Stłuszczeniowa choroba wątroby charakteryzuje się brakiem typowych symptomów. Jej leczenie polega przede wszystkim na modyfikacji stylu życia – utrzymywaniu prawidłowej masy ciała, wdrożeniu aktywności fizycznej oraz stosowaniu odpowiedniej diety, bazującej w głównej mierze na zaleceniach diety śródziemnomorskiej. Poznaj najważniejsze zasady dietetyczne przy stłuszczeniu wątroby.
Kogo dotyczy stłuszczenie wątroby?
Według szacunków niealkoholowe stłuszczenie wątroby (NAFLD, od ang. non-alcoholic fatty liver disease) występuje u ok. 20-40% osób na świecie [1] i często współwystępuje z chorobami metabolicznymi – m.in. cukrzycą i otyłością [2]. Osoby ze stłuszczeniem wątroby mogą uskarżać się na ucisk w prawym podżebrzu, poczucie osłabienia i nadmiernego zmęczenia, czy wzdęcia i uczucie pełności [6]. Chorobę tę także rozpoznaje się podczas rutynowo wykonywanego USG jamy brzusznej [3,4].
Stłuszczenie wątroby - przyczyny
Nie można jednoznacznie wskazać przyczyn stłuszczenia wątroby, chociaż z całą pewnością w patogenezie tej choroby znaczenie mają styl życia oraz choroby towarzyszące. Stłuszczeniu wątroby sprzyjać może nieprawidłowa masa ciała czy brak aktywności fizycznej. Niemniej jednak dużą rolę w powstawaniu tej choroby przypisuje się niewłaściwym nawykom żywieniowym - np. spożywaniu tłustych i ciężkostrawnych potraw [7].
Dieta na stłuszczoną wątrobę – co jeść, a czego unikać?
Najważniejszą rolę w leczeniu stłuszczenia wątroby odgrywa dieta, która powinna sprzyjać utrzymaniu prawidłowej masy ciała. Podstawową zasadą dietetyczną przy tej chorobie jest unikanie słodyczy i wysokokalorycznych przekąsek. Oprócz tego należy unikać również potraw tłustych i smażonych, a także produktów bogatych w węglowodany o wysokim indeksie glikemicznym (słodycze, białe pieczywo, biały makaron i biały ryż). Nie należy używać ostrych przypraw (w tym również octu czy musztardy z ostrymi dodatkami). Dieta na stłuszczoną wątrobę polega również na ograniczaniu tłustych wędlin, konserw mięsnych, kaszanki, pasztetowej, salcesonu etc. Należy wystrzegać się także tłustych serów [5].
Komponując dietę dla zdrowia wątroby, warto zadbać o produkty lekkostrawne. Zamiast napojów słodzonych, należy sięgać po niegazowaną wodę mineralną, herbatę bez cukru (czarną, zieloną bądź czerwoną) czy też soki warzywne. Zalecana jest również kawa, ok. 2-3 filiżanki dziennie [8]. Warto jeść pieczywo typu graham lub pełnoziarniste, chude wędliny i chude ryby morskie, jajka (maks. 3 żółtka tygodniowo), chude sery twarogowe. Świetnie sprawdzą się zupy – pomidorowa, koperkowa, kalafiorowa, krupnik, żurek czy też barszcz czerwony. Warto jednak pamiętać, by unikać zup przygotowanych na tłustych wywarach mięsnych.
W codziennym jadłospisie nie powinno zabraknąć również chudych mięs – cielęciny, jagnięciny, kurczaka, indyka, królika oraz chudych ryb – dorsza, leszcza, dorady, soli, mintaja, szczupaka. Przy diecie tej należy pamiętać także o warzywach o niskim indeksie glikemicznym (sałata, ogórek, rabarbar, szparagi, brokuły, pomidor, papryka) oraz niewielkiej ilości owoców (malin, jagód, borówek, jeżyn, truskawek, wiśni, ananasa, cytryny, jabłek, brzoskwiń, śliwek, kiwi i owoców cytrusowych) [5].
Co jeść przy stłuszczonej wątrobie?
Przykładowy dzienny jadłospis przy stłuszczeniu wątroby [5]:
Śniadanie:
• Trzy kromki chleba typu graham z chudym serem twarogowym, chudą wędliną, sałatą masłową i pomidorem, lekka herbata czarna (bez cukru) lub kawa (bez cukru) z mlekiem do 1,5% tłuszczu.
II śniadanie:
• Jogurt odtłuszczony bez cukru z dodatkiem świeżych owoców (malin, jagód, borówek, jeżyn, truskawek bądź wiśni).
Obiad:
• Zupa pomidorowa na wywarze warzywnym z dodatkiem makaronu razowego, filet z kurczaka gotowany na parze z kaszą jęczmienną i brokułami gotowanymi al dente.
Podwieczorek:
• Jabłka pieczone z cynamonem.
Kolacja:
• Pasta rybna z warzywami, z dwoma kromkami pieczywa pełnoziarnistego.
Bibliografia:
1. Gietka J., Klapaczyński J., Stłuszczenie wątroby – diagnostyka i leczenie: https://podyplomie.pl/medycyna/23439,stluszczenie-watroby-diagnostyka-i-leczenie, data dostępu: 15.03.2022.
2. Mark Benedict, Xuchen Zhang. Non-alcoholic fatty liver disease: An expanded review. World J Hepatol. 2017 Jun 8; 9(16): 715–732. doi: 10.4254/wjh.v9.i16.715.
3. Simon K. Diagnostyka chorób wątroby. Termedia Wydawnictwa Medyczne, Poznań 2012: 9.
4. Bukol-Krawczyk K., Niealkoholowe stłuszczenie wątroby – leczyć czy nie leczyć? „Forum Zaburzeń Metabolicznych” 2010: 1(1); 66-72.
5. Dieta w niealkoholowym stłuszczeniu wątroby (NALFD): https://www.su.krakow.pl/repozytorium-plikow/strefa-pacjenta/zalecenia-po-hospitalizacji/33-ds-33-dieta-w-niealkoholowym-stluszczeniu-watroby-nalfd/file, data dostępu: 15.03.2022.
6. Hartleb M, Mastalerz-Migas A, Kowalski P, Okopień B, Popovic B, Proga K, Cywińska-Durczak B. Healthcare practitioners' diagnostic and treatment practice patterns of nonalcoholic fatty liver disease in Poland: a cross-sectional survey. Eur J Gastroenterol Hepatol. 2022 Apr 1;34(4):426-434.
7. Mach T. Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (NAFLD). Medycyna Praktyczna. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.7.11, data dostępu: 15.03.2022.
8. Bambha K., Wilson L.A., Unalp A. i wsp.: Coffee consumption in NAFLD patients with lower insulin resistance is associated with lower risk of severe fibrosis. Liver Int., 2014; 34: 1250–1258.
