Osutka – czym jest i skąd się bierze? Charakterystyka, rodzaje i sposoby leczenia

Osutka – czym jest i skąd się bierze? Charakterystyka, rodzaje i sposoby leczenia - zdjęcie
Osutka to rzadko występująca nadwrażliwość, wyróżniająca się gwałtownym pojawieniem się licznych, niepęcherzykowych krost niewielkich rozmiarów. Sterylne wykwity występują na podłożu rumieniowym głównie w okolicach tułowia.
 

W niniejszym artykule wyjaśnimy:

  • czym jest osutka,
  • jakie są przyczyny pojawienia się krostek,
  • jakie typy zmian wyróżniamy,
  • na czym polega leczenie.

Zobacz także artykuł: „Rumień zakaźny – przyczyny, objawy i leczenie”.

Czym jest osutka?

Osutka stanowi rzadko występującą postać wysypki alergicznej na ciele, która może pojawić się w następstwie przyjęcia leku, w tym antybiotyków oraz niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Charakteryzuje się powstawaniem licznych krostek wielkości główki od szpilki na tułowiu, w zgięciach oraz w innych miejscach podatnych na występowanie zmian wyparzeniowych. Zasadniczo nie występuje na błonach śluzowych. W praktyce medycznej można wyróżnić kilka podstawowych typów klasyfikowanych ze względu na wygląd zmian skórnych.

Przyczyny osutki - co może spowodować jej pojawienie się na ciele?

Przyczyny występowania choroby zależeć będą przede wszystkim od jej rodzaju. Przyjmuje się, że ponad 90% przypadków ostrej uogólnionej osutki krostkowej pojawia się w następstwie spożycia leków. Dokładny mechanizm występowania objawów nie jest do końca znany. Jedna z hipotez zakłada udział mechanizmów immunologicznych, w tym głównie nadwrażliwość typu IV. Wśród środków farmakologicznych, które najczęściej powodują wystąpienie osutki, wymienia się m.in.: antybiotyki, leki przeciwgrzybicze, antagonistów wapnia, acetaminofen oraz furosemid. W patogenezie choroby uwzględnia się dodatkowo ukąszenia pająków, udział infekcji wirusowych oraz ekspozycję na rtęć.

Osutka – typy wyróżniane na podstawie wyglądu zmian skórnych

Osutka plamista

Osutka plamista jest jednym z objawów kiły. Ma postać monomorficznych, symetrycznych i równomiernie rozmieszczonych zmian plamiastych. Najczęściej wykwity występują na tułowiu oraz w zgięciach rąk. Po 16. tygodniu pacjenci mogą doświadczyć nawrotu nierównomiernie rozmieszczonej osutki, głównie w okolicach narządów płciowych, tułowia, dłoni, stóp i twarzy.

Osutka plamisto-grudkowa

Osutka plamisto-grudkowa jest najczęściej występującą postacią osutki po zażyciu leków. Często bywa nazywana odropodobną oraz różyczkopodobną. Mają postać licznych plamy rumieniowych o żywoczerwonym kolorze. Symetrycznie występujące czerwone grudki obserwowane są przeważnie na tułowiu i kończynach. Jak przebiega osutka plamisto-grudkowa? Ile trwa nasilenie objawów? Wykwity powinny zacząć zanikać po tygodniu od rozpoczęcia leczenia. Pełne ustąpienie zmian może zająć nawet do 3-4 tygodni.

Osutka krostkowa

Osutka krostkowa występuje najczęściej na rumieniowym podłożu. Pierwsze wykwity można zaobserwować przeważnie w okolicach wyparzeniowych. Następnie dochodzi do uogólnienia objawów. Zmianom skórnym może towarzyszyć podwyższona temperatura ciała oraz neutrofilia. Wykwity nie pojawiają się na błonach śluzowych.

Osutka grudkowa

Co może oznaczać grudkowa wysypka? Osutka grudkowa na rumieniowym podłożu może stanowić jeden z objawów infekcji, przykładowo zakażenie koronawirusem. Często towarzyszy jej świąd. Objawy powinny ustąpić razem z innymi symptomami infekcji wirusowej.

