Choroby neurodegeneracyjne – rodzaje
Obecnie znanych jest wiele postaci chorób neurodegeneracyjnych. Rodzaje tych schorzeń wymieniamy poniżej.
- Choroba Alzheimera – w jej wyniku dochodzi do zaburzeń pamięci, koncentracji, orientacji w terenie oraz funkcji mowy. Charakterystycznym objawem tej choroby są urojenia w postaci przekonania o zagrożeniu ze strony bliskich osób. U chorych może także wystąpić pobudzenie psychoruchowe, zaburzenia snu oraz problem z rozpoznaniem siebie w lustrze.
- Choroba Parkinsona – to schorzenie neurodegeneracyjne objawia się sztywnością mięśni, spowolnieniem ruchowym oraz drżeniem spoczynkowym. Charakterystyczne dla tej choroby jest asymetryczne wystąpienie symptomów (z przewagą jednej strony ciała).
- Choroba Huntingtona – zwana inaczej pląsawicą; objawia się początkowo zaburzeniami nastroju i nieadekwatnymi zachowaniami chorej osoby. W przebiegu tego schorzenia występują mimowolne ruchy grup mięśni (skręcanie, wicie), które z czasem przenoszą się na całe ciało.
- Choroba prionowa – to bardzo rzadkie schorzenie neurodegeneracyjne, związane z nagromadzeniem się prionów – patologicznych białek. Symptomy chorób prionowych są psychiatryczne, otępienne oraz neurologiczne.
- Choroby neuronu ruchowego – schorzenia te są związane ze zniszczeniem neuronów kontrolujących mięśnie, co prowadzi do postępującego paraliżu. Do tego typu chorób należy m.in. stwardnienie zanikowe boczne oraz zespół Kennedy’ego.
- Ataksja spinocerebralna (rdzeniowo-móżdżkowa) – to grupa chorób o podłożu genetycznym. Charakteryzuje się zaburzeniami koordynacji ruchowej z powodu neurodegeneracji zachodzącej w móżdżku.
- Rdzeniowy zanik mięśni – schorzenie to polega na obumieraniu neuronów przekazujących do mięśni sygnały nerwowe. W jej wyniku dochodzi do zaniku mięśni tułowia i kończyn, przykurczy stawowych oraz zaburzeń ssania, połykania i oddychania.
Przyczyny chorób neurodegeneracyjnych – jakie są czynniki ryzyka?
Schorzenia neurodegeneracyjne mogą mieć charakter wrodzony lub nabyty. W pierwszym przypadku ich przyczyną są odziedziczone mutacje genetyczne lub czynniki środowiskowe oddziałujące prenatalnie (przed urodzeniem). Natomiast do czynników ryzyka nabytych chorób neurodegeneracyjnych należą:
- urazy głowy,
- infekcje układu nerwowego,
- powtarzające się niedokrwienia mózgu,
- kontakt z substancjami toksycznymi dla układu nerwowego (palenie tytoniu, spożywanie alkoholu, zażywanie narkotyków).
Warto zaznaczyć, że w przypadku nabytych postaci schorzeń neurodegeneracyjnych pierwsze objawy mogą pojawić się dopiero po kilku latach od początku choroby. Oznacza to, że degeneracja neuronów i uszkodzenia struktury lub funkcji tkanki nerwowej przez długi czas pozostają bezobjawowe.
Bezpośrednią przyczyną zwyrodnienia tkanki nerwowej jest zaburzenie funkcji mitochondriów, które są odpowiedzialne za oddychanie komórkowe i przetwarzanie energii. W związku z tym w komórkach powstają związki toksyczne dla neuronów, skutkujące ich degeneracją. Inną przyczyną jest tworzenie się w tkance nerwowej patologicznych białek, trwale uszkadzających komórki nerwowe.
Na czym polega leczenie chorób neurodegeneracyjnych?
Obecnie nie istnieje lek lub terapia zdolna całkowicie wyleczyć choroby neurodegeneracyjne. Leczenie ma więc na celu spowolnienie postępowania schorzenia oraz łagodzenie objawów. U osób z zaburzeniami układu ruchowego pomocna okazuje się fizjoterapia i wykonywanie ćwiczeń usprawniających koordynację ruchów. W niektórych przypadkach stosuje się także farmakoterapię, jednak leki mogą wpływać jedynie na złagodzenie objawów, a nie na wyeliminowanie przyczyny.
Kluczowe w leczeniu objawowym chorób neurodegeneracyjnych jest odpowiednia diagnostyka. W tym celu można wykonać badania genetyczne, które pozwalają na rozpoznanie mutacji odpowiedzialnej za dane schorzenie. Innym narzędziem diagnostycznym jest EEG, umożliwiające wykrycie patologicznych zmian w ośrodkowym układzie nerwowym.
Zdrowa dieta jako czynnik zapobiegający neurodegeneracji – co jeść, a czego unikać?
Odpowiedni sposób odżywiania może przyczynić się do zapobiegania neurodegeneracji i poprawy funkcjonowania mózgu. W zmniejszaniu ryzyka wystąpienia chorób neurodegenerujących pomocna okazuje się dieta bogata w antyoksydanty, a także w nienasycone kwasy tłuszczowe i witaminy.
Warto więc uwzględnić w codziennych posiłkach warzywa zielone (np. szpinak, jarmuż czy brokuły) oraz owoce jagodowe (maliny, jagody, truskawki, borówki, żurawina), które są cennym źródłem przeciwutleniaczy pomagających w walce z różnymi chorobami.
Ważnym składnikiem diety są także orzechy i nasiona oraz ryby bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe. Bogate w antyoksydanty są również napoje takie jak zielona herbata, kawa czy czerwone wino - oczywiście w rozsądnych ilościach.
W diecie zapobiegającej neurodegeneracji należy natomiast ograniczać spożycie czerwonego mięsa, pełnotłustych serów oraz margaryny z uwagi na wysoką zawartość tłuszczów nasyconych. Warto także zrezygnować z wysoko przetworzonej żywności, fast foodów, słodyczy, napojów gazowanych, a także produktów smażonych na głębokim tłuszczu.
