Biegunka bakteryjna – przyczyny, objawy, leczenie

Biegunka bakteryjna charakteryzuje się zmienioną konsystencją kału na płynną – wodnistą lub półpłynną oraz silnym parciem na stolec, może pojawić się zarówno u dorosłych, jak i dzieci. W kale często można zauważyć domieszkę krwi, śluzu i ropy. Biegunce bakteryjnej często towarzyszą objawy w postaci bólu brzucha i wysokiej temperatury. Podczas ostrej biegunki konieczne jest odpowiednie nawadnianie organizmu, celem niedopuszczenia do jego odwodnienia. Jak długo zatem może trwać biegunka bakteryjna? Jakie są jej przyczyny i objawy? Jak zwalczyć ostrą biegunkę? Co podać na biegunkę? Co jeść przy rozwolnieniu oraz czy biegunka jest zaraźliwa?

Przyczyny biegunki bakteryjnej

Biegunka bakteryjna jest wynikiem zakażenia przewodu pokarmowego przez patogenne bakterie. Bakteriami wywołującymi biegunkę są najczęściej Salmonella enteritidis, Campylobacter jejuni, Escherichia Coli (pałeczka okrężnicy), Shigella oraz Yersinia. Do zakażenia bakteryjnego dochodzi zazwyczaj drogą pokarmową, gdyż bakterie obecne są w wodzie i jedzeniu.

Warto podkreślić, że w przypadku ostrej biegunki podróżnych zakażenie spowodowane jest szczególnymi bakteriami jelitowymi, które nie występują w miejscu zamieszkania chorego. Ten rodzaj biegunki powodują zazwyczaj bakterie: Shigella, Campylobacter jejuni oraz EHEC, czyli szczepy krwotoczne pałeczki okrężnicy (objawem jest biegunka z krwią).

Pojawienie się biegunki bakteryjnej może mieć również charakter polekowy. Rozwolnienie występuje zazwyczaj po kuracji antybiotykami, szczególnie tymi, które stosowane są w przebiegu infekcji górnych dróg oddechowych. Przyczyną biegunki w tym przypadku jest dysbakterioza, czyli nieprawidłowa mikrobiota jelitowa. Polega ona na tym, że w miejsce prawidłowej flory fizjologicznej jelita grubego pojawiają się bakterie beztlenowe, wytwarzające groźne toksyny, które uszkadzają jelito poprzez powstawanie tzw. błon rzekomych.

Objawy biegunki bakteryjnej

Biegunka bakteryjna, podobnie jak wirusowa, wiąże się z częstą potrzebą oddawania stolca (więcej niż 3 razy na dobę) o zmienionej konsystencji i w większych ilościach. Cechą charakterystyczną jest to, że w kale obecna jest krew, ropa lub śluz. Specyficzny jest również stolec, który nie jest zbyt wodnisty, a raczej o luźnej, papkowatej konsystencji. Poza biegunką, objawem bakteryjnego zakażenia są również bóle brzucha, a czasem także nudności i wymioty. Podczas biegunki bakteryjnej mogą pojawić się także gorączka i dreszcze. Ponadto, rozwolnieniu zazwyczaj towarzyszy brak apetytu.

Ile trwa biegunka bakteryjna?

Biegunka bakteryjna zazwyczaj ma postać ostrą, która utrzymuje się od kilku dni do 2 tygodni. W niektórych przypadkach jednak rozwolnienie wywołane przez bakterie może być długotrwałe i trwać dłużej niż 14 dni. W takiej sytuacji mamy do czynienia z biegunką przewlekłą. Niezależnie jednak od czasu trwania biegunki, jej konsekwencje dla funkcjonowania organizmu mogą być długofalowe. Dlatego też, nie należy bagatelizować rozwolnień i w miarę możliwości im zapobiegać. Długo utrzymująca się biegunka stanowi przesłankę do konsultacji z lekarzem.

Leczenie biegunki bakteryjnej

Leczenie biegunki wywołanej przez bakterie, podobnie jak przy wszystkich infekcjach bakteryjnych, polega na eliminacji przyczyny. Terapia opiera się na stosowaniu leków przeciwbakteryjnych lub probiotyków, które przywracają prawidłową florę bakteryjną w jelitach, odpowiednim nawadnianiu organizmu, a także stosowaniu lekkostrawnej diety. Zazwyczaj kuracja domowa jest wystarczająca, jednak w sytuacji przedłużającej się biegunki bakteryjnej należy skonsultować się z lekarzem. Wizyta u specjalisty jest konieczna w przypadku leczenia biegunki u dzieci i u osób starszych. W sytuacji poważnego zakażenia wykonywany jest posiew kału i przepisywany antybiotyk.

