Opryszczka wargowa, popularnie nazywana „zimnem”, „febrą” lub „skwarkiem”, stanowi problem nie tylko natury estetycznej. Chorobą można się zarazić drogą kropelkową, choć zazwyczaj atakuje jedynie organizm osłabiony. Okazuje się, że chociaż sama w sobie nie jest groźna, mogą jej towarzyszyć poważne komplikacje zdrowotne. Dlatego powinna być odpowiednio leczona.

Opryszczka wargowa: co to jest?

Opryszczka wargowa (Herpes simplex) to uciążliwa choroba wywoływana przez wirus typu 1 - HSV1 (wirus opryszczki typu 2 - HSV2 wywołuje opryszczkę narządów płciowych). Jak pokazują statystyki, dotyka ona około 80% populacji, chociaż z nieznanych przyczyn choruje tylko połowa – niemal każdy człowiek jest nosicielem wirusa, jednak wywołuje on chorobę jedynie u niektórych osób, u innych zaś nie.

Badania wykazały, że do piątego roku życia opryszczka przebiega bezobjawowo, natomiast u osób dorosłych potrafi być bolesna i rozwijać się w sposób bardziej gwałtowny. Zazwyczaj nie jest groźna, jeśli jednak wirus HSV1 zostanie przeniesiony do oka (np. ręką), może spowodować utratę wzroku. Zdarza się również, że gdy dostanie się do mózgu, wywołuje opryszczkowe zapalenie opon mózgowych. Szczególnie niebezpieczne powikłania może spowodować także opryszczka w ciąży. Warto wiedzieć, że półpasiec oraz ospa wietrzna wywoływane są przez wirus należący do tej samej grupy, co wirus opryszczki wargowej i genitalnej.

Czy opryszczka jest groźna?

Czy opryszczka jest groźna? W większości przypadków opryszczka na ustach, wywołana wirusem HSV1, nie stanowi poważnego zagrożenia dla zdrowia i ogranicza się do nieprzyjemnych objawów takich jak pęcherzyki, świąd i pieczenie. Jednak w niektórych sytuacjach może być niebezpieczna, zwłaszcza dla osób z osłabionym układem odpornościowym, noworodków oraz osób z atopowym zapaleniem skóry. U takich osób wirus może rozprzestrzeniać się na inne części ciała, powodując poważniejsze infekcje, na przykład zapalenie mózgu czy rogówki oka. Dlatego ważne jest, aby w przypadku częstych lub ciężkich nawrotów skonsultować się z lekarzem i omówić odpowiednie metody leczenia.

Jakie są objawy opryszczki na ustach?

Chorobie towarzyszą nieprzyjemne objawy w postaci swędzącej i bolesnej wysypki. Opryszczka na ustach atakuje głównie skórę oraz błony śluzowe w okolicach ust, nosa (opryszczka w nosie), a niekiedy nawet dziąseł i języka. W początkowej fazie choroby skóra w miejscu tworzenia się „zimna” staje się napięta i piecze. Następnie pojawia się zaczerwienienie i wyskakuje mała grudka, wypełniona płynem surowiczym. W krótkim czasie dochodzi do wysiewu wielu takich grudek i pęcherzyków, skupionych obok siebie. Są one bardzo szpecące, bolesne i napięte. Często „rozlewają się”, pokrywając duży obszar skóry pomiędzy górną wargą a nosem.

Po tygodniu (do 10 dni) pęcherzyki pękają, uwalniając zawarty w nich płyn. Ten etap choroby jest najgroźniejszy, ponieważ płyn ten zawiera wirusy, które mogą zostać przeniesione na oko i wywołać ślepotę. Następnie tworzą się bolesne nadżerki, które goją się bardzo wolno. Po upływie kolejnego tygodnia nadżerki te zaczynają wysychać i powstają łatwo pękające strupki. Jeśli zagoją się i same odpadną, nie pozostawiają blizn. Jeśli jednak zostaną zerwane (np. podczas zdejmowania odzieży przez głowę), często ulegają zakażeniu bakteryjnemu, co wydłuża proces gojenia i może pozostawić blizny. U niektórych osób opryszczce towarzyszą dreszcze oraz podwyższona temperatura ciała.

Najczęstsze objawy opryszczki na ustach:

• Swędzenie, pieczenie i napięcie skóry w początkowej fazie.
• Pojawienie się zaczerwienienia oraz małych grudek wypełnionych płynem surowiczym.
• Wysiew licznych pęcherzyków skupionych obok siebie.
• Pękanie pęcherzyków i uwalnianie zakaźnego płynu.
• Powstawanie bolesnych nadżerek i łatwo pękających strupków.
• Możliwe zakażenia bakteryjne przy uszkodzeniu strupków.
• Objawy ogólnoustrojowe, takie jak dreszcze i podwyższona temperatura ciała.

Objawy te mogą mieć różne nasilenie u różnych osób, jednak w przypadku częstych nawrotów lub ciężkich zmian chorobowych warto skonsultować się z lekarzem.

Opryszczka na ustach - przyczyny

Badania wykazały, że do zakażenia wirusem opryszczki może dojść już w życiu płodowym, a także po urodzeniu poprzez bezpośredni kontakt z osobą chorą lub jej przedmiotami osobistymi, co może być częstą przyczyną infekcji. Najczęściej zakażenie następuje w dzieciństwie, jednak opryszczka w tym okresie często przebiega bezobjawowo.

