Zespół metaboliczny: nowa definicja, objawy i leczenie zespołu X

Zespół metaboliczny: nowa definicja, objawy i leczenie zespołu X - zdjęcie
Zespół metaboliczny to grupa czynników ryzyka zwiększających prawdopodobieństwo rozwoju chorób sercowo-naczyniowych oraz cukrzycy typu 2. Zespół ten obejmuje kilka wpływających na siebie wzajemnie czynników, a żeby zdiagnozować problem, konieczne jest przeprowadzenie diagnostyki, w tym szczegółowych badań krwi. Podczas leczenia stosuje się często farmakoterapię, ale kluczowe jest obniżenie masy ciała i kompleksowa zmiana trybu życia.

Z artykułu dowiesz się:

  • czym dokładnie jest zespół metaboliczny i jak go rozpoznać;
  • jakie są przyczyny wystąpienia zespołu metabolicznego;
  • jak tryb życia wpływa na rozwój zespołu metabolicznego;
  • w jaki sposób można leczyć zespół X.

Chcesz wiedzieć więcej o chorobach metabolicznych? Przeczytaj również artykuł: "Choroby metaboliczne: rodzaje, objawy i leczenie. Czy można im zapobiec?".

Czym jest zespół metaboliczny? Definicja i czynniki ryzyka

Tajemniczo brzmiący zespół metaboliczny X to zbiór zaburzeń metabolicznych będących czynnikiem rozwoju chorób sercowo-naczyniowych oraz cukrzycy typu 2. Nazwa "zespół X” pochodzi jeszcze z lat 80. ubiegłego wieku, kiedy to próbowano zrozumieć mechanizmy powodujące insulinooporność i hiperinsulinomię. Obecnie wiemy na ten temat coraz więcej, co ułatwia diagnozę i leczenie.

Jak zdiagnozować zespół metaboliczny? Kryteria, które bierze się pod uwagę to: otyłość brzuszna, czyli obwód talii powyżej normy, wysoki poziom trójglicerydów, niski poziom HDL (tak zwanego "dobrego cholesterolu”), wysokie ciśnienie krwi oraz wysoki poziom glukozy na czczo. Osoba badana musi spełniać przynajmniej trzy z wymienionych warunków, żeby mogła zostać postawiona diagnoza.

Objawy zespołu metabolicznego – jak rozpoznać problem?

W przypadku zespołu metabolicznego objawy często nie są zauważane przez długi czas, dopóki nie staną się bardzo poważne. To niestety utrudnia leczenie, ponieważ im wcześniej wyłapie się nieprawidłowości, tym łatwiej doprowadzić organizm do równowagi. To właśnie dlatego tak ważne są regularnie wykonywane badania profilaktyczne, zwłaszcza w przypadku osób, które borykają się ze sporą nadwagą lub otyłością, ponieważ są one w grupie zwiększonego ryzyka. Problem najczęściej zostaje wyłapany przy okazji rutynowych badań zleconych z innych powodów. Coraz częściej lekarze starają się trzymać rękę na pulsie i dbać o regularne zlecanie swoim pacjentom badań profilu lipidowego i glukozy, nawet jeśli nie wykazują oni żadnych nietypowych objawów.

W przypadku zespołu metabolicznego przyczyny wciąż nie są do końca jasne. Z pewnością pewien wpływ na jego rozwój mają czynniki genetyczne, jednak odpowiadają one jedynie za pewne predyspozycje. Dopiero tak zwany zachodni styl życia znacząco zwiększa prawdopodobieństwo jego wystąpienia. Mowa między innymi o pracy siedzącej i braku aktywności fizycznej oraz nadmiarze tłuszczu i cukrów prostych w diecie. Wszystko to może być przyczyną insulinooporności oraz problemów z ciśnieniem i cholesterolem.