Warto podkreślić, że w leczeniu biegunek bakteryjnych nie jest wskazane zażywanie silnych środków przeciwbiegunkowych, ponieważ uniemożliwiają one proces oczyszczania organizmu z bakterii i toksyn. Leki takie hamują nadmierne oddawanie stolców, ale mogą również spowodować zaostrzenie infekcji.

Podczas leczenia biegunki bakteryjnej należy stosować także inne sposoby na biegunkę, takie jak lekkostrawną dietę. Zaleca się jedzenie gotowanych ziemniaków, ryżu, kurczaka lub indyka oraz sucharów czy bułek. Istotne jest również częste spożywanie mniejszych porcji. Rozwolnienie wiąże się ze znaczną utratą wody i elektrolitów, dlatego też konieczne jest odpowiednie nawadnianie organizmu.

Jak zapobiegać biegunce bakteryjnej?

Zakażenie bakteryjne, które objawia się biegunką stanowi infekcję wycieńczającą i osłabiającą organizm. Niestety nie ma sposobów, które zagwarantują uniknięcie wystąpienia biegunek bakteryjnych. Niemniej jednak, istotna jest profilaktyka, która zmniejszy ryzyko pojawienia się rozwolnienia. Kluczowe, dla zminimalizowania prawdopodobieństwa wystąpienia biegunki bakteryjnej, jest zachowanie podstawowych zasad higieny. Częste mycie rąk, zwracanie uwagi na rodzaj spożywanych pokarmów może być skutecznym remedium na częste biegunki. Ponadto należy pić wodę z pewnych źródeł oraz dokładnie myć warzywa i owoce przed zjedzeniem. Warto również unikać surowego bądź niedogotowanego mięsa i ryb. Jest to szczególnie istotne w przypadku dolegliwości związanych z biegunką podróżnych.

Zobacz także jak wspierać powrót organizmu do równowagi w przypadku biegunki i zaburzenia pracy jelit.

Powikłania ostrej biegunki bakteryjnej

Głównymi komplikacjami, które mogą pojawić się w wyniku długotrwałego rozwolnienia bakteryjnego, jest odwodnienie organizmu, osłabienie, anemia, spadek wagi ciała, a także powikłania neurologiczne, które pojawiają się bardzo rzadko, ale nie można ich wykluczyć. Ponadto, niedobór sodu i potasu może wpłynąć na pogorszenie zdolności koncentracji, siły mięśniowej i odruchów głębokich kończyn. Warto wskazać, że w ciężkich przypadkach ostrej biegunki bakteryjnej rozwinąć się może arytmia, najczęściej jest to migotanie przedsionków.

Biegunka bakteryjna a wirusowa – jak je odróżnić?

Biegunka bakteryjna a wirusowa - to dwa odmienne typy infekcji przewodu pokarmowego, które mogą dawać zbliżone objawy, ale różnią się zarówno przebiegiem, jak i źródłem zakażenia. W praktyce klinicznej kluczowe jest dokładne rozróżnienie obu mechanizmów, ponieważ wirus biegunki nie reaguje na antybiotyki, podczas gdy w przypadku ciężkich infekcji bakteryjnych leczenie celowane bywa niezbędne.

Biegunka wirusowa objawy daje zwykle łagodniejsze, bardziej wodniste i rzadziej związane z wysoką gorączką. Z kolei biegunka bakteryjna częściej ma ciężki przebieg. Biegunka i dreszcze, biegunka i gorączka czy obecność krwi w stolcu sugerują tło bakteryjne. Zaraźliwość w obu przypadkach jest duża, ale mechanizmy przenoszenia się patogenów są inne, co znacząco wpływa na profilaktykę i sposób leczenia.

Porównanie objawów

Objawy biegunki wirusowej zwykle obejmują intensywne, wodniste wypróżnienia, nudności, wymioty oraz ogólne osłabienie. Wirusowa biegunka pojawia się nagle, jej początek bywa gwałtowny, ale sama infekcja trwa krócej niż bakteryjna.

Ile trwa biegunka wirusowa u dorosłych? To zależy od odporności i nawodnienia organizmu, jednak typowo mija w ciągu kilku dni. Z kolei biegunka bakteryjna daje bardziej burzliwy obraz kliniczny. Biegunka i dreszcze, wysoka gorączka, silne bóle brzucha oraz biegunka z krwią lub śluzem to sygnały ostrzegawcze, które wyraźnie odróżniają oba typy zakażeń. Kluczem jest tu forma stolca: wodnista biegunka sugeruje infekcję wirusową, natomiast gęstsze, cuchnące wypróżnienia z domieszką nieprawidłowych wydzielin wskazują na bakterie.

Drogi zakażenia – czym różni się zatrucie bakteryjne od infekcji wirusowej?

Drogi zakażenia również pozostają odmienne. Infekcje bakteryjne rozwijają się najczęściej po spożyciu skażonej żywności lub wody, co może prowadzić do zatrucia pokarmowego. Typowym źródłem są nieodpowiednio przechowywane produkty, niedogotowane mięso, niewłaściwa higiena podczas przygotowywania posiłków lub żywność skażona toksynami. 

