Morfina jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych środków psychoaktywnych. Jednocześnie jest również środkiem przeciwbólowym pomocnym m.in. przy różnego typu nowotworach czy też przy zawale. Przyjmowana jest na różne sposoby, począwszy od doustnego, a skończywszy na domięśniowym.
Z artykułu dowiesz się:
- czym jest i jak działa morfina
- czy morfina uzależnia
- jak podaje się morfinę
- jakie są wskazania do jej stosowania
- jakie są objawy świadczące o uzależnieniu
Jeśli temat opium Cię interesuje, koniecznie przeczytaj również: Czym jest i jakie zastosowanie ma kodeina?
Opium - najstarsza substancja psychoaktywna, przeciwbólowa i znieczulająca pozyskiwana z maku
Opium jest substancją psychoaktywną, którą otrzymuje się poprzez wysuszenie soku mlecznego pozyskanego z maku lekarskiego. Narkotyczne właściwości tej substancji wynikają z wysokiej zawartości alkaloidów. Alkaloidy to z kolei substancje pochodzenia roślinnego, wykazujące silne działanie na organizmy ludzkie i zwierzęce. To m.in. morfina, kodeina, czy tebaina.
Najczęściej lekarze przepisują leki przeciwbólowe opioidowe, gdy inne, tradycyjne leki nie dają oczekiwanych skutków. Opioidy pomagają w kontrolowaniu bólu, ale również poprawiają ogólną jakość życia. Te substancje psychoaktywne wprowadzają człowieka w stan odprężenia. Nierzadko również wyostrzają zmysły słuchu, zapachu i wzroku.
Przyjmując opioidy, należy unikać spożywania alkoholu i narkotyków. Ponadto należy zrezygnować z prowadzenia pojazdów, ze względu na to, że leki mogą powodować również otępienie i senność.
Morfina - pierwszy z leków przeciwbólowych i nasennych
Co to jest morfina? Jest to związek psychoaktywny, który wchodzi w skład opium. Ta organiczna substancja chemiczna występuje naturalnie w ciemnobrązowej, żywicznej postaci. Z czego powstaje morfina? Z makówek niedojrzałego maku lekarskiego. Morfina w medycynie jest uważana za klasyczny opioidowy lek przeciwbólowy i nasenny.
Głównym efektem stosowania morfiny jest aktywacja zstępujących szlaków, które hamują ośrodkowy układ nerwowy. Zbyt częste stosowanie morfiny może prowadzić do rozwoju tolerancji. Co więcej, może uzależniać fizycznie i psychicznie. Stosowanie morfiny zaleca się zarówno w przypadku ostrego, jak i przewlekłego bólu.
Co ciekawe, na rynku dostępne są testy wykrywające narkotyki, w tym m.in. morfinę, czy heroinę. Związki te utrzymują się w moczu do około 2-3 dni od momentu zażycia opiatów. Więcej informacji na temat testów narkotykowych i ich skuteczności, znajdziesz na: Test na narkotyki – jaka jest jego skuteczność, komu jest potrzebny i ile trzeba czekać na wyniki?
Morfina w medycynie nowoczesnej: wskazania, działanie, dawkowanie
Wskazania do stosowania morfiny to m.in.:
- ból w okresie okołooperacyjnym,
- ból zawałowy,
- ból nowotworowy,
- ból pourazowy.
Przeciwwskazania do stosowania morfiny to m.in.:
- nadwrażliwość na ten związek,
- niedrożność przewodu pokarmowego,
- uzależnienie od opioidów,
- ciężka depresja oddechowa,
- zaostrzona astma.
Morfina wykazuje silne działanie uspokajające, przeciwbólowe, przeciwbiegunkowe i nasenne. Może również wiązać się z uczuciem euforii, nierzadko tłumi negatywne myśli i emocje.
Dawkowanie morfiny uzależnione jest w dużej mierze od konkretnego przypadku. Lekarz ustala to indywidualnie. W przypadku ostrego bólu, zaleca się stosować ok. 10-15 mg podskórnie lub 2-8 mg dożylnie. Z kolei gdy pacjentowi doskwiera ból przewlekły, dawka ta może wynosić od 5 do nawet 20 mg.