Diagnoza zespołu metabolicznego – proces i badania diagnostyczne

Jak upewnić się, że to właśnie zespół metaboliczny? Lekarz zaczyna od zmierzenia obwodu talii oraz pomiaru ciśnienia. Następnie zleca badania krwi: profil lipidowy oraz poziom glukozy na czczo. Otrzymane wyniki wystarczą, żeby dobrze rozpoznać sytuację pacjenta i upewnić się, jakie działania można wdrożyć, żeby poprawić stan jego zdrowia. Dzięki wdrożeniu leczenia na wczesnym etapie jest spora szansa na uniknięcie poważnych dolegliwości takich jak choroby sercowo-naczyniowe czy cukrzyca.

Żeby otrzymać diagnozę, trzeba spełniać trzy z pięciu warunków:

  • obwód talii powyżej normy: 94 cm u mężczyzn i 80 cm u kobiet,
  • cholesterol HDL poniżej 40 mg/dl u mężczyzn i 50 mg/dl u kobiet,
  • ciśnienie powyżej 130/85 mmHg,
  • wysokie stężenie trójglicerydów, powyżej 150 mg/dl,
  • glukozę na czczo powyżej 100 mg/dl.

Leczenie zespołu metabolicznego – farmakoterapia i zmiana stylu życia

Czy w przypadku zespołu metabolicznego leczenie przyniesie skutki? Jak najbardziej, jednak jedynie pod warunkiem kompleksowego podejścia do tematu. Celem powinno być ponowne doprowadzenie do równowagi organizmu poprzez zmianę stylu życia na zdrowszy i aktywniejszy. W tym procesie ważne jest poszerzenie swojej wiedzy o tym, co jest korzystne dla zdrowia, a co niekoniecznie i trzymanie się wyznaczonych reguł. Niestety na efekty trzeba często trochę poczekać.

W zespole metabolicznym leki również odgrywają dużą rolę, chociaż są jedynie uzupełnieniem ogólnej poprawy trybu życia. W sytuacji, gdy mamy do czynienia z wysokim ciśnieniem czy poważnym zaburzeniami gospodarki lipidowej, warto wprowadzić środki, które pomogą opanować zaistniałą sytuację. Tylko podchodząc kompleksowo do zespołu metabolicznego, łącząc leczenie farmakologiczne z dietą i aktywnością fizyczną, pacjent ma szansę na pełen sukces.

Bardzo istotne jest, by proces leczenia był zaplanowany i w pełni kontrolowany przez lekarza. Powinien on regularnie zlecać konieczne badania, żeby monitorować postępy pacjenta i w razie konieczności wprowadzać ewentualne poprawki do planu leczenia.

Zespół metaboliczny a dieta – kluczowa rola redukcji masy ciała w powodzeniu leczenia

Ze względu na przyczyny zespołu metabolicznego dieta ma ogromne znaczenie w procesie leczenia. Można śmiało powiedzieć, że zdrowa żywność i stopniowe obniżanie masy ciała będą tu najlepszym lekarstwem. Już samo obniżenie masy ciała znacząco wpływa na uregulowanie poziomu glukozy, cholesterolu i ciśnienia. Ponadto warto pamiętać, że tkanka tłuszczowa w okolicach brzucha obniża wrażliwość na insulinę, co zwiększa ryzyko cukrzycy.

Czy oznacza to, że otyli pacjenci z zespołem metabolicznym X powinni zrobić wszystko, by jak najszybciej obniżyć masę ciała? Nie do końca. Zbyt szybki proces chudnięcia również jest niekorzystny dla zdrowia, dlatego należy go przeprowadzać rozsądnie, przechodząc na delikatnie ujemny bilans kaloryczny. Dzięki temu utrata masy ciała będzie stopniowa i bezpieczna dla organizmu. Jeśli proces ten jest wyjątkowo trudny, można pokusić się o tabletki na odchudzanie, jednak ważne jest, by pamiętać o tym, że w zdrowej diecie nie chodzi jedynie o to, by schudnąć. Istotne jest wypracowanie zdrowych nawyków na przyszłość, by już nigdy nie doprowadzić do podobnej sytuacji.

