Włókniaki należą do często występujących zmian skórnych. Nie stanowią na szczęście zagrożenia dla życia, chociaż zaliczane są do zmian nowotworowych. Mogą jednak stanowić poważny problem estetyczny, z uwagi na swój szpecący wygląd. Do tej pory nie stwierdzono przypadku zezłośliwienia włókniaków, jeśli jednak w jego pobliżu wystąpi zaczerwienienie, swędzenie, pieczenie czy ból, należy skonsultować się z lekarzem.
Jak wygląda włókniak?
Grudkowate narośla na skórze, powstające z rozrostu tkanki łącznej włóknistej, o nieregularnym kształcie – to właśnie włókniaki. Zdjęcia tych guzków można łatwo znaleźć w internecie. Włókniak może występować w dwóch postaciach: miękkiej oraz twardej. Nie wywołuje dolegliwości bólowych, jednak jeśli znajduje się w miejscu narażonym na ocieranie się o bieliznę lub odzież, może sprawiać kłopoty, ponieważ jego nieregularna struktura sprawia, że łatwo o niego zaczepić i go naderwać. Stwierdzono, że włókniaki najczęściej pojawiają się u cukrzyków, osób otyłych, kobiet w ciąży oraz osób z zaburzeniami endokrynologicznymi.
Włókniak miękki – podstawowe informacje
Włókniak miękki, jak sama nazwa wskazuje – jest miękki w dotyku i wiotki. Często występuje mnogo. Może wyrastać bezpośrednio ze skóry albo być z nią połączony za pomocą cienkiego pasma tkanki. Ma barwę skóry, nieraz w nieco ciemniejszym odcieniu. Najczęściej występuje w postaci długich, nitkowatych wyrostków. Zazwyczaj włókniaki skórne umiejscawiają się na szyi, na powiekach, pod pachami, w pachwinach, pod piersiami i na tułowiu. Według specjalistów ich obecność jest przede wszystkim uwarunkowana genetycznie. Ich występowanie jest powszechne, można je wykryć prawie u każdego człowieka. Pojawiają się w dowolnym wieku, niezależnie od płci. Ich liczba i wielkość zwiększa się wraz z wiekiem oraz u kobiet w ciąży.
Włókniak twardy – podstawowe informacje
Włókniak twardy, czyli włókniak podskórny, zalicza się do zmian nabytych. Zazwyczaj ma postać małego pojedynczego guzka w formie kulistej lub workowatej o średnicy od 2 mm do 5 cm. Jest bezbolesny i twardy w dotyku, jednak nie daje się ucisnąć palcem, ponieważ przemieszcza się pod skórą. Przybiera kolor od czerwonego do brunatnego. Jego powierzchnia może być gładka lub szorstka. Najczęściej powstaje w wyniku wytworzenia się miejscowego stanu zapalnego po otarciu naskórka, zranieniu, pęknięciu kurzajki, a ponadto po ukąszeniu przez owada. Zwykle pojawia się na kończynach. Często towarzyszy nerwiakowłókniakom, zespołowi von Recklinghausena, nerwiakom, cukrzycy, otyłości i zaburzeniom hormonalnym. Pewną odmianą włókniaków podskórnych są mięśniaki. Objawy, jakie im towarzyszą, zależą od ich umiejscowienia i wielkości. Większość z nich wykrywa się przypadkowo. Mięśniaki, które nie wywołują dolegliwości, nie wymagają leczenia, ponieważ nie stanowią niebezpieczeństwa dla zdrowia. U młodych kobiet i dziewcząt w okresie dojrzewania często występuje włókniak w piersiach. Jest to gruczolakowłókniak, należący do nowotworów łagodnych, który zazwyczaj ustępuje samoistnie, czasem jednak wymaga wycięcia chirurgicznego. U kobiet mogą powstawać też mięśniaki macicy. Objawy choroby to: ból, obfite krwawienia miesięczne, przedłużające się miesiączki oraz parcie na pęcherz moczowy. Są to łagodne guzy gładkokomórkowe (włókniaki), które początkowo rozwijają się w ścianie macicy bezobjawowo i nie wymagają leczenia. Jeśli jednak mięśniak na macicy znacznie się rozrośnie, wymaga operacji chirurgicznej. Zdarza się, że po stanie zapalnym rozwinie się zwłóknienie płuc. Polega ono na tym, że wokół pęcherzyków płucnych powstają blizny, które utrudniają ich pracę. Zjawisko to jest efektem naturalnego procesu starzenia się organizmu i nie stanowi powodu do niepokoju. Dopiero gdy zwłóknienia obejmą duże powierzchnie, mogą doprowadzić do zaburzeń w oddychaniu.