Po wniknięciu do organizmu wirus HSV1 przechodzi w stan uśpienia i może uaktywnić się w momencie osłabienia układu odpornościowego. Osoby, które zostały raz zarażone, pozostają nosicielami wirusa przez całe życie, ponieważ wirus ukrywa się w komórkach nerwowych i czeka na sprzyjające warunki do rozwoju. Przyczyną nawrotów opryszczki mogą być różne czynniki osłabiające organizm, takie jak urazy, zmiany hormonalne, stres czy przeziębienie.

Najczęstsze przyczyny opryszczki na ustach:

• Bezpośredni kontakt z osobą zarażoną (np. pocałunki, używanie tych samych sztućców, ręczników).
• Osłabienie odporności (infekcje wirusowe, przeziębienie, choroby przewlekłe).
• Stres i zmęczenie.
• Zmiany hormonalne (np. menstruacja).
• Ekstremalne warunki pogodowe (wyziębienie, przegrzanie organizmu).
• Niedożywienie lub niedobory witamin.
• Urazy i uszkodzenia skóry w okolicy ust.

Jak leczyć opryszczkę wargową? Co na opryszczkę na ustach? 

Zazwyczaj nieleczona opryszczka ustępuje samoistnie, warto jednak skrócić ten czas i zapobiec powikłaniom. 

• Do zwalczania opryszki stosuje się leki przeciwwirusowe. Mogą to być tabletki na opryszczkę, stosowane wewnętrznie oraz maść na opryszczkę, krem lub żel do smarowania wykwitów skórnych. 
• Leki na opryszczki dostępne są bez recepty. 
• Najczęściej zawierają one acyklowir – substancję, która hamuje namnażanie wirusów (bardzo popularne są preparaty o nazwie Hascovir). 

Leczenie należy zacząć jak najszybciej – najlepiej już od momentu pojawienia się pierwszych objawów (kluczowe znaczenie odgrywają pierwsze 24 godziny). Tabletki pozwalają za zahamowanie rozwoju opryszczki od wewnątrz, przyspieszają gojenie się nadżerek o kilka dni, a ponadto ograniczają nawroty choroby.

Natomiast żele i maści dodatkowo łagodzą swędzenie i pieczenie. Można też stosować sztyfty i plasterki pozwalające ukryć szpecące wykwity skórne. Jeśli dojdzie do nadkażenia bakteryjnego, lekarz przepisuje odpowiedni antybiotyk. Istotne znaczenie ma również wzmocnienie organizmu przez przyjmowanie odpowiednich suplementów , zawierających witaminę C oraz B-complex, wysypianie się, dobre odżywianie, unikanie stresu i aktywność fizyczna.

Domowe sposoby na opryszczkę

Stosowanie na opryszczkę leków przeciwwirusowych nie jest wskazane dla dzieci, kobiet w ciąży, ani matek karmiących piersią. Dlatego bardzo dużą popularnością cieszą się także domowe sposoby na opryszczkę. Należą do nich:

• papka z sody oczyszczonej, która zasusza i przyspiesza gojenie opryszczki (sporządza się ją z sody i przegotowanej wody),
• cynkowa maść wysuszająca, którą można kupić w aptece bez recepty,
• pasta do zębów z fluorem, która zasusza ranę i hamuje rozwój wirusów,
• papka sporządzona z cebuli, czosnku, miodu i oliwy, która działa przeciwwirusowo i przyspiesza gojenie. Sposób jej przygotowania: w moździerzu ucieramy ząbek czosnku, łyżeczkę miodu, kilka kropli soku z cebuli oraz oliwy z oliwek (zamiast niej można użyć tranu lub oleju z czarnuszki),
• olejki eteryczne o działaniu przeciwwirusowym: np. z drzewa herbacianego i melisy, a ponadto z eukaliptusa lub kory cynamonu.

Nieraz, po odpadnięciu strupa powstają brzydkie blizny po opryszczce. Jak się pozbyć tych szpecących zmian, wiedziały już nasze babcie i mamy – stosowały one maść z cebuli, którą można obecnie kupić w każdej aptece bez recepty. Zobacz też inną publikację: https://www.wapteka.pl/blog/artykul/zajady-co-musisz-o-nich-wiedziec-przyczyny-objawy-i-leczenie.

Jak zapobiegać powstawaniu opryszczek?

Ponieważ opryszczka jest chorobą zakaźną, która przenosi się drogą kropelkową, należy unikać bezpośredniego kontaktu z osobą zarażoną i jej rzeczami osobistymi. Trzeba również dbać o dobrą kondycję fizyczną, wzmacniać odporność organizmu, wysypiać się, unikać stresu i dobrze się odżywiać. Aby nie narażać innych osób na zakażenie oraz uniknąć powstania groźnych powikłań przy opryszczce, warto stosować się do kilku zasad:

• dokładnie myć ręce po dotknięciu pęcherzyków lub nałożeniu na nie maści albo żelu,
• unikać dotykania oczu w czasie, kiedy obserwuje się wykwity,
• zachować szczególną ostrożność podczas zakładania szkieł kontaktowych oraz nakładania makijażu i mycia twarzy,
• nie całować nikogo do czasu, aż opryszczka ustąpi,
• używać osobnego ręcznika i własnych przyborów toaletowych,
• dokładnie myć naczynia kuchenne, szklanki i sztućce za pomocą gorącej wody i detergentów.

Przeczytaj również inną publikację: https://www.wapteka.pl/blog/artykul/czym-jest-badanie-krwi-alt-diagnoza-uszkodzen-watroby-norma-i-wyniki.