Jak powinna wyglądać dieta idealna? Muszą znaleźć się w niej owoce i warzywa, dobre źródła białka i zdrowe tłuszcze, a także węglowodany złożone i błonnik. Dzięki tym składnikom udaje się utrzymać po posiłku uczucie sytości na dłużej, dostarczając jednocześnie całej masy składników odżywczych takich jak witaminy, minerały i antyoksydanty redukujące stres oksydacyjny. Kompleksowa poprawa diety nie jest prosta, zwłaszcza że powinna ona być dostosowana do trybu życia, stanu zdrowia i poziomu aktywności, ale też do osobistych preferencji, dlatego dobrym pomysłem może być zgłoszenie się do dobrego dietetyka, który pomoże ją uporządkować.

Zespół metaboliczny ma przed nami coraz mniej tajemnic. Warto wykorzystać dostępną wiedzę i farmakoterapię, żeby zawalczyć o poprawę swojego zdrowia i zminimalizować ryzyko poważnych chorób w przyszłości.

Źródła:

  • Dobrowolski, P., Prejbisz, A., Kuryłowicz, A., i wsp., Zespół metaboliczny - nowa definicja i postępowanie w praktyce, Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce, Tom 8, Nr 2 (2022), s. 47–72.
  • Sieradzki, J. Zespół metaboliczny — pojęcie, patofizjologia, diagnostyka i leczenie, Via Medica https://journals.viamedica.pl/clinical_diabetology/article/viewFile/8805/7512 [data dostępu: 06.06.2024].
  • Sobień, B., Kopeć, G., Zespół metaboliczny, Medycyna Praktyczna https://www.mp.pl/pacjent/chorobawiencowa/zapobieganie/62315,zespol-metaboliczny [data dostępu: 06.06.2024].

Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.

Serce i układ krążenia Niskie ciśnienie: czy wymaga leczenia? – przyczyny, objawy, leczenie
Niskie ciśnienie tętnicze (hipotonia, niedociśnienie, hipotensja) może wystąpić u każdej osoby, nawet małych dzieci i sportowców. Chociaż nie jest tak częste i tak niebezpieczne, jak nadciśnienie tętnicze i przeważnie nie utrudnia...
Układ rozrodczy i moczowy Ulubione pozycje seksualne kobiet - 10 pozycji seksualnych. Najlepsze i ciekawe pozycje
Seks odgrywa bardzo ważną rolę w życiu zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Umacnia związek, pozwala lepiej poznać swoje ciało i zaspokoić skrywane pragnienia....
Informacje dla pacjenta Witamina B12: jakie są jej właściwości? Skutki niedoboru i nadmiaru witaminy B12
Witamina B12 utrzymuje w dobrej kondycji układ krwionośny, nerwowy czy pokarmowy. Jej niedobór stanowi częsty problem, jednak właściwa suplementacja i dieta bogata w produkty pochodzen...
Choroby skóry Glistnik jaskółcze ziele – skuteczna broń nie tylko na kurzajki. Na co pomaga i jak stosować?
Natura już od początku istnienia człowieka obdarzała go niesamowitym bogactwem ziół, które są w stanie leczyć wiele schorzeń i problemów zdrowotnych. Tak jest w przypadku glistnika - rośliny powszechnie występującej w wielu miejscach i ...
Informacje dla pacjenta Czym jest hydroksyzyna (hydroxyzinum) na uspokojenie? Dawkowanie i przeciwwskazania
Gdy leki dostępne bez recepty oraz naturalne specyfiki przestają być skuteczne, zazwyczaj poszukiwane są nowe rozwiązania problemu związanego ze stresem. Jeśli mowa o <span...
Informacje dla pacjenta Wysoki puls – przyczyny, objawy jak prawidłowo zmierzyć?
Puls, inaczej tętno, określa ilość uderzeń serca na minutę, czyli częstotliwość bicia serca. Jego wartość jest dla człowieka zdrowego ściśle określana i nie powinna być ani za niska, ani zbyt...
Serce i układ krążenia Jakie są domowe sposoby na opuchnięte kostki u nóg?
Niemal każdemu dorosłemu przynajmniej raz w życiu dolegały opuchnięte kostki u nóg. Przyczyn tego stanu rzeczy może być wiele: od upału, poprzez choroby układu krążenia, na chorobach endokrynologicznych kończąc. Co s...
Informacje dla pacjenta Czym jest badanie krwi – ALT. Diagnoza uszkodzeń wątroby norma i wyniki
Badanie ALT nazywane jest także ALAT oraz GPT. Nazwy te dotyczą tego samego testu aminotransferazy alaninowej, a więc enzymu wewnątrzkomórkowego, który znajduje się przede wszystkim w tkankach wątroby. Z tego względu badanie ALT ...
Choroby zakaźne i pasożytnicze Jęczmień na oku: objawy, przyczyny oraz leczenie. Czy istnieją domowe sposoby na jęczmień?
Jęczmień to nic innego jak torbielowata infekcja powieki, która pojawia się w bardzo nieoczekiwanych momentach w formie ropnia. W większości wypadków spowodowana jest zarażeniem gronkowcem na brzegach powiek, a także gruczołach ...

