Rak jelita grubego często rozwija się przez wiele lat, nie dając przy tym niemal żadnych objawów. Czym więc może objawiać się nowotwór jelita grubego i jak można wykryć go we wczesnym stadium, gdy istnieją duże szanse na wyleczenie?
Czym jest rak jelita grubego?
Nowotwór jelita grubego zazwyczaj rozwija się w wyniku mimowolnego rozrostu komórek w określonej części jelita grubego – na przykład kątnicy lub odbytnicy i zstępnicy. Najczęściej występującym rodzajem tej choroby jest gruczolakorak jelita grubego. W Polsce rak jelita grubego jest drugą pod względem częstości przyczyną zgonów spowodowanych przez nowotwór. Częściej dotyka on mężczyzn niż kobiet, a najwyższą zachorowalność notuje się w grupie osób po 50. roku życia.
Rak jelita grubego – objawy
Nowotwór jelita grubego potrafi rozwijać się przez bardzo długi czas – nawet dziesięć lat – nie dając właściwie żadnych objawów. Choroba może zaatakować każdy fragment jelita, lecz w ponad 70% przypadków rak powstaje w odbytnicy, gdzie guzy można dość łatwo wyczuć podczas badania per rectum. W zależności od lokalizacji nowotwór jelita grubego może dawać nieco inne objawy, ale wśród szczególnie niepokojących wymieniamy:
- obecność krwi na stolcu lub krwawienie utajone do światła jelita grubego, które może prowadzić do anemii;
- uczucie niepełnego wypróżnienia;
- zaburzenia rytmu wypróżnień – zaparcia i uporczywe biegunki;
- powtarzające się krwawienie z odbytnicy;
- wyczuwalny guz w jamie brzusznej;
- silny ból brzucha, któremu towarzyszą zatrzymanie gazów i stolca;
- parcie na stolec i niemożność jego oddania;
- nudności;
- utrata masy ciała, osłabienie, brak apetytu – zwykle pojawiające się w zaawansowanym stadium choroby.
Przyczyny raka jelita grubego
Zachorowania na nowotwór jelita grubego możemy podzielić na dwie podstawowe grupy: rodzinne, które są związane z mutacją genów lub zwiększonym ryzykiem zachorowania w danej rodzinie, oraz sporadyczne, które nie mają związku z dziedziczeniem.
Do czynników zwiększających ryzyko zachorowania na raka jelita grubego zaliczamy przede wszystkim:
- dziedziczenie,
- wiek,
- obecność gruczolaków w jelicie grubym,
- wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
- choroba Leśniowskiego-Crohna,
- zakażenie paciorkowcem kałowym,
- nałogowe palenie papierosów,
- dieta obfitujące w mięso i tłuszcze, a uboga w błonnik,
- otyłość.
Większość nowotworów jelita grubego to zachorowania sporadyczne – rodzinne stanowią około 30% wszystkich przypadków.
Diagnostyka nowotworu jelita grubego
W diagnostyce raka jelita grubego stosuje się szereg badań, w tym: badania per rectum, wlewu kontrastowego, kolonoskopii, rektoskopii, kolonoskopii wirtualnej, badania antygenu CEA we krwi oraz badania krwi utajonej w kale. Na czym polega każde z nich?
|
Badanie diagnostyczne |
Charakterystyka |
|
Badanie per rectum |
To badanie przez odbytnicę, dzięki
któremu lekarz może ocenić stan jelita, wykryć źródła krwawienia i guzki
nowotworowe. To jedna z podstawowych metod diagnostycznych – pozwala
wychwycić blisko jedną trzecią przypadków raka jelita grubego. |
|
Wlew kontrastowy |
Polega na wykonaniu zdjęć
radiologicznych po podaniu do jelita płynnego kontrastu i napełnieniu go
powietrzem. |
|
Kolonoskopia |
Badanie przeprowadza się przy użyciu
endoskopu, który wprowadza się do jelita przez odbyt. Niekiedy w trakcie
kolonoskopii pobiera się wycinek podejrzanej zmiany do badania
histopatologicznego. |
|
Rektoskopia |
To wziernikowanie odbytnicy, polegające
na wprowadzeniu do odbytu sztywnego aparatu optycznego. |
|
Kolonoskopia wirtualna |
Podczas badania do światła jelita
grubego podaje się powietrze, a następnie wykonuje tomografię
komputerową. Kolonoskopia wirtualna umożliwia uzyskanie trójwymiarowego
obrazu jelita grubego. |
|
Badanie antygenu CEA we krwi |
Polega na oznaczeniu markerów
charakterystycznych dla raka jelita grubego. Badanie często stosuje się u
pacjentów po przebytym nowotworze – pomaga wykryć ewentualny nawrót choroby. |
|
Badanie krwi utajonej w stolcu |
Pozwala określić, czy w stolcu
znajduje się krew, która jest niewidoczna gołym okiem. |
Rak jelita grubego – leczenie
Sposób leczenia raka jelita grubego dobiera się na podstawie stopnia rozwoju choroby. Podobnie jak przy innych chorobach nowotworowych, także w tym przypadku podstawę stanowi leczenie chirurgiczne. Przy niewielkich nowotworach wycina się wyłącznie samą zmianę bez fragmentu jelita – w zależności od jej lokalizacji wykorzystuje się w tym celu metodą laparoskopową lub endoskopową.
U większości pacjentów konieczne jest jednak usunięcie guza wraz z fragmentem jelita. W takim przypadku najczęściej przeprowadza się zabieg w znieczuleniu ogólnym, wykonując cięcie na skórze brzucha. Natomiast u chorych z nowotworem jelita grubego w zaawansowanym stadium niezbędna może okazać się operacja wielonarządowa. Wskazaniem do jej przeprowadzania jest przede wszystkim naciekanie nowotworu na sąsiadujące organy – to uniemożliwia usunięcie guza w całości bez naruszenia zajętego narządu, na przykład żołądka, pęcherza moczowego czy śledziony.
Oprócz zabiegów chirurgicznych leczenie jelita grubego obejmuje też chemioterapię, którą wdraża się zarówno przed, jak i po operacji. Chemioterapia przed zabiegiem ma na celu zmniejszenie guza, co ma na ułatwić jego usunięcie. Z kolei po operacji chemioterapia pozwala zniszczyć krążące w organizmie komórki nowotworowe. W terapii raka jelita grubego stosuje się również radioterapię, która nie tylko wspomaga niszczenie komórek nowotworowych, ale także może łagodzić dolegliwości bólowe.
Profilaktyka nowotworu jelita grubego – jak uniknąć choroby?
By zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka jelita grubego, warto:
- regularnie uprawiać aktywność fizyczną,
- stosować zdrową dietę, bogatą w warzywa i owoce,
- ograniczyć ilość tłuszczów zwierzęcych w diecie,
- ograniczyć spożycie alkoholu.
Ponadto osoby, które skończyły 50 lat, powinny pamiętać o:
- regularnych badaniach okresowych,
- wykonywaniu kolonoskopii – co 10 lat,
- wykonywaniu badania kontrastowego jelita grubego – co 5 lat,
- wykonywaniu testów na krew utajoną w kale – co rok.
Nowotwór jelita grubego to podstępna choroba, która może rozwijać się latami, nie dając przy tym żadnych objawów. Właśnie dlatego tak istotne są regularne badania kontrolne, dzięki którym raka jelita grubego można wykryć już we wczesnym stadium, gdy wciąż są bardzo duże szanse na jego wyleczenie.
