Sport i fitness

Zakaz sprzedaży energetyków dla nieletnich – jak wpłynie na zdrowie i samopoczucie nastolatków?

Data publikacji: 24.01.2024 Data ostatniej aktualizacji: 06.09.2025

Ustawa z dnia 17 sierpnia 2023 r. o zmianie ustawy o zdrowiu publicznym zakazuje sprzedaży energetyków osobom poniżej 18. roku życia. Zmiany weszły w życie 1 stycznia 2024 roku i wynikają z potrzeby ograniczenia spożycia wśród dzieci i nastolatków napojów, które zawierają w składzie kofeinę w ilości przekraczającej 150 mg lub taurynę. Jak zakaz sprzedaży energetyków dla nieletnich wpłynie na ich zdrowie?

Z artykułu dowiesz się:

dlaczego podjęto decyzję o ograniczeniach,
jakie są dane dotyczące spożycia energetyków w Polsce,
dlaczego kofeina jest niebezpieczna dla młodych osób,
jak energetyki wpływają na sen nastolatków,
jaki związek na spożycie energetyków z chorobami,
czy ograniczenia pozytywnie wpłyną na zdrowie nastolatków,
jaka jest alternatywa dla energetyków?

Czytaj także: Dopamina - jaką pełni rolę w organizmie oraz problemy z nadmiarem i niedoborem dopaminy

Energetyki a zdrowie nastolatków - co wpływa na decyzję o ograniczeniach?

Napoje energetyzujące, choć dodają sił, powinny być spożywane jedynie w umiarkowanych ilościach i tylko w razie potrzeby. Tymczasem polscy nastolatkowie sięgają po nie zdecydowanie zbyt często. Problem jest jednak znacznie głębszy - szacuje się, że pierwszy kontakt z energetykami mogą mieć nawet trzyletnie dzieci. Napoje o działaniu pobudzającym negatywnie wpływają na ich rozwój fizyczny i intelektualny, mogą też powodować problemy ze snem oraz zaburzenia emocjonalne. W większych dawkach przyczyniają się do rozwoju poważnych chorób, w tym cukrzycy. Decyzja o ograniczeniu sprzedaży napojów typu energy drink nieletnim jest więc podyktowana troską o ich zdrowie, będąc tym samym działaniem profilaktycznym.

Spożycie napojów energetycznych w Polsce – co mówią dane?

Spożycie napojów energetycznych w Polsce plasuje się na wysokim poziomie. Według Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) blisko 20% dzieci w wieku 6–10 lat przyjmuje energetyki raz w tygodniu. Ponad 50% nastolatków wypija jedną szklankę energy drinków tygodniowo, a 7% aż 4 szklanki. Wśród dorosłych oraz nastolatków zbliżających się do osiągnięcia pełnoletności dane są jeszcze bardziej niepokojące.

Rola kofeiny w rozwoju młodych organizmów - dlaczego trzeba uważać?

Kofeina działa pobudzająco na ośrodkowy układ nerwowy, blokując działanie neuroprzekaźnika – adenozyny. Wysyła on do mózgu informację o zmęczeniu, przez co czujemy się senni. Rolą kofeiny jest więc pobudzenie organizmu, który nie odczuwa zmęczenia albo odczuwa je w mniejszym stopniu. Bezpieczna dawka kofeiny dla osób dorosłych to 300–400 mg na dobę, ale w przypadku dzieci maleje ona do 2,5 mg na każdy kilogram masy ciała. Spożycie kofeiny w nadmiarze prowadzi do:

problemów ze snem,
zaburzeń koncentracji,
trudności w uczeniu się,
zaburzeń rytmu serca,
podrażnienia żołądka.

Warto pamiętać, że puszka napoju energetycznego dostarcza około 67-83 mg kofeiny.

Napoje energetyczne a sen nastolatków - jak energy drinki wpływają na jakość snu?

Co robią energetyki z organizmem? Pierwszym objawem świadczącym o spożyciu nadmiernej liczby energy drinków są zaburzenia snu. Kofeina pobudza organizm, dzięki czemu nie odczuwa on zmęczenia. Jeśli już uda nam się zasnąć, często się przebudzamy, nie potrafimy zapaść w głęboki sen. Po takiej nocy jesteśmy zmęczeni, nie potrafimy się skupić ani skoncentrować na danej czynności. Przeciętny nastolatek potrzebuje około 8–10 godzin snu na dobę, przy czym po spożyciu energetyków czas ten skraca się do około 6-7 godzin. To zdecydowanie za mało, aby zregenerować organizm zarówno pod kątem fizycznym, jak i psychicznym.

