Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ): wskazania, działanie i interakcje z innymi lekami

Leki przeciwzapalne stosowane są w celu zwalczania stanu zapalnego i bólu różnego pochodzenia. Działają również przeciwgorączkowo. Część z nich dostępna jest jedynie na receptę - w sytuacji konieczności ich zastosowania zalecane są przez lekarza. Podobnie do innych leków, mogą wywoływać działania niepożądane lub wchodzić w interakcje z innymi lekami.

Z naszego artykułu dowiesz się:

• podstawowych informacji o działaniu i zastosowaniu leków NLPZ;
• które substancje leków NLPZ są najczęściej stosowane;
• jakie niesteroidowe leki przeciwzapalne dostępne są bez recepty;
• co działa przeciwzapalnie;
• jakie są kluczowe mechanizmy działania leków z grupy NLPZ;
• jak bezpiecznie zażywać leki przeciwzapalne;
• z czym nie łączyć NLPZ;
• jakie są główne przeciwwskazania do stosowania leków niesteroidowych;
• co warto wiedzieć przed zastosowaniem leków NLPZ.

Zobacz także: "Jak leczyć reumatoidalne zapalenie stawów?".

Leki NLPZ - wszystko, co musisz wiedzieć o ich działaniu i zastosowaniu

Niesteroidowe leki przeciwzapalne - NLPZ - to leki o działaniu przeciwbólowym, przeciwzapalnym i przeciwgorączkowym. Hamują wytwarzanie substancji, które biorą udział w powstawaniu gorączki, stanów zapalnych i bólu. Hamują enzym o nazwie cyklooksygenaza, dzięki czemu pozwalają pozbyć się bólu i innych problemów.

Niesteroidowe leki przeciwzapalne stosuje się w wielu schorzeniach, np. zakażeniach, infekcjach czy chorobach układowych. Ich zastosowanie jest często spotykane w chorobach reumatycznych zarówno o podłożu zapalnym, jak i niezapalnym.

Stosuje się je także w chorobach autoimmunologicznych, zwyrodnieniu stawów i kręgosłupa. Są szeroko stosowane w zwalczaniu różnego rodzaju bólu: pourazowego, mięśniowego, po zabiegach chirurgicznych, przy bólach zębów, bólach menstruacyjnych, kolce nerkowej, wątrobowej, migrenie oraz przy bólu o podłożu nowotworowym.

Warto wiedzieć, że mogą być także stosowane miejscowo do leczenia zmian przeciążeniowych, pourazowych i w stanach zapalnych mięśni i okołostawowych, co pozwala ominąć układ pokarmowy.

Lista NLPZ - które substancje są najczęściej stosowane?

Niesteroidowe leki przeciwzapalne dzieli się na kilka grup. Leki te różnią się między sobą siłą działania. Lista NLPZ obejmuje:

• pochodne kwasu salicylowego, np. salicylan choliny, amid kwasu salicylowego, diflunisal;
• pochodne kwasu propionowego: ibuprofen, naproksen, ketoprofen, flurbiprofen, kwas tiaprofenowy;
• pochodne kwasu fenylooctowego: aklofenak, diklofenak, fenklofenak;
• pochodne pirazolu: fenylbutazon, oksyfenbutazon, azapropazon, noramidopiryna, aminofenazon;
• pochodne naftyloketonów - nabumeton;
• pochodne kwasu antranilowego: kwas niflumowy, kwas neklofenamowy, kwas flufenamowy, kwas mefenamowy;
• pochodne benzotiazyny: meloksykam, piroksykam, izoksykam, sudoksykam;
• pochodne alifatyczne i heterocykliczne: sulindak, indometacyna, acemetacyna, tolmetyna;
• koksyby: rofekoksyb, celekoksyb.

Wśród najczęściej stosowanych leków NLPZ wyróżnia się ibuprofen, naproksen oraz ketoprofen, czyli leki, które dostaniemy w aptece bez recepty.

Jakie niesteroidowe leki przeciwzapalne dostępne są bez recepty?

Wśród leków NLPZ dostępnych bez recepty występuje wiele preparatów łagodzących różne dolegliwości, np. ból głowy, ból gardła, bóle mięśni i stawów oraz wiele innych. Niesteroidowe leki przeciwzapalne bez recepty to popularne produkty. Lista NLPZ prezentuje się następująco:

• ibuprofen;
• kwas acetylosalicylowy;
• deksibuprofen;
• ketoprofen;
• naproksen;
• deksketoprofen;
• diklofenak;
• salicylamid;
• salicylan choliny;
• benzydamina;
• salicylan metylu;
• etofenamat;
• flurbiprofen;
• meloksykam;
• metamizol.