Jak diagnozować włókniaki?
Cechą charakterystyczną włókniaków jest chaotyczne rozmieszczenie komórek w środku guzka i nieprawidłowa morfologia tkanki łącznej. Włókniaki miękkie różnią się od twardych proporcją włókien i komórek ich tkanki łącznej. W postaci twardej włókien jest więcej niż w miękkiej. Chociaż zdiagnozowanie włókniaka miękkiego nie jest trudne, należy zawsze zwrócić się do lekarza dermatologa (nie do kosmetyczki). W różnicowaniu brane są pod uwagę: brodawczaki, miękkie znamiona komórkowe oraz tłuszczaki, a przypadku zmian występujących na prąciu należy również wykluczyć kłykciny kończyste. Podczas rozpoznania włókniaka miękkiego uwzględnia się jego kształt, barwę, wielkość, spoistość, lokalizację, liczebność oraz czas powstania. Rozpoznanie włókniaka twardego jest bardziej złożone, ponieważ należy wykluczyć włókniakomięsak oraz czerniak. Dlatego często podczas badania diagnostycznego lekarz pobiera wycinek do badania histopatologicznego, by upewnić się, że nie mamy do czynienia z nowotworem.
Jak leczyć włókniaki?
Włókniaki nie wykazują tendencji do samoistnego ustępowania, dlatego utrzymują się przez całe życie. Nie ulegają również zezłośliwieniu, dlatego też nie muszą być usuwane ze względów medycznych. Najczęściej podlegają jedynie obserwacji. Jednak wiele osób decyduje się na ich usunięcie ze względów estetycznych. Szczególnie szpecąco wyglądają włókniaki na szyi i powiekach. Pacjenci przeważnie korzystają z gabinetów kosmetycznych. Powinni jednak wcześniej skonsultować się z dermatologiem, który potwierdzi rozpoznanie i wskaże najbardziej właściwy sposób usunięcia włókniaka. Usuwanie go przez kosmetyczkę jest zawsze obarczone pewnych ryzykiem. Nie wszyscy wiedzą, że kosmetyczki, nawet te najbardziej doświadczone, nie powinny podejmować się wykonywania zabiegów naruszających ciągłość skóry. Tym bardziej że niektóre z narośli są duże i bogato unaczynione, co wiąże się z koniecznością założenia szwów. W zależności od umiejscowienia narośli jej wielkości oraz powodów, dla których pacjent chce je usunąć, lekarz dermatolog może wypisać skierowanie na zabieg, który podlega w takim przypadku refundacji przez NFZ. Należy liczyć się jednak z faktem, że raz usunięty włókniak może odrosnąć lub utworzyć się w innym miejscu.
Jaki jest najlepszy sposób na usunięcie włókniaka?
Gabinety dermatologiczne oraz kliniki medycyny estetycznej oferują kilka metod usuwania włókniaków. Mniejsze narośla leczy się, stosując elektrochirurgię, czyli wypalanie prądem elektrycznym o wysokiej częstotliwości. Wysoka temperatura niszczy białko budujące tkanki włókniaka, nie naruszając ciągłości skóry, dzięki czemu nie powstają przebarwienia, a blizny są niewielkie. Innym sposobem jest krioterapia, czyli wymrażanie zmian skórnych ciekłym azotem. Metoda nie pozostawia na skórze odbarwień i pozostaje bezpieczna dla kobiet w ciąży oraz dzieci. Z kolei wypalanie za pomocą lasera frakcyjnego CO2 polega na odparowaniu wody śródkomórkowej włókniaka. W metodzie tej nie dochodzi do termicznego uszkodzenia sąsiadujących tkanek, dzięki czemu nie występują blizny.
W przypadku bardzo dużych zmian lub podejrzenia złośliwości włókniaka wykonuje się całkowite jego usunięcie za pomocą skalpela. Niestety, wiąże się to z powstaniem blizn, które zostają widoczne na długie lata na skórze.
Czy można usunąć włókniaka w domu?
Najpopularniejszym sposobem, stosowanym w warunkach domowych, jest usuwanie włókniaka za pomocą octu jabłkowego – naturalnego kosmetyku. Polega on na systematycznym stosowaniu okładów z octu. Obserwuje się powolne zasychanie narośli, aż te w końcu całkowicie odpadają. Można również stosować maść salicylową, jednak należy pamiętać o tym, że bardzo wysusza ona sąsiadującą skórę.
Zobacz też: Choroby skóry.
