WITAMINA C O PRZEDŁUŻONYM UWALNIANIU – JAKIE KORZYŚCI WYNIKAJĄ Z JEJ STOSOWANIA?
Witamina C jest najbardziej rozpowszechnioną witaminą spośród wszystkich dostępnych na rynku farmaceutycznym. Nic w tym dziwnego, zważywszy na fakt, że zapotrzebowanie organizmu ludzkiego na ten właśnie związek jest największe z całej gamy witamin [1]. Szczególnie duże zainteresowanie tą witaminą przypada na okres infekcyjny. Jednak, czy każda witamina C jest taka sama?
O SAMEJ WITAMINIE C SŁÓW KILKA
Dlaczego należy uzupełniać zasoby witaminy C w organizmie? Wynika to przede wszystkim z faktu, że należy ona do związków egzogennych, których organizm sam nie potrafi zsyntezować [1,2]. Powodem takiego stanu rzeczy jest konstrukcja genomu ludzkiego, która uniemożliwia przeprowadzenie końcowego etapu syntezy kwasu askorbinowego [2].
Źródłami witaminy C w pożywieniu są przede wszystkim owoce i warzywa. Niestety – ich przechowywanie oraz procesy obróbki termicznej, jak chociażby gotowanie zmniejszają znacząco zawartość kwasu askorbinowego [2,3]. Spadek ilości witaminy C w wyniku gotowania wynosi nawet 50-70% [1,3]. Proces gotowania powoduje, że aby dostarczyć do organizmu 60mg kwasu askorbinowego należy zjeść dla przykładu minimum 400g ugotowanych ziemniaków [1]. A warto w tym miejscu jeszcze zaznaczyć, że samo spożycie warzyw i owoców nie gwarantuje wchłonięcia całej zawartej w nich dawki witaminy C. Z pożywienia wchłania się około 70-95% tego związku [2]. Ponadto zmiany chorobowe w jelitach, przyjmowanie inhibitorów pompy protonowej czy też duża zawartość cukrów w pożywieniu znacząco zmniejszają stopień przyswajania tej witaminy [2].
WITAMINA C W KONTEKŚCIE WYSTĘPOWANIA INFEKCJI
Kwas askorbinowy to związek niezwykle aktywny biologicznie [4]. W organizmie ludzkim pełni przede wszystkim rolę antyoksydantu. Jest również kofaktorem licznych enzymów [2]. Wpływa na prawidłowe funkcjonowanie naczyń krwionośnych i chroni DNA przed stresem oksydacyjnym [5].
A czy odgrywa jakąś rolę w profilaktyce i leczeniu chorób infekcyjnych? Jest to więcej niż pewne, jeśli wziąć pod uwagę, że:
- Witamina C wpływa na aktywność układu immunologicznego poprzez stymulację fagocytów i limfocytów
- Oddziałując na komórki układu odpornościowego zwiększa produkcję cytokin
- Jej niedobór zmniejsza stopień przyswajania żelaza, a przecież spadek zawartości żelaza powoduje również obniżenie odporności na zakażenia [2,3,6].
Bezsprzecznie duże ilości witaminy C zużywają limfocyty, czyli komórki układu odpornościowego [1]. Stopień zapotrzebowania na kwas askorbinowy rośnie zatem w przebiegu infekcji. Udowodniono, że suplementacja witaminy C skraca czas infekcji o blisko 10% [1,2]. Co więcej – ryzyko wystąpienia takiej infekcji zredukowane jest o prawie połowę w przypadku osób narażonych na znaczny wysiłek fizyczny, zimno czy też stres [1,2]. Suplementacja witaminy C może zatem skracać czas infekcji i łagodzić jej przebieg [3].
CZY KAŻDA WITAMINA C JEST TAKA SAMA?
Zapotrzebowanie ludzkiego organizmu na witaminę C to co najmniej 90mg/dzień dla mężczyzn i 75mg/dzień dla kobiet [3]. Są to jednak dawki minimalne. A zważywszy na fakt, że polecana dla zdrowia dieta śródziemnomorska dostarcza do organizmu około 200-500mg/dobę tego związku spotkać można powszechnie opinie o zalecaniu dobowej dawki na poziomie przynajmniej 200mg [3].
Biorąc pod uwagę wzrost zapotrzebowania na kwas askorbinowy w przebiegu infekcji uzupełnianie jej ilości na poziomie 500mg/dobę jest czymś pożądanym. Dlaczego zatem nie więcej jak 500mg? Gdyż organizm ma ograniczone możliwości wchłaniania tej witaminy! [3].