Cukrzyca u dzieci, choroby nerek i wątroby – czyli jak słodkie napoje wpływają na organizm?

Napoje energetyczne zawierają nie tylko duże ilości kofeiny, ale również cukru. Jedna puszka o pojemności 250 ml może zawierać nawet 54–62 g cukru. Limit dla dzieci, a także osób dorosłych wynosi natomiast 10% dziennego zapotrzebowania kalorycznego. Napój energetyczny może więc pokryć dzienne zapotrzebowanie na cukier, a przecież dziecko spożywa również inne posiłki, które bogate są w węglowodany. Nieuchronnie prowadzi to do chorób, które wcale nie są typowe dla wieku dziecięcego. Cukrzyca u dzieci to bardzo poważny problem, z którym najmłodsi będą borykać się już do końca życia. Może wynikać z predyspozycji genetycznych, ale w dużej mierze wpływ na jej rozwój ma styl życia, jaki prowadzi dziecko. Choroby nerek u dzieci również mogą występować wskutek spożywania dużej ilości napojów energetycznych, powodując diurezę, czyli odwodnienie organizmu. Coraz częściej odnotowuje się również choroby wątroby u dzieci - organ ten ulega uszkodzeniu wskutek działania licznych substancji chemicznych dodawanych do energetyków.

Zakaz sprzedaży energetyków nieletnim – czy ograniczenia pozytywnie wpłyną na zdrowie nastolatków?

Niestabilne emocje u dzieci, liczne choroby kluczowych organów, problemy z nauką i koncentracją - to tylko niektóre z efektów ubocznych, jakie niesie za sobą spożywanie dużej liczby napojów energetyzujących. Warto pamiętać, że wpływ na decyzję o ograniczeniu sprzedaży mają nie tylko choroby sercowo-naczyniowe u dzieci, cukrzyca czy choroby nerek wywołane przez energetyki. Bardzo istotną rolę odgrywa tutaj profilaktyka – dzieci właśnie w okresie dojrzewania uczą się prawidłowych nawyków żywieniowych. Jeśli w tym czasie przekonają się, że energetyki pomagają im w nauce czy w ogóle w codziennym funkcjonowaniu, nie przestaną ich przyjmować jako osoby dorosłe. Wieloletnie spożywanie energy drinków wpływa negatywnie na zdrowie całego organizmu, mogąc prowadzić do wielu schorzeń. Niestety, złe nawyki trudno porzucić w starszym wieku, dlatego najlepiej wypracować je za młodu. Zakaz sprzedaży energetyków osobom nieletnim ma się do tego przyczynić. Rodzice często bowiem nie zdają sobie sprawy z tego, na co nastolatkowie wydają kieszonkowe. Co ciekawe, zakaz sprzedaży obejmuje nie tylko sklepy spożywcze, ale również automaty zlokalizowane na terenie szkoły.

Alternatywy dla energetyków - jak wspierać energiczny tryb życia bez ryzyka?

Nie jest tajemnicą, że dzieci żyją dziś w bardzo szybkim tempie. Rozwiązaniem nie jest jednak codzienne picie energetyków - skutki takiej praktyki widoczne będą przez wiele lat, a walka z nimi jest niezwykle trudna. Jak więc zdrowo wspierać organizm? Najlepiej zacząć od podstaw, a więc od pełnowartościowej diety, która dostarczy niezbędnych składników odżywczych. Można uzupełnić ją o tak zwane superfoods, na przykład jagody acai. Warto również odpowiednio nawadniać organizm - jednym ze skutków krótkotrwałego odwodnienia jest uczucie przemęczenia. Energii dodadzą zdrowe przekąski, takie jak batony proteinowe, owoce cytrusowe czy bakalie. Pamiętajmy również o wypoczynku - regularny sen pozwala być znacznie bardziej efektywnym na co dzień, a zaniedbywanie go prowadzi do trudności w wykonywaniu nawet prostych czynności. Dzieci powinny również przebywać na świeżym powietrzu, hartując organizm. Wskazana jest aktywność fizyczna, która pozwoli w odpowiednim stopniu wzmocnić ciało.

Źródła

Rozwiń więcej