Infekcje wirusowe szerzą się przede wszystkim drogą fekalno-oralną, dlatego wirus - rozwolnienie często pojawia się jako efekt tak zwanej choroby brudnych rąk. Rotawirusy i norowirusy rozprzestrzeniają się łatwo w gospodarstwach domowych, przedszkolach, szkołach czy na wakacyjnych wyjazdach, zwłaszcza tam, gdzie wiele osób korzysta ze wspólnych sanitariatów. Różnica ta ma znaczenie w profilaktyce: w przypadku bakterii kluczowa jest ostrożność przy jedzeniu, a w przypadku wirusów nienaganna higiena rąk.

Biegunka wirusowa – najczęstsze objawy i przyczyny

Biegunka wirusowa jest jedną z najczęstszych przyczyn ostrego rozwolnienia u dzieci i dorosłych. Charakterystyczne objawy biegunki wirusowej obejmują wodniste stolce, subiektywne uczucie rozbicia, wymioty i gorączkę o umiarkowanym nasileniu. Typowy wirus biegunki działa przede wszystkim na błonę śluzową jelit, zaburzając wchłanianie wody i elektrolitów. Przebieg infekcji jest zwykle samoograniczający, a wirusowa biegunka ustępuje w ciągu kilku dni, choć u osób starszych i odwodnionych może wymagać wsparcia medycznego. Biegunka przy przeziębieniu może być również mylona z grypą żołądkową, o czym warto pamiętać przy ustalaniu przyczyny problemu.

Rotawirusy są najczęstszą przyczyną biegunki u małych dzieci, szczególnie w okresach jesienno-zimowych. Dają one bardzo gwałtowny początek choroby, często z intensywnymi wymiotami, co zwiększa ryzyko odwodnienia. Norowirusy wywołują natomiast krótkotrwałe, ale wyjątkowo silne objawy, przez co są odpowiedzialne za liczne ogniska zakażeń w szkołach, na statkach wycieczkowych czy w szpitalach. U dorosłych bardzo charakterystyczne jest to, że wirus biegunki pojawia się nagle i szybko rozprzestrzenia się na innych domowników.

Ile trwa biegunka bakteryjna, a ile wirusowa?

Czas trwania objawów zależy w dużej mierze od patogenu, ogólnego stanu zdrowia i poziomu nawodnienia. Biegunka bakteryjna trwa dłużej i ma bardziej obciążający przebieg. Nieleczona może utrzymywać się nawet przez tydzień lub dłużej, a obecność krwi w stolcu, gorączki czy silnych dreszczy dodatkowo wydłuża okres rekonwalescencji. Z kolei to, ile trwa biegunka wirusowa u dorosłych, zależy głównie od odporności organizmu, ale zazwyczaj mieści się w przedziale od dwóch do pięciu dni. Wirus biegunki działa krócej, lecz często intensywniej na początku, powodując liczne wodniste stolce w pierwszej dobie choroby.

Warto pamiętać, że jeżeli biegunka pojawia się nad ranem (zwłaszcza poranne biegunki na czczo), może to również sugerować podrażnienie przewodu pokarmowego po infekcji lub towarzyszące zaburzenia trawienia, które wymagają dokładniejszej diagnostyki.

Czy biegunka jest zaraźliwa?

Zarówno biegunka wirusowa, jak i bakteryjna są zaraźliwe, choć stopień i sposób przenoszenia patogenów różnią się znacząco. To, czy biegunka jest zaraźliwa, zależy przede wszystkim od rodzaju drobnoustroju. W przypadku wirusów transmisja jest bardzo łatwa, szczególnie w środowiskach skupiających wiele osób. Kontakt z powierzchniami skażonymi wirusem, korzystanie ze wspólnych łazienek czy niedokładne mycie rąk sprzyjają szerzeniu się infekcji. Z kolei infekcje bakteryjne, choć również mogą przenosić się między ludźmi, częściej wynikają ze spożycia skażonego pokarmu lub wody.

Wskazaniem do pilnej konsultacji lekarskiej jest:

• obecność krwi lub śluzu w kale,
• bardzo wysoka gorączka,
• narastające odwodnienie,
• biegunka trwająca dłużej niż kilka dni,
• podejrzenie zakażenia bakteriami takimi jak Salmonella, Shigella czy Campylobacter. 

Warto podkreślić, że antybiotyki nie działają na wirus biegunki, dlatego w przypadku biegunki wirusowej leczenie zwykle opiera się na nawodnieniu, odpoczynku i lekkostrawnej diecie. U dzieci, osób starszych oraz chorych przewlekle każda przedłużająca się infekcja wymaga szybszej konsultacji, ponieważ może prowadzić do poważnych powikłań.