Ostra biegunka – przyczyny, objawy, leczenie

Ostra biegunka to dolegliwość, polegająca na częstym oddawaniu stolca (powyżej trzech razy na dobę) o zmienionej konsystencji – płynnej (wodnistej) lub półpłynnej (luźny stolec) oraz w większych niż zazwyczaj ilościach. Przebieg ostrego rozwolnienia ma nagły, gwałtowny charakter. Z tego względu, schorzenie to stosunkowo szybko może doprowadzić do odwodnienia oraz utraty minerałów, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Ostra biegunka może wystąpić zarówno u dorosłych, jak i dzieci. Co zatem wywołuje ostrą biegunkę? Ile trwa rozwolnienie? Jak powstrzymać biegunkę? Kiedy należy udać się do lekarza? Jak leczyć ostre rozwolnienie? 

Przyczyny ostrej biegunki

Przyczynami ostrej biegunki są zazwyczaj:

• toksyny (np. zawarte w alkoholu), 

• wirusy (rotawirusy, kaliciwirusy),

• bakterie (Salmonella, Campylobacter, E. coli, C. difficile),

• zakażenia pasożytnicze (wywołane np. G. lamblia),

• leki, najczęściej są to antybiotyki, środki antyarytmiczne lub hipotensyjne,

• zakażenia przewodu pokarmowego bakteriami.

Ostre rozwolnienie może mieć również charakter polekowy. W takiej sytuacji, wystąpienie dolegliwości związane jest z efektem ubocznym stosowania danego leku. Ostrą biegunkę może wywołać także nadwrażliwość pokarmowa o podłożu immunologicznym (w przypadku alergii pokarmowej) lub nieimmunologicznym (nietolerancja pokarmowa). Ponadto, schorzenie może być spowodowane niedokrwiennym zapaleniem okrężnicy lub ostrym zapaleniem uchyłków okrężnicy.

Objawy ostrej biegunki

Ostra biegunka polega na częstej potrzebie oddawania stolca, powyżej trzech razy na dobę, o luźnej, wodnistej konsystencji. Nieprzyjemnej dolegliwości towarzyszą często objawy w postaci bólu brzucha, bolesnych parć na stolec oraz podwyższonej temperatury. U niektórych osób poza częstymi wypróżnieniami występują również nudności i wymioty, a także dreszcze. W zależności od przyczyny, która wywołała ostrą biegunkę w kale zauważyć można ślady krwi, śluzu i ropy.

Ile trwa ostra biegunka i jakie są sposoby na jej zatrzymanie?

Ostra postać biegunki trwa zazwyczaj do 14 dni. Nieprzyjemne dolegliwości mogą być zwalczane i łagodzone domowymi sposobami. Podczas rozwolnienia należy odpowiednio nawadniać organizm, najlepiej specjalnymi płynami nawadniającymi z apteki, które zawierają glukozę i elektrolity oraz stosować lekkostrawną dietę. Zwykła woda może okazać się niewystarczająca. Warto również włączyć do jadłospisu czarne jagody. Owoce te bowiem wykazują naturalne działanie zapierające.

Należy podkreślić, że ten rodzaj rozwolnienia ustępuje najczęściej samoistnie, a terapia polega na objawowym leczeniu, które zazwyczaj nie wymaga wykonywania badań. Warto jednak wskazać, że w przypadku silnej, kilkudniowej biegunki oraz w sytuacji przedłużających się dolegliwości należy udać się po pomoc do lekarza.

Leczenie ostrej biegunki

Kontakt z lekarzem konieczny jest w sytuacji, kiedy u chorego biegunka ma ciężką postać – kilkanaście wypróżnień na dobę, a dodatkowo dolegliwościom towarzyszy znaczne osłabienie i wymioty. Ponadto, konsultacji wymaga rozwolnienie z gorączką powyżej 38°C, a także dolegliwość, która ma charakter nawracający. Dodatkowo, w przypadku jeżeli podczas biegunki wystąpi zatrzymanie moczu (skąpomocz), a w kale widoczna jest krew należy bezzwłocznie udać się do lekarza. 

Leczenie nagłej, ostrej biegunki o wodnistej konsystencji, która wywołana jest przez infekcję wirusową, polega na odpowiednim nawadnianiu organizmu oraz podawaniu środków medycznych z probiotykami. Leki takie, pomagają przeciwdziałać rozwojowi powikłań, które związane są z mnożeniem patologicznej flory bakteryjnej. Medykamenty zapierające mogą być podawane osobom dorosłym w sytuacji, kiedy biegunce nie towarzyszy gorączka. Co ważne, należy zachować ostrożność, gdyż zastosowanie leków zapierających w sytuacji zakażenia bakteryjnego, może skutkować zaostrzeniem choroby. Antybiotykoterapia ma ograniczone zastosowanie, zalecana jest przede wszystkim w biegunce podróżnych bądź w sytuacji podejrzenia infekcji bakteryjnej. Warto jednak podkreślić, ze leczenie ostrej biegunki uzależnione jest od przyczyny, która ją wywołała. Dlatego też, w przypadku wystąpienia biegunki z krwią, śluzem lub ropą, której towarzyszy silny ból brzucha i wysoka gorączka, wykonywany jest posiew kału z antybiogramem, umożliwiający poznanie powodu wystąpienia dolegliwości.

Ostra biegunka a możliwe powikłania

Uporczywe rozwolnienie w przebiegu ostrej biegunki wiąże się z ryzykiem szybkiego odwodnienia, które może mieć poważne konsekwencje dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Ponadto częste, wodniste stolce mogą doprowadzić do krwotocznego zapalenia jelita grubego, a także toksycznego rozdęcia jelita grubego oraz zespołu hemolityczno-mocznicowego.

Bibliografia:

Dzieniszewski J., Biegunka ostra i przewlekła, [w]: Jarosz (red.): Praktyczny Podręcznik Dietetyki, Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2010

Mach T., Choroby infekcyjne i pasożytnicze przewodu pokarmowego, [w]: Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych, Medycyna Praktyczna, 2012