Osutka liszajopodobna

Osutka skórna liszajowata wyróżnia się występowaniem niewielkich, płaskowyniosłych grudek o poligonalnym kształcie. Gładkie i błyszczące wykwity mają tendencję do zlewania się w jedną większą zmianę. Osutka u dzieci często ma charakter samoograniczający się i wymaga jedynie leczenia objawowego.

Osutka – rodzaje najczęstszych osutek skórnych i ich charakterystyczne cechy

Osutka polekowa

Osutka polekowa jest jedną z najczęściej występujących typów osutki. Może pojawić się w następstwie nadwrażliwości organizmu na przyjmowanie określonego leku. Reakcja alergiczna pojawia się m.in. po antybiotykach oraz lekach przeciwgrzybiczych. Wyróżnia się gwałtownym przebiegiem i szybką reemisją objawów po odstawieniu uczulających środków farmakologicznych. Wysypka polekowa może mieć postać plamiasto-grudkową lub krostkową na rumieniowym podłożu.

Osutka wirusowa

Osutka wirusowa może towarzyszyć infekcjom. Występuje przykładowo w czasie trzydniówki u dziecka, która początkowo objawia się podwyższeniem temperatury ciała. Po spadku gorączki pojawia się drobnoplamisto-grudkowa wysypka o bladoróżowym zabarwieniu. Najczęściej znajdziemy ją na tułowiu, szyi i twarzy.

Osutka kiłowa

Osutka kiłowa może pojawić się 9 tygodni po zakażeniu bakterią, wskutek krwiopochodnego rozsiewu krętków bladych. Najczęściej ma postać plamiastą, rzadziej grudkową. W przypadku nawrotu po 16 tygodniu od zakażenia pacjenci skarżą się na osutkę plamiastą, grudkową i/lub krostkową o nierównomiernym rozmieszczeniu.

Osutka ciężarnych

Osutka ciężarnych ma postać samoograniczającej się swędzącej pokrzywki grudkowo-blaszkowej. Charakteryzuje się łagodnym przebiegiem. Najczęściej pojawia się w III trymestrze ciąży lub bezpośrednio po porodzie.

Osutka asymetryczna

Osutka asymetryczna towarzyszy licznym chorobom. Jednostronnie występujące wykwity mogą wskazywać na półpasiec. Asymetryczne zmiany niekiedy świadczą także o występowaniu grzybicy skóry.

Osutki świetlne

Wielopostaciowe osutki świetlne to dermatozy, którą wywołuje jedynie promieniowanie świetlne.

Leczenie osutki - antybiotyki, leków przeciwzapalne i sulfonamidy w leczeniu osutek skórnych

Leczenie zależeć będzie zależeć przede wszystkim od rodzaju i charakteru wykwitów. W przypadku osutki alergicznej należy odstawić uczulający lek oraz sięgnąć po środki przeciwzapalne i przeciwalergiczne. Przydatne mogą okazać się także kremy nawilżające i łagodzące. Kosmetyki do skóry wrażliwej przyniosą ulgę oraz zmniejszą nasilenie symptomów. W przypadku chorób wirusowych i bakteryjnych konieczne jest zastosowanie odpowiedniej terapii przyczynowej, polegające na przyjmowaniu odpowiednich antybiotyków i sulfonamidów.

Źródła:

  • Rand Almuhyi, Osutka grudkowa z towarzyszącym świądem jako objaw prodromalny COVID-19, Dermatol Rev/Przegl Dermatol, nr 109/2022;
  • Justyna H. Czarny, Adrianna Opalska-Tuszyńska, Kiła wczesna oraz współistniejący rumień wędrujący, Dermatol Rev/Przegl Dermatol, nr 109/2022;
  • Andrzej Kazimierz Jaworek, et. al., Choroby zakaźne skóry jako wciąż aktualny problem diagnostyczny i terapeutyczny – przegląd nietypowych przypadków klinicznych, https://www.przeglepidemiol.pzh.gov.pl/pdf-187274-108492?filename=Current%20challenges%20in.pdf (dostęp 11.05.2024);
  • Percy Lehmann, Fotodermatozy, Deutsches Arzteblatt International, nr 108 (9)/2011;
  • Ostra uogólniona osutka krostkowa, https://chorobyrzadkie.gov.pl/pl/lista-chorob-rzadkich/ostra-uogolniona-osutka-krostkowa (dostęp 11.05.2024);
  • Mariola Pawlaczyk, et. al., Przypadek osutki plamisto-grudkowej po doksycyklinie, Farmacja współczesna, nr 4/2011;
  • Jolanta Popielska, Magdalena Marczyńska, Wysypki plamisto-grudkowe w infekcjach wirusowych, https://podyplomie.pl/pediatria/21107,wysypki-plamisto-grudkowe-w-infekcjach-wirusowych (dostęp 11.05.2024);
  • Justyna Radkiewicz, Problemy skórne u kobiet w ciąży, https://www.forumginekologii.pl/artykul/problemy-skorne-u-kobiet-w-ciazy (dostęp 11.05.2024);
  • Andżelika Schwann-Majewska, et. al., Ostra uogólniona osutka krostkowa sprowokowana furosemidem, Przegl Dermatol, nr 102/2015;
  • Beata Wiśnicka, Adam Reich, Eugeniusz Baran, Osutki liszajowate u dzieci, Postępy Dermatologii i Alergologii, vol 22, nr 1/2005;

Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.

Serce i układ krążenia Niskie ciśnienie: czy wymaga leczenia? – przyczyny, objawy, leczenie
Niskie ciśnienie tętnicze (hipotonia, niedociśnienie, hipotensja) może wystąpić u każdej osoby, nawet małych dzieci i sportowców. Chociaż nie jest tak częste i tak niebezpieczne, jak nadciśnienie tętnicze i przeważnie nie utrudnia...
Układ rozrodczy i moczowy Ulubione pozycje seksualne kobiet - 10 pozycji seksualnych. Najlepsze i ciekawe pozycje
Seks odgrywa bardzo ważną rolę w życiu zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Umacnia związek, pozwala lepiej poznać swoje ciało i zaspokoić skrywane pragnienia....
Serce i układ krążenia Dieta na obniżenie cholesterolu - 10 produktów, które pomagają zbić cholesterol
Obecność zbyt wysokiego poziomu cholesterolu LDL we krwi jest zjawiskiem cywilizacyjnym. Z hipercholesterolemią zmaga się coraz większa część społeczeństwa, a do rozwoju problemu przyczyniają...
Choroby zakaźne i pasożytnicze Jęczmień na oku: objawy, przyczyny oraz leczenie. Czy istnieją domowe sposoby na jęczmień?
Jęczmień to nic innego jak torbielowata infekcja powieki, która pojawia się w bardzo nieoczekiwanych momentach w formie ropnia. W większości wypadków spowodowana jest zarażeniem gronkowcem na brzegach powiek, a także gruczołach ...
Odporność, wzmocnienie organizmu Eozynofilia: o czym świadczą podwyższone eozynofile? Objawy, przyczyny, normy
Badanie krwi to jedno z podstawowych metod diagnostycznych wielu chorób. Za jego pomocą możliwe jest oznaczenie wielu parametrów, w tym eozynofilów. To jeden z rodzajów białych krwinek, które pełnią istotną funkcję w...
Informacje dla pacjenta Czym jest hydroksyzyna (hydroxyzinum) na uspokojenie? Dawkowanie i przeciwwskazania
Gdy leki dostępne bez recepty oraz naturalne specyfiki przestają być skuteczne, zazwyczaj poszukiwane są nowe rozwiązania problemu związanego ze stresem. Jeśli mowa o <span...
Informacje dla pacjenta Wysoki puls – przyczyny, objawy jak prawidłowo zmierzyć?
Puls, inaczej tętno, określa ilość uderzeń serca na minutę, czyli częstotliwość bicia serca. Jego wartość jest dla człowieka zdrowego ściśle określana i nie powinna być ani za niska, ani zbyt...
Informacje dla pacjenta Witamina B12: jakie są jej właściwości? Skutki niedoboru i nadmiaru witaminy B12
Witamina B12 utrzymuje w dobrej kondycji układ krwionośny, nerwowy czy pokarmowy. Jej niedobór stanowi częsty problem, jednak właściwa suplementacja i dieta bogata w produkty pochodzen...
Układ rozrodczy i moczowy 7 skutecznych metod na opóźnienie wytrysku podczas stosunku
Szybki wytrysk to z reguły koniec miłosnych uniesień, dlatego każdy mężczyzna pragnie przeciągnąć jak najdłużej moment swojego spełnienia. Za optymalną długość stosunku uważa się akt trwający...

