Aspiryna – zastosowanie, dawkowanie i przeciwwskazania. Jak działa kwas acetylosalicylowy?

Aspiryną leczymy wiele dolegliwości – łykamy ją na ból, gorączkę, przeziębienie czy nawet kaca. Co jednak trzeba wiedzieć o aspirynie, jakie może mieć inne zastosowania i jak należy ją prawidłowo dawkować?

Aspiryna – skład. Czym jest aspiryna?

Aspiryna to powszechnie stosowana nazwa kwasu acetylosalicylowego. Pod względem chemicznym jest ona pochodną kwasu salicylowego i zaliczana do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Aspiryna to popularny środek o działaniu przeciwbólowym, przeciwgorączkowym i przeciwzapalnym, a przy długotrwałym przyjmowaniu może też wykazywać właściwości przeciwzakrzepowe. Aspiryna jest składnikiem wielu leków, łagodzących bóle głowy, mięśni i zębów oraz zwalczających gorączkę towarzyszącą wielu chorobom – na przykład zapaleniu oskrzeli. Aspiryna może okazać się pomocna także przy bólu gardła.

Jak działa aspiryna?

W wyniku uszkodzenia błony otaczającej komórki organizmu dochodzi do uwolnienia kwasu arachidonowego – jednego z nienasyconych kwasów tłuszczowych. Pod wpływem enzymu o nazwie cyklooksygenaza kwas ten jest przekształcany w prostaglandyny, które mogą być uwalniane zarówno na skutek działania bodźców mechanicznych, jak i chemicznych. Substancje te stanowią swoisty sygnał alarmowy, który informuje organizm o powstaniu zniszczeń w komórkach. Ponadto biorą one udział w przekazywaniu bólu oraz rozwoju stanów zapalnych i gorączki. Znajdujący się w aspirynie kwas acetylosalicylowy wykazuje zdolność do zahamowania procesu wydzielania cyklooksygenazy, a w efekcie powstrzymuje uwalnianie prostaglandyn. 

Czy aspiryna jest przeciwzapalna?

Tak, aspiryna jest lekiem o działaniu przeciwzapalnym – należy do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Działa poprzez hamowanie enzymów odpowiedzialnych za produkcję prostaglandyn, czyli substancji wywołujących stan zapalny, ból i gorączkę. Dzięki temu aspiryna nie tylko łagodzi objawy zapalenia (np. obrzęk, zaczerwienienie, podwyższoną temperaturę), ale też może być stosowana w terapii chorób zapalnych, takich jak zapalenie stawów czy zapalenie mięśni. Jej działanie przeciwzapalne jest skuteczne, choć przy długotrwałym stosowaniu wymaga kontroli lekarskiej.

Aspiryna – zastosowanie. Na co stosuje się aspirynę?

Aspiryna, czyli kwas acetylosalicylowy, to lek o szerokim zastosowaniu, znany nie tylko ze względu na działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe, ale także profilaktyczne. Może zmniejszać ryzyko wystąpienia wielu chorób cywilizacyjnych i powikłań zdrowotnych, zwłaszcza w obrębie układu sercowo-naczyniowego.

Na co stosuje się aspirynę?

• w profilaktyce i leczeniu miażdżycy tętnic wieńcowych oraz zawału serca,
• w zapobieganiu powstawaniu zakrzepów i zatorów,
• jako wsparcie po zawale serca w celu zmniejszenia ryzyka kolejnych incydentów,
• w leczeniu pacjentów z przejściowymi atakami niedokrwiennymi, które mogą prowadzić do udaru,
• u kobiet w III trymestrze ciąży z podejrzeniem stanu przedrzucawkowego (za zgodą lekarza),
• jako środek zmniejszający ryzyko powikłań cukrzycy, takich jak zamykanie się drobnych naczyń,
• po zabiegach chirurgicznych (np. wszczepieniu bypassów) – w celu zapobiegania zamknięciu naczyń,
• w profilaktyce zakrzepicy żylnej i zatorowości płucnej po operacjach.

Zawsze należy stosować aspirynę zgodnie z zaleceniami lekarza, zwłaszcza przy stosowaniu jej długoterminowo.

Aspiryna – dawkowanie

Osoby dorosłe mogą jednorazowo przyjąć od 500 mg do 1000 mg kwasu acetylosalicylowego. Maksymalna dawka dobowa dla osoby dorosłej wynosi natomiast 4 g. W przypadku dzieci i młodzieży maksymalna jednorazowa dawka to 500 mg kwasu acetylosalicylowego, a dobowa – 1500 mg. Co ważne, dzieci i młodzież powinny stosować aspirynę wyłącznie na polecenie lekarza.

Aspiryna – przeciwwskazania

Aspiryna jest absolutnie niewskazana dzieciom poniżej 12. roku życia, u których może przyczynić się do wystąpienia poważnych zaburzeń neurologicznych. Aspiryny nie należy też przyjmować w czasie miesiączki, ponieważ może spowodować nasilenie krwawienia. Wśród pozostałych przeciwwskazań do zażywania kwasu acetylosalicylowego wymienia się:

• nadwrażliwość na salicylany,
• zaburzenia pracy nerek lub wątroby,
• astmę oskrzelową,
• ciążę i karmienie piersią,
• skazę krwotoczną.

Aspiryna – skutki uboczne

Jak każdy lek, kwas acetylosalicylowy może wywołać działania niepożądane, choć nie u każdego one wystąpią. Aspiryna może wywołać między innymi:

• uszkodzenie błony śluzowej żołądka,
• bóle brzucha,
• zawroty głowy,
• krwawienie lub krwotok,
• niestrawność,
• przyspieszenie czynności serca,
• astmę aspirynową,
• śródmiąższowe zapalenie nerek,
• zapalenie wątroby,
• obrzęki.

Aspiryna a inne leki

Jak inne leki, także kwas acetylosalicylowy może wchodzić w interakcje z innymi preparatami farmakologicznymi. Szczególną ostrożność zaleca się zachować przy przyjmowaniu:

• metotreksatu w dawkach mniejszych niż 15 mg na tydzień,
• leków przeciwzakrzepowych,
• selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny,
• ibuprofenu i innych niesteroidowych leków przeciwzapalnych,
• leków moczopędnych oraz zwiększających wydalanie kwasu moczowego z moczem,
• glikozydów nasercowych,
• leków przeciwcukrzycowych,
• leków trombolitycznych,
• leków przeciwnadciśnieniowych,
• glikokortykosteroidów,
• kwasu walproinowego.

W przypadku zażywania powyższych leków przed zastosowaniem aspiryny należy skontaktować się z lekarzem w celu ustalenia odpowiedniego dawkowania lub podjęcia decyzji o zaprzestaniu przyjmowania określonego preparatu.

Kwas acetylosalicylowy, czyli popularna aspiryna, to jeden z najstarszych leków, który zrobił błyskotliwą karierę w farmakologii. Doskonale sprawdza się zarówno jako środek zwalczający ból, stany zapalne i gorączkę, jak i wspomagający leczenie różnych schorzeń. Należy jednak pamiętać o prawidłowym dawkowaniu aspiryny, a w razie wątpliwości przed zastosowaniem skontaktować się z lekarzem.