Z kolei za minimalną dawkę śmiertelną uznaje się ok. 0,2 g, jednak w przypadku wysokiej wrażliwości – zgon może nastąpić nawet po zażyciu 60 mg.
Najczęstsze metody podawania leku: morfina w tabletkach, podskórnie, domięśniowo i dożylnie
Morfina występuje w różnych postaciach. Dostępne są m.in. plastry z morfiną czy morfina w tabletkach. Substancję przyjmować można na cztery sposoby:
- doustnie,
- dożylnie,
- domięśniowo,
- podskórnie.
Sposób podawania może wpływać na działanie morfiny i czas, w którym pojawią się pierwsze efekty. Ta kwestia również ustalana jest przez lekarza. Może się różnić w zależności od rodzaju bólu, towarzyszącej choroby, a nawet od tolerancji opiatów. Zdecydowanie najszybsze działanie zauważa się przy dożylnym stosowaniu morfiny. Wówczas pierwsze efekty można odczuć nawet po kilku minutach.
W szczególnych przypadkach lekarz może zalecić przyjmowanie morfiny dwa razy w ciągu dnia, a nawet częściej. Wówczas dzieli się lek na mniejsze dawki, które przynoszą pacjentowi ukojenie.
Leki opioidowe - lista opioidów stosowanych w leczeniu silnego bólu
Lista leków opioidowych:
- morfina,
- buprenorfina,
- hydrokodon,
- metadon,
- kodeina,
- tramadol,
- oksykodon,
- hydromorfon,
- fentanyl,
- meperydyna.
Wśród leków tych wymienia się zarówno mocniejsze środki, jak i te słabsze. Do łagodniejszych związków zalicza się kodeinę, dihydrokodeinę, czy też tramadol. Z kolei najsilniejsze środki to właśnie morfina, metadon, oksykodon, fentanyl, a także oksykodon połączony z naloksonem.
„Legalne narkotyki”, czyli działanie opioidowych leków przeciwbólowych w terapiach bólu przewlekłego
Czy morfina jest legalna? Tak. Niektóre leki z morfiną są dostępne w aptekach i nie wymagają recepty, jednak zawierają tak naprawdę znikome ilości tego związku. Większość środków wymaga recepty od lekarza. To samo dotyczy innych leków opioidowych.
W przypadkach bólu przewlekłego, opioidy działają na receptory opioidowe. Kiedy do nich zostaje przyłączona cząsteczka leku, dochodzi do hiperpolaryzacji – zmniejszenia pobudliwości komórek nerwowych receptora. W ten sposób stają się one mniej wrażliwe na bodźce bólowe, a w niektórych przypadkach – całkowicie tracą wrażliwość.
Skutki uboczne wynikające ze stosowania morfiny, które świadczą o uzależnieniu
Leki opioidowe przeciwbólowe mają silny potencjał uzależniający. W przypadku morfiny, szczególnie niebezpieczne objawy to m.in.:
- znacznie obniżone ciśnienie krwi,
- zawroty głowy,
- swędzenie skóry,
- utrata przytomności,
- słaby puls,
- nudności,
- wymioty,
- problemy żołądkowo-jelitowe,
- sinienie skóry spowodowane brakiem wystarczającej ilości tlenu we krwi,
- opóźnienia opróżniania żołądka,
- zaparcia,
- zwężenie źrenic,
- ekstremalna senność,
- problemy z oddychaniem,
- utrata przytomności,
- śpiączka.
Długoterminowe skutki uboczne morfiny nie są specjalnie zauważalne, jeśli pacjent trzyma się zaleceń lekarza i nie przekracza dawek. Jej długotrwałe nadużywanie może być jednak destrukcyjne dla organizmu. Uzależnienie może pojawić się stosunkowo szybko, zwłaszcza u osób podatnych na wszelkie nałogi. Silna chęć sięgnięcia po kolejną dawkę morfiny może wiązać się nie tylko z objawami psychicznymi, ale również fizycznymi. Z tego też względu nie jest często przepisywanym lekiem, a jedynie w uzasadnionych przypadkach.
Odstawienie leków może być trudne, zwłaszcza dla osób z uzależnieniem. Zaleca się wówczas stopniowo zmniejszać dawkę, aby uniknąć lub zmniejszyć skutki odstawienia. W ten sposób organizm pacjenta przystosowuje się do braku leków.