Dieta i odchudzanie Głodówka – dlaczego warto ją zacząć i ile powinna trwać? Jakie są niebezpieczeństwa związane z głodówką?
Głodówka polega na powstrzymaniu się od spożywania pokarmów w celu redukcji wagi, detoksykacji organizmu lub z powodów leczniczych. Poniżej kilka wskazówek dotyczą...
Choroby skóry Czyrak: jak leczyć? - przyczyny, objawy, skutki
Nie ma chyba osoby, u której nie wystąpiłby czyrak, inaczej furunkuł. Przypadłość ta jest zjawiskiem powszechnym, jednak nie każdy wie, że jest ona zaraźliwa. Kontakt z osobą, u kt&oac...
Układ pokarmowy Biegunka tłuszczowa – przyczyny, objawy, leczenie
Biegunka tłuszczowa polega na oddawaniu przez chorego stolca częściej niż trzy razy na dobę, a czas jej trwania przekracza cztery tygodnie. Istotne jest to, że stolec tłuszczowy nie stanowi c...
Informacje dla pacjenta Grasica – czym jest i za co odpowiada ten gruczoł? Funkcje, choroby
Grasica to gruczoł, który pełni ważną funkcję w organizmie – odpowiada za prawidłowy rozwój układu odpornościowego. Z wiekiem zanika, a powiększona grasica u dorosłego moż...
Zdrowy tryb życia Pistacje – dlaczego te orzechy należą do najzdrowszych przekąsek?
Są małe, zielone i niezwykle smaczne: pistacje zawierają wiele składników odżywczych i mają udowodniony naukowo pozytywny wpływ na zdrowie. Między innymi obniżają poziom cholesterolu i...
Dieta i odchudzanie Cholesterol – jakie są normy oraz dieta i leczenie? Czym się różni dobry i zły cholesterol?
W latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku w prasie i mediach odbywała się prawdziwa nagonka na cholesterol. Należało go unikać, spożywając pokarmy ubogie w masło, jaja i inne tłuszcze z...
Serce i układ krążenia Dieta na obniżenie cholesterolu - 10 produktów, które pomagają zbić cholesterol
Obecność zbyt wysokiego poziomu cholesterolu LDL we krwi jest zjawiskiem cywilizacyjnym. Z hipercholesterolemią zmaga się coraz większa część społeczeństwa, a do rozwoju problemu przyczyniają...
Choroby skóry Jak przyspieszyć gojenie ran? Domowe sposoby na gojenie ran. Czym jest rychłozrost i ziarninowanie?
Gojenie się rany jest złożonym procesem, a czas trwania uzależniony jest od indywidualnych predyspozycji. Każda rana, bez względu na lokalizację, zasługuje na szczególną uwagę i pielęg...
Kosmetyki i uroda Olejek z drzewa herbacianego – na co warto stosować? Właściwości olejku herbacianego
Olejek z drzewa herbacianego to naturalny środek o właściwościach leczniczych i pielęgnujących. Od setek lat jest wykorzystywany jako preparat antybakteryjny, przeciwzapalny i dezynfekujący. ...

Dlaczego my?
why-us-img

Odbiór osobisty w aptece

why-us-img

Profesjonalna obsługa

why-us-img

Szybka wysyłka

why-us-img

Legalnie działająca apteka

why-us-img

Płatność online lub za pobraniem