Choroby zakaźne i pasożytnicze Zielona bakteria na paznokciu - czy jest zaraźliwa? Leczenie, domowe sposoby, początki, ile się goi?
Zielona bakteria na paznokciu to problem, który coraz częściej dotyka osoby korzystające z manicure hybrydowego lub żelowego. Pojawiające się zielonkawe przebarwienie nie tylko wygląda...
Układ oddechowy Oczyszczanie płuc. Czy płuca się regenerują? Po jakim czasie? Jak zregenerować płuca?
Układ oddechowy codziennie narażony jest na działanie szkodliwych substancji – pyłów, dymów, smogu, a w przypadku palaczy także nikotyny i substancji smolistych. Nic więc dziwnego, że wiele osób zastanawia się, czy płuca s...
Układ nerwowy Rzucanie palenia - etapy. Po jakim czasie nikotyna znika z organizmu?
Decyzja o rzuceniu palenia to jedno z najważniejszych działań na rzecz zdrowia, jakie może podjąć osoba uzależniona od nikotyny. To proces, który nie kończy się w chwili odłożenia ostatniego papierosa – rzuc...
Zdrowy tryb życia Ciecierzyca: jakie ma wartości odżywcze oraz co warto z niej przygotować?
Ciecierzyca jest warzywem strączkowym, które jest dobrze znane wśród wegan i wegetarian. Ceniona jest przede wszystkim za wysoką zawartość wartościowego białka. Często zaliczana jest nawet do tzw. superfoods, czyli grupy pokarm&...
Przeziębienie i grypa Paracetamol – czym jest oraz jakie są jego właściwości? Jak jest prawidłowe dawkowanie paracetamolu, aby zapobiec przedawkowaniu?
W poniższym artykule uzyskasz informacje na temat jednego z bezpieczniejszych leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych dostępnych bez recepty, jakim jest paracetamol. Poznasz jego mechanizm działania, dawkowanie, skutki jego prze...
Układ rozrodczy i moczowy Nawracające zapalenia pęcherza – jak im zapobiegać i jak można je leczyć?
Zakażenia układu moczowego należą do powszechnych schorzeń o charakterze infekcyjnym i dotyczą statystycznie znacznie częściej kobiet niż mężczyzn. Mają też tendencję do nawracania, szczególnie ...
Mięśnie i kości Lumbago (postrzał) – czym jest, ile trwa i jak leczyć? Jakie mogą być przyczyny występowania i z czym walczyć?
Lumbago to określenie stosowane w przypadku nagłego i ostrego bólu w okolicy krzyżowo-lędźwiowej. Oto podstawowe informacje na temat tego bolesnego i utrudniającego funkcjonowanie zesp...
Układ rozrodczy i moczowy Upławy: przyczyny, rodzaje, choroby, leczenie. Co oznacza ich kolor?
Wydzielina z pochwy, powszechnie określana jako upławy, fizjologicznie występuje w drogach rodnych każdej kobiety. Obecność śluzu jest oznaką posiadania zdrowej błony śluzowej miejsc intymnych, a także prawidłowo przebiegającego cyklu miesiączkowego....
Układ rozrodczy i moczowy Torbiel: gdzie występuje i jak się pozbyć cysty? Przyczyny powstawania, diagnoza i skuteczne leczenie
Torbiele, zwane inaczej cystami, to przestrzenie wypełnione treścią galaretowatą bądź płynem. Choć mogą pojawić się w niemal każdym miejscu, najczęściej diagnozowane są w jajnikach, piersiach...

Dlaczego my?
why-us-img

Odbiór osobisty w aptece

why-us-img

Profesjonalna obsługa

why-us-img

Szybka wysyłka

why-us-img

Legalnie działająca apteka

why-us-img

Płatność online lub za pobraniem