Ból brzucha – rodzaje i przyczyny, jakie badania wykonać?

Bóle brzucha stanowią powszechną dolegliwość, która dotyczy dużej części społeczeństwa. To przypadłość, obejmująca wnętrze jamy brzusznej, w której zlokalizowane są narządy wewnętrzne, takie jak śledziona, trzustka, wątroba, żołądek, jelito cienkie oraz grube. Co ważne, ból brzucha może dotyczyć także pęcherza moczowego i żeńskich narządów rozrodczych. Schorzenie to może mieć różne nasilenie – od lekkiego, po mocny ból i taki, który utrzymuje się przez dłuższy czas. Z tego względu można wyróżnić dwa rodzaje bólu brzucha – ostry i przewlekły. Należy podkreślić, że dolegliwości bólowe zlokalizowane w jamie brzusznej mogą mieć różne podłoże. Przyczyną może być zatrucie pokarmowe, stres lub biegunka, ale długo utrzymujący się ból może świadczyć również o poważnych problemach ze zdrowiem. Jakie zatem badania wykonać przy bólach brzucha?

Przyczyny i rodzaje bólu brzucha

Ból brzucha można podzielić na dwa rodzaje: ostry i przewlekły. W przypadku ostrego bólu brzucha dolegliwości bólowe pojawiają się nagle i mają duże natężenie. Pacjenci ból opisują jako przeszywający i nierzadko porównują go do kucia nożem. W tym przypadku dolegliwości bólowe zlokalizowane w jamie brzusznej mogą mieć różne podłoże. Przyczyną mogą być tu schorzenia przewodu pokarmowego, takie jak zapalenie wyrostka robaczkowego, perforacja wrzodu trawiennego lub jelit, niedrożność jelit, perforacja uchyłków jelit oraz ostre stany zapalne żołądka i jelit. Ze strony układu moczowo-płciowego ból może wynikać z kamicy nerkowej, zapalenia pęcherza moczowego, ciąży pozamacicznej, zapalenia przydatków bądź odmiedniczkowego zapalenia nerek. Co więcej, bóle brzucha mogą być wywołane przez kamicę lub zapalenie pęcherzyka żółciowego, zapalenie dróg żółciowych i wątroby, ostre zapalenie trzustki lub pęknięcie śledziony. Przyczyn dolegliwości bólowych można doszukiwać się również w zatorze tętnicy krezkowej, zakrzepicy żył trzewnych czy tętniaku rozwarstwiającym aorty. Ostry ból brzucha świadczy nierzadko także o zapaleniu mięśnia sercowego czy zapaleniu płuc i opłucnej, a nawet o zawale serca.

Przewlekły ból brzucha z kolei ma inny charakter, a jego nasilenie jest dużo mniejsze. Chorzy nierzadko przyzwyczajają się do bólu, mimo że nierzadko upośledza on normalne funkcjonowanie. Zazwyczaj dolegliwości bólowe w tym przypadku wywołane są przez choroby zapalne jelit, takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna oraz wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Co więcej, schorzenie może świadczyć także o zespole jelita drażliwego. Przewlekły ból brzucha może być spowodowany również chorobami infekcyjnymi i pasożytniczymi jelit (np. glistnicą, tasiemczycą czy lambliozą) oraz przewlekłym zapaleniem dróg żółciowych, trzustki czy pęcherzyka żółciowego.

Ponadto, przyczyną dolegliwości nierzadko jest niedrożność jelit, zamknięcie przewodu wprowadzającego żółć z pęcherzyka żółciowego przez kamień, zaburzenia ukrwienia, powiększenie wątroby lub śledziony, czy zespół jelita drażliwego. Dolegliwości bólowe brzucha mogą być wywołane także biegunką, zaparciami, zatruciem, a nawet stresem.

Jakie badania wykonać przy bólach brzucha?

Dolegliwości bólowe brzucha, niezależnie od tego, czy mają charakter ostry, czy przewlekły, są przesłanką do konsultacji lekarskiej. Podczas wizyty lekarz przeprowadza wywiad lekarski, którego celem jest ustalenie i zlokalizowanie bólu. Dolegliwości umiejscowione w nadbrzuszu są charakterystyczne dla chorób żołądka, wątroby, trzustki, dwunastnicy i narządach klatki piersiowej. Ból zlokalizowany w podbrzuszu i śródbrzuszu z kolei świadczy zazwyczaj o chorobach jelit. Ponadto, lekarz przeprowadza badanie palpacyjne oraz osłuchuje pacjenta, gdyż badania fizykalne zazwyczaj ułatwiają rozpoznanie i postawienie diagnozy. Dodatkowo, zlecane są badania laboratoryjne. Konieczna jest morfologia krwi, ustalenie poziomu elektrolitów, glukozy, mocznika, kreatyniny, a także ALAT, ASPAT, GGTP. Niezbędne jest również wykonanie badań amylazy i tropiny sercowej, a także posiewu i badań ogólnych moczu.

W niektórych przypadkach wykonywane są także testy na obecność krwi utajonej w stolcu. Jeżeli jednak nadal postawienie diagnozy na podstawie badań laboratoryjnych i fizykalnych jest trudne do jednoznacznego określenia, konieczne jest wykonanie dodatkowo USG jamy brzusznej. Co ważne, jeśli istnieje podejrzenie, że ból wywołany jest chorobą narządów klatki piersiowej, należy poddać się badaniom EKG oraz RTG płuc. Niemniej jednak w niektórych przypadkach konieczne jest przeprowadzenie poszerzonej diagnostyki i wykonanie dokładnych badań obrazowych – tomografii komputerowej bądź rezonansu magnetycznego, a także badania endoskopowego (gastroskopia lub endoskopia). Należy wskazać, że niekiedy niezbędne może się okazać również pobranie wycinków do badania histopatologicznego.