Udar słoneczny: objawy, leczenie i pierwsza pomoc przy porażeniu cieplnym
Udar słoneczny jest jedną z najczęstszych odmian udaru cieplnego. Stanowi konsekwencję nadmiernej ekspozycji na promieniowanie UV. W następstwie przegrzania organizmu dochodzi do odwodnienia, zaburzeń gospodarki elektrolitowej oraz mechanizmów t...
Układ rozrodczy i moczowy Ulubione pozycje seksualne kobiet - 10 pozycji seksualnych. Najlepsze i ciekawe pozycje
Seks odgrywa bardzo ważną rolę w życiu zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Umacnia związek, pozwala lepiej poznać swoje ciało i zaspokoić skrywane pragnienia....
Informacje dla pacjenta Czym jest hydroksyzyna (hydroxyzinum) na uspokojenie? Dawkowanie i przeciwwskazania
Gdy leki dostępne bez recepty oraz naturalne specyfiki przestają być skuteczne, zazwyczaj poszukiwane są nowe rozwiązania problemu związanego ze stresem. Jeśli mowa o <span...
Choroby zakaźne i pasożytnicze Jęczmień na oku: objawy, przyczyny oraz leczenie. Czy istnieją domowe sposoby na jęczmień?
Jęczmień to nic innego jak torbielowata infekcja powieki, która pojawia się w bardzo nieoczekiwanych momentach w formie ropnia. W większości wypadków spowodowana jest zarażeniem gronkowcem na brzegach powiek, a także gruczołach ...
Informacje dla pacjenta Witamina B12: jakie są jej właściwości? Skutki niedoboru i nadmiaru witaminy B12
Witamina B12 utrzymuje w dobrej kondycji układ krwionośny, nerwowy czy pokarmowy. Jej niedobór stanowi częsty problem, jednak właściwa suplementacja i dieta bogata w produkty pochodzen...
Serce i układ krążenia Jakie są domowe sposoby na opuchnięte kostki u nóg?
Niemal każdemu dorosłemu przynajmniej raz w życiu dolegały opuchnięte kostki u nóg. Przyczyn tego stanu rzeczy może być wiele: od upału, poprzez choroby układu krążenia, na chorobach endokrynologicznych kończąc. Co s...
Dieta i odchudzanie Cholesterol – jakie są normy oraz dieta i leczenie? Czym się różni dobry i zły cholesterol?
W latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku w prasie i mediach odbywała się prawdziwa nagonka na cholesterol. Należało go unikać, spożywając pokarmy ubogie w masło, jaja i inne tłuszcze z...
Zdrowy tryb życia Dieta ketogeniczna (keto) – co należy wiedzieć i jakie są wady oraz zalety?
Ludzie od wieków stosują różne diety odchudzające. Najczęściej ma to miejsce, kiedy zbliża się wiosna i lżejsze ubranie odsłania krągłe kształty ciała. Nie zawsze jednak diety stosuje się w celach ...

Mięśnie i kości Lumbago (postrzał) – czym jest, ile trwa i jak leczyć? Jakie mogą być przyczyny występowania i z czym walczyć?
Lumbago to określenie stosowane w przypadku nagłego i ostrego bólu w okolicy krzyżowo-lędźwiowej. Oto podstawowe informacje na temat tego bolesnego i utrudniającego funkcjonowanie zesp...
Układ rozrodczy i moczowy Upławy: przyczyny, rodzaje, choroby, leczenie. Co oznacza ich kolor?
Wydzielina z pochwy, powszechnie określana jako upławy, fizjologicznie występuje w drogach rodnych każdej kobiety. Obecność śluzu jest oznaką posiadania zdrowej błony śluzowej miejsc intymnych, a także prawidłowo przebiegającego cyklu miesiączkowego....
Układ rozrodczy i moczowy Torbiel: gdzie występuje i jak się pozbyć cysty? Przyczyny powstawania, diagnoza i skuteczne leczenie
Torbiele, zwane inaczej cystami, to przestrzenie wypełnione treścią galaretowatą bądź płynem. Choć mogą pojawić się w niemal każdym miejscu, najczęściej diagnozowane są w jajnikach, piersiach...
Sport i fitness Nocne skurcze nóg, łydek i stóp - przyczyny, zapobieganie i leczenie bolesnych skurczów mięśni nóg
Może być to efekt znacznego wysiłku fizycznego, ale w niektórych przypadkach skurcze oznaczają pierwsze objawy poważnych chorób - sprawdź jakich....
Układ rozrodczy i moczowy Bakterie w moczu: przyczyny, objawy, interpretacja wyników i sposoby leczenia zakażeń układu moczowego
W prawidłowo funkcjonującym układzie moczowym nie występują bakterie, dlatego ich obecność świadczy o rozwoju stanu patologicznego. W medycynie ten stan określa się jako bakteriomocz....
Układ pokarmowy Zapalenie żołądka – objawy, badania, dieta, leczenie. Co pomaga?
Zapalenie żołądka to często występujący stan zapalny, który może charakteryzować się ostrym lub przewlekłym charakterem. Specjaliści podają kilka kryteriów, dzięki którym...
Informacje dla pacjenta Choroba Hashimoto – jakie są objawy, przyczyny i leczenie? Co warto wiedzieć o zespole Hashimoto?
Choroba Hashimoto to najczęstsza przyczyna niedoczynności tarczycy, będąca przewlekłym schorzeniem układu immunologicznego. Oto najważniejsze informacje na temat jej objawów, ...
Układ pokarmowy Kwas alfa-liponowy (ALA) w walce z cukrzycą. Gdzie występuje i jak działa?
Jaki jest związek pomiędzy kwasem alfa-liponowym a cukrzycą? Kwas ten jest jednym z najskuteczniejszych przeciwutleniaczy, obniża także poziom cukru we krwi i usprawnia pracę wątroby, dzięki czemu jest zalecanym suplementem dla osób bo...
Serce i układ krążenia Choroba Kawasaki – jak wygląda i przebiega? Co warto wiedzieć o zespole Kawasaki?
Choroba Kawasaki to poważna choroba układowa dotykająca głównie dzieci, mogąca doprowadzić do niebezpiecznych powikłań. Oto najważniejsze objawy, zalecane sposoby leczenia oraz inne istotne informacje na jej temat. Z tego artykułu d...

Dlaczego my?
why-us-img

Odbiór osobisty w aptece

why-us-img

Profesjonalna obsługa

why-us-img

Szybka wysyłka

why-us-img

Legalnie działająca apteka

why-us-img

Płatność online lub za pobraniem