Kwas askorbinowy ulega wchłanianiu głównie w dwunastnicy i jelicie cienkim na drodze transportu aktywnego. Niezbędny jest do tego właściwy nośnik, który przy zażyciu nadmiernej dawki ulega wysyceniu. Oznacza to, że pozostała przyjęta część zostaje wydalona [3]. Dodatkowo – wysycenie krwi witaminą C sprawia, że jej nadmiar również usuwany jest przez nerki. Skuteczność absorpcji przy zażyciu 200mg waha się między 70 a 90% i spada w miarę wzrostu dawki do nawet 40% przy jednostkowym przyjęciu 3g [3]. Bezsprzecznie widać więc, że nie należy jednorazowo stosować dużych dawek, gdyż ich nadmiar jest i tak usuwany z organizmu [5]. Co zatem można zrobić, aby zagwarantować właściwy stopień absorpcji?
PRZEDŁUŻONE UWALNIANIE SPOSOBEM NA SKUTECZNĄ TERAPIĘ
Metodą na dostarczenie do organizmu niezbędnej dawki witaminy C i jednocześnie utrzymanie wysokiego jej stężenia we krwi przez odpowiednio długi czas jest modyfikacja sposobu jej uwalniania w przewodzie pokarmowym. Przedłużone uwalnianie pozwala osiągnąć stopień jej wchłaniania na poziomie ponad 90% (nawet 98,6%) [7,8]. Dotyczy to dawki 500mg, której normalne dostarczenie do organizmu i długotrwałe utrzymanie wysokiej zawartości we krwi jest przy standardowej diecie wręcz niemożliwe [9].
Jakie korzyści wynikają z przedłużonego uwalniania witaminy C?
● Organizm otrzymuje większą dawkę kwasu askorbinowego
● We krwi utrzymuje się stałe jej stężenie, bez momentów szczytowych i następujących po nich spadków zawartości
● Nie dochodzi do wydalania znacznej części przyjętej dawki – korzyść ekonomiczna i zdrowotna (nadmiar nieprzyjętej witaminy C w dolnym odcinku przewodu pokarmowego wiąże się często z efektem przeczyszczającym) [2,3,8,9].
Kiedy zatem stosować witaminę C o przedłużonym uwalnianiu? Szczególnie w sytuacji:
● Chęci uzupełnienia jej niedoborów (u osób starszych, kobiet w ciąży, palaczy i alkoholików, w momencie narażenia na nadmierny stres, osób chorych na cukrzycę)
● Chęci utrzymania podwyższonego poziomu odporności czy też ograniczenia nieprzyjemnych dolegliwości związanych z przebiegiem przeziębienia
● Spadku odporności i chęci jej wzmocnienia [8].
Autor: mgr farm. Mateusz Jabłoński.
Literatura:
1. Współczesne poglądy na rolę witaminy C w fizjologii i patologii człowieka, Kalina Maćkowiak, Lech Torliński, Nowiny Lekarskie 2007, 76, 4, 349-356
2. Witamina C w leczeniu nowotworów i profilaktyce chorób niezakaźnych, Małgorzata Kalemba-Drożdż, Państwo i Społeczeństwo 2018 (XVIII), nr 3
3. Znaczenie witaminy C dla organizmu człowieka, Katarzyna Zawada, Herbaslim, nr 1(2)/2016
4. Witamina C – budowa, właściwości, funkcje i występowanie, Katarzyna Janda, Magdalena Kasprzak, Jolanta Wolska, Pom J Life Sci 2015, 1, 4, 419-425
5. Witamina C – fakty i mity, Arkadiusz Dobosz, Świat Przemysłu Farmaceutycznego 1/2016
6. Udział laktoferryny w gospodarce żelazem w organizmie. Część I. Wpływ laktoferryny na wchłanianie, transport i magazynowanie żelaza, Jolanta Artym, Postepy Hig Med Dosw. (online), 2008; 62: 599-611
7. Witamina C – rola i znaczenie dla organizmu, Agnieszka Kantorska, Praca poglądowa w ramach specjalizacji z farmacji aptecznej, woia.pl
8. Dwukierunkowe działanie witaminy C a degradacja i suplementacja, Katarzyna Kaliś, Postepy Hig Med Dosw. (online), 2015; 69: 1239-1244
PM-PL-RSN-20-00002
Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.