Inne stosowane leki są do kupienia wyłącznie na receptę. Warto wiedzieć, że są to nie tylko tabletki przeciwzapalne czy kapsułki, ale również syropy, maści, areozole czy plastry. Przykładów niesteroidowych leków przeciwzapalnych jest wiele - to popularne preparaty apteczne, które każdy z nas ma w domu.

Co działa przeciwzapalnie? Kluczowe mechanizmy działania leków z grupy NLPZ

Wszystkie leki z grupy NLPZ, bez względu na substancję, działają przeciwzapalnie. Hamują syntezę prostaglandyn, czyli hormonów pośredniczących w rozwoju odczynów zapalnych. Ich działanie przeciwzapalne wynika z obniżenia progu pobudliwości receptorów bólu. Leczą stany zapalne, zmniejszają ból oraz pomagają zbić gorączkę.

Jak bezpiecznie zażywać leki przeciwzapalne?

Leki przeciwzapalne, podobnie do innych środków, mogą wywoływać działania niepożądane. Warto zażywać je bezpiecznie, stosując się do zaleceń zawartych w ulotce. Należy popijać je sporą ilością wody, przyjmować razem z pożywieniem, co pozwoli zapobiec podrażnieniom błony śluzowej żołądka. Nie powinno się stosować ich częściej niż co 4-6 godzin.

Skutkiem ubocznym NLPZ - niesteroidowych leków przeciwzapalnych - może być wiele działań niepożądanych jak:

• nudności i wymioty;
• wzrost ciśnienia tętniczego;
• uszkodzenie wątroby;
• podrażnienie błony śluzowej układu pokarmowego;
• zawroty głowy;
• problemy z filtracją w nerkach.

Skutki uboczne najczęściej występują u osób, które nadużywają leków z grupy NLPZ.

Niesteroidowe leki przeciwzapalne a inne medykamenty - z czym nie łączyć NLPZ?

W leczeniu bólu, gorączki czy stanów zapalnych dochodzi często do interakcji leków NLPZ z innymi lekami stosowanymi przez pacjentów. Konieczne jest poinformowanie lekarza lub farmaceuty o przyjmowanych lekach, dzięki czemu możliwe będzie uniknięcie groźnych dla zdrowia powikłań. Lekarz czy farmaceuta zaproponuje wtedy bezpieczny lek przeciwzapalny.

Przez wzgląd na mechanizmy działania NLPZ mogą wchodzić w interakcje z lekami stosowanymi w chorobach układu krążenia (np. z inhibitorami ACE, beta-adrenolitykami, antagonistami receptora AT1) oraz diuretykami pętlowymi. Ostrożność należy zachować również podczas przyjmowania takich leków jak:

• leki przeciwzakrzepowe;
• leki przeciwpadaczkowe;
• pochodne sulfonylomocznika;
• leki antyagregacyjne;
• spironolakton.

Co istotne, leki NLPZ mogą prowadzić do podwyższenia zawartości litu oraz metotreksatu we krwi człowieka, dlatego w wielu przypadkach konieczne może być monitorowanie ich stężenia.

Główne przeciwwskazania do stosowania leków niesteroidowych - co musisz wiedzieć przed zastosowaniem?

Przeciwwskazaniem do stosowania leków NLPZ jest:

• wiek poniżej 3. miesiąca życia (wcześniej stosuje się paracetamol);
• przewlekłe stany zapalne jelit;
• choroby układu pokarmowego;
• zaburzenia krzepnięcia krwi;
• nadciśnienie tętnicze;
• niewydolność serca, nerek czy wątroby;
• toczeń rumieniowaty;
• skaza krwotoczna.

Warto wiedzieć, że w przypadku stosowania konkretnego leku przeciwzapalnego może istnieć więcej przeciwwskazań, np. alergia na składnik leku, co szczególnie często dzieje się w przypadku aspiryny, której głównym składnikiem jest kwas acetylosalicylowy.

Istotne jest, że wszystkie leki z grupy NLPZ nie powinny być stosowane w ciąży, szczególnie w I trymestrze, gdyż zwiększają ryzyko poronienia. W III trymestrze mogą indukować przedwczesne zamknięcie przewodu tętniczego u dziecka, mogą również hamować poród, wydłużyć czas jego trwania oraz doprowadzić do zwiększenia krwawienia. W II trymestrze w przypadku konkretnych wskazań stosuje się jedynie ibuprofen lub diklofenak.